Meer dan duizend oorlogscorrespondenten waren in juni 1944 actief in Europa om verslag te doen van de oorlogshandelingen. Hiervan waren een handjevol vrouwen. Maar vrouwelijke reporters waren niet toegestaan aan het front met de gevechts-troepen. Veel vrouwelijke correspondenten waren hier begrijpelijkerwijs zeer ontstemt over.

Martha Ellis Gellhorn werd geboren op 8 november 1908 in St. Louis, Missouri. Haar moeder, Edna Fischel Gellhorn, was een zogenaamde suffragist, een sterke vrouw die opkwam voor het stemrecht voor vrouwen. Op haar zevende liep Martha al mee in de protest demonstratie 'The Golden Lane' tijdens de Democratische Party conventie van 1916.

In 1927 verliet Martha Gellhorn de school zonder haar diploma gehaald te hebben. Ze was vastbesloten om journalist te worden. Haar eerste artikelen mocht ze publiceren in 'The New Republic'. Maar ze had een grotere roeping, ze wilde buitenlands correspondent worden. En zo vertrok ze in 1930 naar Frankrijk, om twee jaar te gaan werken bij het United Press bureau in Parijs. Ze kreeg een verhouding met de getrouwde linkse journalist en econoom Bernard de Jouvene. Na enige tijd op de burelen van United Press gewerkt te hebben, werd ze met sexuele intenties lastiggevallen door een medewerker van het bureau. Toen Martha dit bij de hoofdredaceur meldde werd Martha ontslagen. Niet uit het veld geslagen, ondanks de vernedering, trok ze Europa in. Ze schreef artikelen die in kranten in Parijs en St. Louis verschenen. Tevens schreef ze voor het blad Vogue artikelen over de stand van de mode in Europa.

De liefde voor de getrouwde Jouvene doofde, en in 1932 keerde Martha terug naar de Verenigde Staten. En ze werd ingehuurd door Harry Hopkins, de adviseur van president Franklin D. Roosevelt en één van de arcitecten van de 'New Deal'. Martha had een uitgesproken mening over oorlog en was een hartstochtelijk pacifist. In 1934 bracht ze haar eerste boek op de markt met haar observaties: What Mad Pursuit. Tijdens de Grote Depressie werd Martha een onderzoekster in het veld voor de Federal Emergency Relief Administration (FERA), in het leven geroepen door Franklin D. Roosevelt. Samen met de fotografe Dorothea lange legde ze vast hoe de zwaar getroffen bevolking dagelijks probeerden te overleven. De Roosevelts nodigden Martha uit, na het lezen van haar verslagen, om naar 'Het Witte Huis' te komen voor een ontmoeting. Maar de strijdlust van Martha kwam tot een botsing met de FERA toen ze in Idaho een groep arbeiders wist te overtuigen de ramen van het lokale FERA kantoor in te gooien, om hun van baas zijn oplichtingpraktijken aan de kaak te stellen. Ondanks dat Martha voor de FERA werkte, werd ze ontslagen. De vrouw van de president, Eleanor Roosevelt nodigde Martha uit om weer naar 'Het Witte Huis' te komen om haar te assisteren bij de correspondentie en de column van de First Lady (My Day) dat in Women's Home Companion verscheen. Martha zou er twee maanden blijven. Van wat ze op haar reizen voor de FERA tegenkwam, publiceerde ze in een boek met een collectie van vier verhalen; The Trouble I've Seen', dat in 1936 verscheen.

Drie covers van Collier waar artikelen van Martha Gellhorn in verschenen
(Magazine 17 juli 1937, Magazine 6 augustus 1938 en Magazine 27 januari 1940)

In december 1936 vertrok Martha Gellhorn naar Florida, om met haar moeder en broer Kerstmis te vieren op Key West. Hier kwam Martha, 28 jaar, Ernest Hemingway (37) tegen, op dat moment de beroemdste schrijver van Amerika. Martha was in diezelfde periode ingehuurd door het magazine Collier Weekly. Ze schrijft hierover aan Eleanor Roosevelt: 'Het is een rare vogel, bijzonder beminnelijk, vol vuur, en een geweldige verhalenverteller. (Bij een schrijver heet dat verbeelding, bij alle anderen liegen. Daar komt het genie om de hoek kijken.)'
Hemingway, altijd in voor avontuur, besloot naar Spanje te reizen om de Spaanse Burgeroorlog te verslaan. Martha, werkende aan een roman dat niet echt wil vlotten, regelde een opdracht met Collier om ook naar Spanje af te reizen. Ze schreef aan een vriend: 'Me, I am going to Spain with the boys.' In juli 1937 verscheen het artikel 'Only the Shells Whine' waarin Martha verslag deed hoe het leven was onder bomexplosies in Madrid. Kersmis vierde ze in december 1937 in Barcelona samen met Hemmingway. Gellhorn publiceerde voor Collier artikelen over de stijgende macht van Adolf Hitler en de anexatie van Tsjechoslowakije (waarin ze de vraag stelde; 'wat gaat er gebeuren met de inwoners van Tsjechoslowakijke?'). Door het reizen van Gellhorn en Hemingway zagen ze elkaar zeer onregelmatig. Toch besloten ze in november 1940 in het huwelijk te treden.

'Gelukkig' getrouwd, Ernest Hemingway en Martha Gellhorn,...

Het jaar erop vertrok het echtpaar naar Cuba waar Hemingway een villa bezat. Hier zouden ze samen schrijven, Hemingway aan zijn boek 'Whom the Bell Tolls' waar hij in april 1939 mee was begonnen, en Gellhorn aan 'A Stricken Field', 'Liana' en 'The Heart of Another'. Voor Ernest Hemingway was Martha zijn derde vrouw. Zijn eerste vrouw, Hadley Richardson had geen carrière, en zijn tweede vrouw, Pauline Pfeiffer was journalist geweest voor de Paris Vogue, maar gaf dit op voor Hemingway. Maar Martha Gellhorn was beslist niet van plan naar de pijpen van Hemingway te dansen. Ze moest en zou werken. Ook dat Hemingway contact bleef houden met zijn ex-vrouw Pfeiffer was reden tot enorme spanningen. Het botste met grote regelmaat waarbij de twee als kemphanen tegenover elkaar stonden.

Een krantenartikel waarin melding wordt gemaakt van de Hemingway's reis naar China (Bron: South China Morning Post 24 februari 1941)

Soms deden ze samen een project om bij elkaar te zijn, zoals naar China in begin 1941, toen Martha voor Collier verslag ging doen als oorlogscorrespondent. Hiertoe had Martha een speciale vrijbrief gekregen, opgesteld en ondertekend door President Franklin D. Roosevelt zelf. In deze brief verzoekt Roosevelt aan alle buitenlandse diensten Mrs. Martha Gellhorn Hemningway alle assistentie te verlenen. KLIK HIER voor de vrijbrief van Roosevelt.
Maar Hemingway begon zich steeds meer te ergeren aan de reislust van Martha en dat hij zijn eigen plan maar moest trekken. De ergernis uitte Hemingway in 1943 in een telegram aan Gellhorn die in Italië verslag deed als oorlogscorrespondent; 'Are you a war correspondent, or wife in my bed?'
In Italië bezocht Gellhorn ondermeer Monte Cassino op 13 februari 1943 en sprak met Amerikaanse soldaten van de 5th Army. Kort voor de zomer van 1944 kwam het wederom tot een explosie toen Martha weer op reis wilde en Hemingway thuis wilde blijven. Ze wist haar man over te halen om naar Europa te gaan en artikelen te schrijven, zijn naam alleen al zou de kranten en magazines in de rij doen staan. Als hij een positief stuk zou schrijven over de Royal Air Force dan kon hij met een vliegtuig naar Engeland. Martha had dit geregeld met de schrijver en piloot Roald Dahl. Hemingway ging akkoord, maar bood zijn diensten achter de rug van Martha aan bij Collier om de binnenhuis oorlog te ontvluchten voor de oorlog in Europa.

Martha Gellhorn-Hemingway in Italië, februari 1943

Hemingway was op de hoogte dat een krant of magazine maar één correspondent mocht uitzenden naar een oorlogsgebied. Dus voor Martha was een opdracht van Collier door Hemingway gedwarsboomd, in de ogen van Martha een achterbakse daad. Terwijl Hemingway afreisde naar Europa, wist Martha een plaatsje te bemachtigen aan boord van een Noors schip. Zwaar beladen met dynamiet en amfibische voertuigen zette het schip koers naar Engeland. Eenmaal in Londen hoorde dat Hemingway in het ziekenhuis lag nadat de auto waar hij in zat een botsing had veroorzaakt. Tijdens een feestje was iedereen dronken geraakt, waaronder de chauffeur. In het ziekenhuis leek het ook wel feest, vrienden hadden de dikste pret rond het bed van Hemingway waar ook de nodige flessen drank aanwezig waren. Martha vertelde Hemingway dat ze er genoeg van had, de ruzies en zijn 'gedoe' met andere vrouwen.

OMAHA Beach, 8 juni 1944

De meeste artikelen geschreven over Martha Gellhorn haar bezoek aan OMAHA Beach beweren dat ze reeds op 6 juni 1944, de dag van D-Day, aan land kwam. Dit blijkt niet zo te zijn, ze arriveerde op 8 juni, twee dagen later. In het artikel dat Martha schreef voor Collier geeft ze zelf geen indicatie op welke datum ze arriveerde, maar in de tekst die ze schreef zijn genoeg aanwijzingen daarvoor te vinden. Bijvoorbeeld; Vanaf 13.00 uur komen pas de eerste gewonden naar het hospitaal schip, als het schip er op 6 juni gelegen had waren er al eerder gewonden aangebracht. Ze beschrijft hoe manschappen en tanks het binnenland in trekken (een hospitaal schip zou tijdens de invasie niet zo dicht op de kust zijn geweest uit veiligheid voor beschietingen vanaf de kust, dus om waar te nemen wat daar gebeurde is dan onmogelijk, plus OMAHA Beach lag tot ver in de dag in rook gehuld). De gewonden praten aan boord van het hospitaal schip over de leuke meisjes van het dorp in mooie kleren, dat ze begroet werden met bloemen en koekjes (en ook door scherpschutters) of dat ze uitgenodigd waren om mee te eten, beslist niet iets wat gebeurde tijdens de eerste dag van de invasie. Als Martha later aan land komt schrijft ze niet over de enorme chaos waarin ze terecht komt (wat op D-Day zeker zo was, de doden en gewonden lagen aan het einde van 6 juni nog overal, plus de enorme troep aan wrakken en uitgebrande voertuigen waar ze geen woord aan besteed). Martha beschrijft dat er trucks met gewonden naar het strand werden gebracht, dat er hospitaal tenten stonden en waar ongeschoren vermoeide artsen hun werk deden. Op 6 juni aan het einde van de dag, hadden de Amerikaanse troepen maar een smalle strook veiliggesteld, om trucks in te zetten om gewonden te vervoeren naar het strand, daar heb ik mijn bedenkingen over. Ze beschrijft dat ze waarschuwden tegen scherpschutters, maar ze heeft het niet over Duitse artillerie dat zelfs op 7 juni nog op OMAHA Beach terecht kwam.

Op 7 juni 1944, een dag na de start van de invasie in Normandië, had Martha Gellhorn besloten op één of andere manier aan boord van een schip te komen. Ze was dan wel niet onder contract van een krant of magazine, maar zwaaiende met een verlopen perskaart, wist ze toch de juiste personen te vinden om haar aan boord te laten van de Military Hospital Carrier HMHS Prague (#61). Officieel zou ze slechts interviews gaan doen met de verpleegsters aan boord van het hospitaal schip. Voordat het schip zou vertrekken richting de invasie stranden van Normandië zou Martha weer van boord moeten. Maar onze volhardende journaliste dacht daar anders over, en verstopte zich in de toiletten van HMHS Prague.

Military Hospital Carrier HMHS Prague (#61)

Nadat het schip zee had gekozen, kwam Martha uit haar schuilplaats. Ze wist een verpleegster uniform te vinden en hield zich gedeisd. Met een heupflesje sterke drank kwam ze de nacht door. Lichtjes zeeziek en beroerd van de drank zag ze bij het ochtendgloren de kust van Frankrijk, en de ontelbare schepen die de invasie zouden aanvangen. Eenmaal voor de kust van Normandë zagen ze de explosies van mijnen en andere zaken die opgeblazen werden. Manschappen trokken het binnenland in, en tanks ratelden hen achterna. Maar al spoedig kwam de eerste LCT (Landing Craft, Tank) met gewonden langzij de HMHS Prague. Martha Gellhorn stak gelijk haar handen uit de mouwen, ze bracht verbandmiddelen, voedsel en schonk koffie. Ze hielp daar waar nodig was. aan het einde van de middag vertrokken dokters en hospikken richting het nu veilig gestelde strand. Martha hulde zich in een dikke jas en wist een plaatsje als brancard drager te bemachten aan boord van de landingsboot die hen naar de kust zou varen. In de hectiek zag niemand dat er ook een vrouw aan boord was. En zo kwam Martha Gellhorn als eerste vrouw aan land, meereizende met de Geallieerde strijdkrachten,... Van de honderduizenden aan land gekomen troepen, was zij de enige vrouw. Ernest Hemingway had op 6 juni aan boord van de USS Dorothea L. Dix (AP-67) gezeten en de kustlijn van OMAHA Beach bekeken met een verrekijker. Niet wetende dat zijn echtgenote twee dagen later aan land zou komen in deze zwaarst bevochten sector,...

Een Landing Craft, Tank (LCT) met gewonden komt langzij een hospitaal schip

Niet als journaliste deed ze haar werk op OMAHA Beach, maar droeg draagbaren met gewonden tot haar handen door blaren kapot waren. Ze schreef haar relaas, zonder precies te verwoorden hoe ze op OMAHA Beach terecht was gekomen, en bood dit aan bij Collier die het publiceerden in het magazine van 5 augustus 1944. Het beschrijven van het vertrek uit de haven is van een literaire kracht die de lezer gelijk tot nadenken stemt,.... wat zouden de jongens aan boord van het grijze Liberty schip hebben gedacht toen ze het witte, met rode kruizen beschilderde, hospitaal schip voorbij zagen komen,..? Ze keken wel naar het hospitaal schip, maar ze zwaaiden niet (ze wisten dat ze wellicht aan boord van dit schip zouden eindigen,... of erger,...);
'Pulling out of the harbour that night, we passed a Liberty ship going the same way. The ship was grey against the grey water and the grey sky, and standing on her decks, packed solidly together, khaki, silent and unmoving, were American troops. No one waved and no one called. The crowded grey ship and the empty white ship sailed slowly out of the harbour towards France'.

In het artikel beschreef ze de HMHS Prague (zonder de naam te noemen), hoe er 422 bedden waren met witte lakens wachtende op de gewonden, de operatiekamers, de blikken met 'bloed', flessen met plasma en pakken met verbandmiddelen. Over de verpleegsters aan boord haalde ze aan dat ze uit alle hoeken van de Verenigde Staten kwamen, en opgeleid waren om in hospitaal treinen te werken, en nu het donkere, koude groene water van het Kanaal overstaken,...

'In een houten doos worden de gewonden aan boord gehezen'

Martha beschreef verder hoe de aandacht van kijken richting het strand verplaatst werdt naar het landingsvaartuig dat de eerste gewonden kwam brengen. Het betrof een LCT (Landing Craft, Tank) met stretchers waarop gewonden lagen. De stretcher met de gewonde werd in een houten kist, een kale doodskist gelijkende, geplaatst en aan boord gehezen van het hospitaal schip. Ze keek in het grauwe witte gezicht van de zwaar gewonde jonge man, het bleek een Duitser,....

Martha zag aan dek een gewonde luitenant. Hij was als één van de eersten gewond geraakt, en Martha vreesde dat hij zou sterven. Tot hij zich opeens oprichtte. Hij keek om en zag een gewonde Duitser op een stretcher liggen, hij sprak zacht; 'Als ik me kon bewegen, ik zou hem vermoorden,...' Uitgeput viel hij terug op de stretcher en hapte naar adem. De luitenant kreeg zuurstof en werd later geopereerd zodat hij weer normaal kon ademen. De 'Duitser' bleek een Oostenrijker en Martha sprak met hem. Hij hoopte dat hij uitgewisseld kon worden, hij snapte niet dat mensen altijd zo moesten vechten. Volgens Martha was hij de enige die dankbaar en fatsoenlijk was, 'alstublieft' en 'dank u' waren de woorden die hij met regelmaat uitsprak. Martha Gellhorn verbaasde zich er verder over hoe slechts vier artsen, zes verpleegsters en veertien hospikken zich over 400 gewonden ontfermden. Er werd constant doorgewerkt vanaf de eerste gewonde, tot aan het moment de HMHS Prague de volgende dag in de avond terugkeerde in de haven. Van alle gewonden aan boord, was er slechts één die het niet gehaald had, een opmerkelijke prestatie.

Amerikaanse en Duitse gewonden wachten op hun beurt bij de hospitaal tenten
(op de voorgrond een gewonde Duitser (Gefreiter), herkenbaar aan zijn epaulet)

Martha Gellhorn beschreef ook uitgebreid haar waarnemingen toen ze op OMAHA Beach aan land ging,... Eenmaal op OMAHA Beach werden de gewonden bij elkaar gebracht, en zodra het getij gunstig was konden die naar het hospitaal schip. Martha verteld hoe twee doodvermoeide artsen in een rode kruis tent zo goed mogelijk hun werk probeerden te doen. Met het opkomen van de vloed kwam de LCT de gewonden halen. Toen Martha even niets te doen had sprak ze met enkele soldaten die zich ingegraven hadden en haar waarschuwden voor scherpschutters. Ze vertelden haar; 'Everyone agreed that the beach was a stinker, and that it would be a great pleasure to get the hell out of here some time'. Eén van de soldaten nodigde Martha en haar maatje, de andere brancard drager uit om bij een luchtalarm te gaan schuilen in een grote loopgraaf, 50 meter verder. Maar de assistent brandcard drager antwoorde dat ze gasten aan boord van de LCT hadden en dat ze vanavond thuis zouden blijven,...

Terwijl ze zo in het duister stonden te praten, begon het luchtafweergeschut te knetteren. Gefacineerd keek iedereen hoe lichtspoor door de nacht omhoog spoot. In het kabaal gingen Martha en haar kompaan weer aan boord van hun LCT. Nog maar net aan boord, begon ook het geschut van hun LCT te schieten. Het geluid was oorverdovend, en een gewonde uitte zijn ongenoegen,... het bleek een Duitser, alle gewonden aan boord bleken Duitsers te zijn. Waarop de assistent van Martha uitriep dat mocht de LCT getroffen worden, dat het hun verdiende loon zou zijn,... even vergetende dat hij zelf en de Britse bemanning aan boord slachtoffer konden worden. Terwijl ze naar de brug klommen voor koffie, zagen ze twee Duitse vliegtuigen aangeschoten worden en neerstorten links en rechts van hun op het strand. De bemanning van de LCT waren overtuigd ook één van de toestellen geraakt te hebben. Later werd er vanaf het strand geroepen dat er vier Duitse vliegtuigen neergeschoten waren. En zo vertrok de LCT terug met de gewonden naar de HMHS Prague om later op de dag naar Engeland terug te keren. Hier werd het schip schoongemaakt en heruitgerust om weer naar Frankrijk te vertrekken,...

Voor het complete artikel uit Collier, 5 augustus 1944

Na Martha Gellhorn zouden nog zeer veel vrouwen volgen, en dan vooral in de verzorgende sector. De eerste grote groep vrouwen, van de Women's Army Corps, kwam pas 38 dagen na D-Day aan land.

Een foto uit de serie welke gebruikt werd voor het artikel van Hemingway in Collier

Het artikel 'Voyage to Victory', dat Hemingway schreef voor Collier, verscheen op 22 juli 1944. In het artikel beschrijft Hemingway ondermeer dat hij de plek van de invasie van te voren goed had bestudeerd, en aan boord van de USS Dorothea L. Dix (AP-67) zodoende aan een officier kon vertellen dat ze op de goede koers lagen (wat natuurlijk niet mogelijk was, want Hemingway zal niet de tijd gekregen hebben om de zaak te bestuderen, vanwege de grootst mogelijke geheimhouding). Maar de lezer moest weten dat Hemingway niet alleen een journalist was, maar ook deelnam aan de invasie,... of zoals hij zelf schreef: 'We took Fox Green Beach',... Beweerde Hemingway dat hij ook op OMAHA Beach had gestaan, niemand heeft hem van boord zien gaan, en algemeen wordt nu ook aangenomen dat Hemingway zich een 'dichterlijke vrijheid' heeft veroorloofd.

De Collier van 22 juli (Hemingway) en de uitgave van 5 augustus 1944 (Gellhorn)

Was het artikel van Hemingway over vijf pagina's verspreid met een stoere foto van de schrijver, Martha haar artikel verscheen pas op 5 augustus 1944 en had alleen foto's van de behandeling van gewonden. Nadat Gellhorn haar artikel in Collier's had gepubliceerd werd ze gearresteerd door de Militaire Politie. Ze werd overgebracht naar een verpleegsters training kamp. Hier wist ze korte tijd later een Britse piloot te overtuigen dat ze dringend naar Italië moest, en zo wist te ontsnappen. Zonder papieren trok ze door Europa en versloeg ondermeer 'Market-Garden' in de omgeving van Nijmegen.

Een P-61 Black Widow waarmee Martha Gellhorn een intense vlucht meemaakte

Hoe ze het voor elkaar kreeg blijft onduidelijk, maar ze vloog ook mee op een nacht missie in een P-61 Black Widow als eerste vrouwelijke journalist en schreef een artikel voor Collier erover. Er was geen vierde zitplaats in een P-61, de enige ruimte waar Martha een plekje kon krijgen was helemaal achterin, vlak voor de plexiglas koepel. Op het toegangsluik werd op het trapje een kratje gezet met een kussentje, de zitplaats voor de journaliste voor de komende uren. Ze zat dik ingepakt aan de voeten van de radioman, tevens de achterste schutter, die haar uitlegde dat als ze 'moesten springen', dat ze een hendel moest overhalen, en dan zou ze zo uit het toestel vallen. Martha zat eerste rang. Gedurende de vlucht probeerde ze in de ijzige kou van min dertig graden te begrijpen wat de piloot tegen haar zij in haar koptelefoon. Vanuit de plexiglas koepel keek ze achterwaarts, tussen de dubbele staart, de duistere nacht in.

De plexiglas koepel met het toegangsluik waarop het kratje van Martha stond

Ze vlogen over Duitsland nabij Keulen toen de piloot de P-61 overhelde en enkele kilometers naar beneden dook, een sensatie die ze kranig onderging. Ze hoorde de piloot brabbelen, het bleek dat ze luchtafweer op deze manier ontweken. Vervolgens achtervolgden ze enige tijd een Duits toestel dat wist te ontsnappen, waar de piloot zeer ontstemt over was. Martha zag zelfs een gevreesde V2 raket loodrecht de de donkere nacht inspuiten. Vanuit dieper in Duitsland steeg een vuurbal op die binnen enkele seconden over de horizon verdween. Na de landing zag ze de piloot, en noteerde: We had been out al little over two and a half hours, and the major was almost blue with cold. He had not been heavily dressed, because he could not fly the plane if his body was hampered by all that clothing. So for two hours and a half now, and probably two and a half hours later that night and every other night, he would sit in a plane in a temperature of thirty below zero and simply take it. He did say in passing "Gosh it's cold!"
Het artikel over deze nacht werd gepubliceerd in Collier onder de titel 'Night Life in the Sky', op 17 maart 1945.

Het meest indringende artikel schreef ze over het concentratiekamp Dachau. Ze sprak artsen over de afschuwelijke proeven waaraan gevangen waren blootgesteld, de 45.000 omgekomen gevangen in de laatste drie jaar, de gaskamer en de stapel naakte lijken bij het crematorium. En de enige misdaad die deze doden hadden begaan, was als Jood geboren te zijn,... Over dit concentratiekamp was ze zo geschokt dat ze maar met moeite de horror ervan wist te beschrijven: "We have all seen the dead like bundles lying on all the roads of half the earth, but nowhere was there anything like this. Nothing about war was ever as insanely wicked as these starved and outraged naked, nameless dead."
Het artikel werd onder de titel 'Dachau, experimental murder' gepubliceerd in Collier op 23 juni 1945.

In het concentratiekamp Dachau moest Gellhorn proberen te verwoorden,
om de wereld te laten weten, welke afschuwelijke taferelen ze had gezien,...

Huwelijkse trouw was ook voor Martha lastig. Tijdens 'Market-Garden' in september 1944 zag ze voor het eerst Major General James M. Gavin, commandant van de 82nd Airborne Division. Gavin was op dat moment getrouwd met Irma Baulsir, maar het was een slecht huwelijk, en een scheiding leek al in 1933 een feit, maar het sukkelde door na de komst van hun eerste kind. Voor Martha kwam de eerste echte ontmoeting pas in de winter van 1944 nabij Reims. Zonder de juiste perskaart werd ze aangehouden an voorgeleid bij General Gavin. Gavin werd hals over kop verliefd. Martha gaf haar adres als Hotel Lincoln, Parijs. Pas in maart 1945 liet Gavin haar ophalen door een officier, met het verzoek, nee, opdracht naar hem te komen, in Duitsland. na de bevrijding in maie 1945, werd Gavin aangesteld in Berlijn en hij nodigde in september Martha uit, onder het mom dat ze een portret van hem zou schrijven. Gavin was zo verrukt van haar, dat hij begin 1946 haar een aanzoek zou hebben gedaan om te trouwen. Maar, net gescheiden van Hemingway, besloot ze toch voor de vrijheid te kiezen, de beperking dat ze reizen zou moeten opgeven naar conflict gebieden was een te grote opgave. Gavin scheidde in 1947 van Irma Baulsir en trouwde in juli 1948 met Jean Emert Duncan.

Zou Martha gelukkig zijn geworden met General James Gavin?

In 1945 had Martha haar echtgenoot Hemingway terug gevonden in het Ritz hotel in Parijs en besluit van hem te scheiden. Achteraf kan men concluderen dat Martha Gellhorn meer ballen had dan Ernest Hemingway, door werkelijk de zwarte ellende van oorlog op te zoeken. Hemingway was de grote schrijver die snoevende en vol van stoere praat door zijn wereld trok. Na de scheiding verbood ze anderen in haar aanwezigheid over Hemingway te spreken, want altijd draaide dit uit op de 'grootheid' van 'die schrijver', waarmee men Gellhorn veel te kort deed. Hemingway was nog nooit door een vrouw verlaten, altijd had hij het initiatief genomen, en schreef aan zijn zoon Patrick hierover: 'I hate to lose anyone who can look so lovely and who we taught to shoot and write so well'. (Ik haat het om iemand te verliezen die zo mooi is en die we zo goed leerden schieten en schrijven)

Na haar scheiding had ze in 1947 een verhouding met journalist William Walton en vervolgens met de arts David Gurewitsch in 1950. In 1949 had ze een Italiaans jongetje geadopteerd, Sandro, en ze zou in het begin een liefhebbende moeder blijken te zijn. Zijn geadopteerde naam werd George Alexander Gellhorn, maar men noemde hem Sandy. Vanwege Martha haar vele reizen zag ze hem weinig, en hun relatie zou uiteindelijk verbitterd eindigen. In 1954 trouwde ze met de redacteur van Time Magazine, T. S. Matthews, maar dit huwelijk werd in 1963 ontbonden. Gellhorn bleef oorlogen verslaan waar Amerika bij betrokken was, zoals de Vietnam Oorlog, het Arabische-Israelische conflict in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Ook de burger opstanden in centraal Amerika volgde ze, en op haar 81ste versloeg ze de invasie in Panama in 1989. Maar voor de oorlog in Bosnië haakte ze af, ze vond haar zelf the breekbaar en 'te oud'. Ze verloor vervolgens het licht in haar ogen en werd nagenoeg blind. Op 15 februari 1998 pleegde Martha Gellhorn op 90 jarige leeftijd zelfmoord door een cyanide capsule te slikken.

Martha Gellhorn, 8 november 1908 - 15 february 1998

In 2012 werd de HBO tv-film Hemingway & Gellhorn uitgebracht, over de turbulente relatie van de twee. Hierin vertolkte Nicole Kidman de rol van Martha en Hemingway werd gespeeld door Owen Wilson. Nicole Kidman was op het moment van filmen 45 jaar en speelt de rol van Martha over een negen jaar periode, tussen 1936 (28 jaar) en 1945 (37), met zeer veel overtuiging. De film als geheel slechte kritieken, van slecht (The New York Times) tot zeer slecht (Huffington Post),...

Er verschenen bij haar leven 20 boeken van haar hand en twee samengestelde boeken uit haar nalatenschap, zoals over haar brieven. tevens zijn er een negental biografieën verschenen over Martha Gellhorn.

In september 2019 werd een Blauwe Plaquette (nr. 948) onthuld op de gevel van Cadogan Square 72, in Londen. In dit hoge rood bakstenen huis woonde Martha Gellhorn in een apartement op de hoogste etage de laatste 28 jaar van haar leven.

Blauwe Plaquette (nr. 948) op de gevel van Cadogan Square 72, in Londen
(Klik op de foto voor een persoonlijk briefje dat ze schreef vanaf dit adres
op onbekende datum en aan onbekend gebleven personen)

Tot slot nog de reden waarom Martha Gellhorn deed wat ze moest doen:
'If nobody puts it down on the record anywhere, then the monsters win totally. It must be someplace on the record, because otherwise they can get away with anything. Does it stop anything? I have no feeling that anything I've done has been of any use. But at least it is better than silence. Because if you are silent, then they can rewrite it anyway they want. They can make it look great, afterwards.'

Bronnen onder meer:
Martha Gellhorn, door Caroline Moorehead (Penguin Books - 2003)
https://www.atlasobscura.com/ (Hemmingway versus Gellhorn), - http://www.oldmagazinearticles.com/ (artikelen Gellhorn), -
https://navalwarfare.blogspot.com/ (USS Dorothea L. Dix (AP-67), - https://www.groene.nl/artikel/ernest-hemingway-martha-gellhorn, -
https://www.newyorker.com/news/letter-from-the-uk (onthulling Blue Plaquette), - https://www.evajinek.nl/onderwerpen/artikel/5073756 (slot quote) -
https://stevenewmanwriter.medium.com/ (verhouding Gellhorn - Gavin) -
http://nojobforawoman.com/ (brief van Franklin Roosevelt)