Als u de Eberstraße oversteekt om naar de Brandenburger Tor te gaan, let dan even op de 'streep' van dubbele keien die door het midden loopt van de weg, dit is de positie waar ooit de Muur tussen oost en west liep.

De Brandenburger Tor is waarschijnlijk het bekendste punt in Berlijn. Deze poort was de westelijke toegangspoort van Berlijn en is de laatste bestaande van 18 poorten die Berlijn ooit bezat. De poort, afgebouwd in 1791 door C.G. Langhans, bestaat uit twee rijen Dorische zuilen geïnspireerd door de propyleeën ingang van de Akropolis in Athene. In 1793 ontwierp Karl Friedrich Schinkel de zogenaamde Quadriga, de gevleugelde Victoria in haar zegewagen. In 1806 marcheerde Napoleon Berlijn binnen en nam de Quadriga mee als oorlogsbuit naar Parijs. In 1814 bracht de Pruisische Veldmaarschalk Blücher haar weer terug naar Berlijn.

In de oorlog werd de Quadriga zo zwaar beschadigd tot restaureren niet meer mogelijk was. In 1958 werden nieuw gegoten paarden weer op de Brandenburger Tor geplaatst.

Als u onder de poort doorloopt naar het oosten, richting Unter den Linden, dan komt u op het Pariser Platz. Tijdens de oorlog werden de barokke paleizen die dit plein omzoomden verwoest. Nu staat er nieuwbouw die door de keuze van materiaal goed aansluiten op het verleden.

Ongeveer 200 meter ten zuiden van de Brandenburger Tor ligt het Holocaust Monument. Na 17 jaar van ideeën, plannen en bouwen werd in mei 2005 dit imposante monument onthuld door bondskanselier Schröder. 'Onthuld' is wellicht niet het juiste woord, want de bouw was voor een ieder te volgen vanaf het eerste betonnen blok dat geplaatst werd op 1 april 2003.

Architect van het enorme project van ongeveer 20.000 vierkante meter was de Amerikaan Peter Eisenman, naar een initiatief uit 1988 van onder andere de journaliste Lea Rosh. De Duitse regering stelde 30 miljoen Euro beschikbaar om het plan te realiseren.

De bouw ging niet zonder kritiek gepaard. Het feit dat het monument alleen de omgekomen joden herdenkt en niet de homoseksuelen en de zigeuners riep felle protesten op. Een ander feit dat in oktober 2003 aan het licht kwam deed de bouw tijdelijk stoppen. De firma Degussa voorzag de blokken van een anti-graffiti laag. Het bleek dat dit bedrijf een dochter was van een bedrijf dat het dodelijke gas Zyklon B leverde om joden mee te vermoorden. Na uitvoerig overleg werd Degussa aangehouden, mede door haar compensatiegedrag na de oorlog en omdat in Duitsland zeer veel bedrijven een besmet verleden hadden.

De combinatie van hoogteverschillen van de blokken en het enorme aantal, 2711 stuks, geeft het van een afstand een golvend idee. Ondanks de strakheid en rechtlijnigheid lijkt het een labyrint, dat het niet is. Dwalende door de 'straatjes' tussen de blokken zoekt men al snel een uitweg om te ontvluchten,… iets dat de verdrukten niet konden. Iedere bezoeker is vrij om zijn of haar eigen idee over de gekozen vorm te geven. Mijn eerste aanblik van de blokken deed mij denken aan de eindeloze rijen goederenwagons naar de vernietigingskampen. Maar ook deden bij mij de ordentelijk geplaatste blokken denken aan de rijen Duitse SS'ers tijdens de Neurenberg Rally's eind jaren 30 van de vorige eeuw.

Het monument blijft een punt van discussie. Met name de jeugd ziet het enorme complex eerder als een speeltuin, dan een object ter herinnering aan de afschuwelijke geschiedenis die er achter het monument schuilt en de reflectie die het teweeg moet brengen. Op sociale media verschenen veel foto's van jongeren die 'selfies' publiceerden terwijl ze breed lachende op de blokken stonden, of sprongen van de één naar het andere blok. De Israelische in Berlijn wonende kunstenaar Shahak Shapira besloot in 2017 hier iets aan te doen en maakte fotomontages van deze selfies en plaatste deze op het internet onder de titel 'YOLOCAUST'. Het werd door 2.5 miljoen mensen bekeken, ondermeer door de 12 jongeren die op de foto's stonden (die allen hun excuses aanboden).

In 2008 verschenen artikelen in de pers over de het snelle verval van het monument. Er werd betonrot geconstateerd bij 2200 van de 2711 betonnen blokken. Direct werd de terechte vraag gesteld hoe dat kon gebeuren, had Peter Eisenman, architect van het 27 miljoen euro kostende monument, niet tijdens de onthulling in 2005 gezegd; ‘Het beste beton dat Berlijn ooit heeft gezien’? Ook vroeg men zich af of de jaarlijks 450.000 bezoekers aan het monument geen gevaar liepen? De oorzaak van het verval werd gezocht in de weersomstandigheden die invloed op de blokken hebben. De blokken lijken massief te zijn, maar zijn dunwandige holle blokken die zwart zijn en daardoor meer onderhevig zouden zijn aan krimp en uitzetten, wat scheuren en barsten opleverde. Hoeveel de reparaties hebben gekost is mij niet duidelijk, maar kan wel eens een veelvoud van het opbouw bedrag betreffen,...