janvanarkel

Jan van Arkel wordt geboren in Buiksloot op 27 augustus, 1919. Wanneer de Duitsers Nederland binnenvallen in 1940 is Van Arkel dienstplichting sergeant bij het Korps Motordienst in Den Haag. De capitulatie hield in dat de wapens moesten worden ingeleverd. De nog overgebleven militairen van de Motordienst werden vervolgens ondergebracht (lees opgesloten) in de schouwburg het Koorenhuis aan de Prinsegracht. In afwachting van de Duitse bezetter, besloten de heren dit niet af te wachten maar massaal te ontsnappen via de toiletramen. Met een ‘geleende’ vrachtwagen werd de poort geramd, en met een andere wagen werd vervolgens gevlucht. Was Zeeland de bedoeling voor een verdere ontsnapping, dit bleek onmogelijk vanwege de vele Duitse parachutisten. Maar in IJmuiden wisten de mannen met een viskotter het zeegat te kiezen.

Een Duits jachtvliegtuig probeerde het schip in het donker nog te beschieten, maar zijn kogels sloegen in het kielzog. Onderweg naar Zeeland kwam een Britse torpedoboot langzij die hen vervolgens begeleidde naar Engeland.

Links: koningin Wilhelmina spreekt het Nederlandse volk toe via de BBC Home Service

In Engeland aangekomen werd Van Arkel gevraagd waar zou willen dienen en hij noemde de RAF (Royal Air Force), al had hij nog nooit een vliegtuig van dichtbij gezien. In afwachting van zijn toekomst, werd hij eerst chauffeur van minister Dijxhoorn. De eerste rit als chauffeur was trouwens het brengen van koningin Wilhelmina naar de BBC waar deze een toespraak deed vanwege haar verjaardag op 31 augustus 1940. Gedurende zijn verblijf in Londen komt hij tweemaal met de schrik vrij tijdens een Duits bombardement. De eerste keer vielen de bommen op en rond het huis van vrienden waar hij was, maar iedereen wist weg te komen. De tweede keer had hij juist de minister afgezet toen er ergens een bom explodeerde. Van Arkel draait een bocht door en duikt bijna een krater in, hij bleef nog net op de rand hangen. Op 6 december 1940 wordt het Bronzen kruis No.6 toegekend aan van Arkel. Maar Van Arkel wil vechten en oefent druk uit op kapitein Kruls en deze geeft toestemming dat Van Arkel naar de vliegopleiding gaat.

In juni 1993 verscheen de eerste nieuwsbrief van de 'Dutch Spitfire Flight' (een stichting die in het leven was geroepen om de Spitfire MK732 weer vliegwaardig te maken). In dit nummer was onderstaand verhaal afgedrukt waarbij ik inspiratie kreeg en een illustratie mocht maken. Deze is hiernaast gereproduceerd.

Met RAF nummer 1149979 meldt Jan van Arkel zich op 6 januari 1942 als nieuwe piloot bij het 41 Squadron dat op Tangmere is gestationeerd. Zijn eerste opdracht is de Spitfire van de vluchtcommandant Bob van der Stok op te halen. Tijdens de landing wordt deze nieuwe kist gelijk afgeschreven als Van Arkel er mee in een berg sneeuw belandt. Maar al spoedig weet Van Arkel de Spitfire, een Mk Vb, zich eigen te maken. In maart raakt hij zijn groep kwijt boven Frankrijk. Hij besluit terug te keren naar Engeland. Vanuit de zon duiken er dan opeens twee Bf 109E’s op Van Arkel zijn Spitfire. Hij weet met een snelle draai één van de twee de volle laag te geven die daarop verdween. De andere Messerschmitt is lastiger af te schudden. Zonder munitie besluit Van Arkel een duik in te zetten naar zee. Samen gieren de twee vliegtuigen achter elkaar aan. Van Arkel herinnert zich een uitspraak van een veteraan; ‘Remember, you can always out-dive them,…’ Van Arkel weet de Duitser buiten schootsafstand te houden terwijl de zee steeds dichter bij komt. Vlak boven het water trekt Van Arkel met al zijn kracht de knuppel in zijn buik en krijgt zijn Spitfire horizontaal. In zijn spiegel ziet hij een enorme waterzuil, de Messerschmitt heeft zich niet uit de duik kunnen trekken. Later blijken er rimpels in de vleugelbeplating te zitten van de stress die is uitgeoefend op het toestel tijdens de duik.

Eind mei 1942 trekken vier Spitfires van 41 Squadron over het Kanaal naar een Duitse vliegbasis bij St Omer om deze met boordwapens te bestoken. Leider van de vlucht is Fl.Off. Sharp (No.1) met Sgt Watts (No.2), Fl.Sgt. ‘Screwball’ Beurling (No.3) en Sgt. Van Arkel (No.4). In twee secties denderen de Spitfires over het doel en bestoken de in de bosrand opgestelde Bf 109 toestellen en andere doelen zoals brandstofvoertuigen. Zo snel als ze over het Duitse vliegveld razen, zo snel wordt er weer op de Franse kust aangevlogen.

Links: Fl.Sgt. George 'Screwball' Beurling

Onderweg naar de Franse kust kolkt rook uit de motor van de Spitfire van Sharp. Deze moet daarop een buiklanding maken op een Franse strand. Beurling bedacht zich geen moment en laat zijn landinggestel en flaps zakken. Voorzichtig zet hij de Spitfire op het strand neer en stopt zijn kist naast de Spitfire van Sharp. Deze is weggevlucht maar komt nu terug gerend. Onderwijl gooit Beurling zijn parachute uit de stoel het strand op. Sharp neemt plaats in de kuip van de stoel en Beurling gaat op zijn schoot zitten. Tijd voor de veiligheidsriem is er niet. Terwijl Beurling met moeite zijn zware vliegtuig van het strand tracht te krijgen, proberen Van Arkel en Watts het vijandelijke vuur af te leiden door in de omgeving rond te vliegen. Brandstof tekort dwong Beurling een noodlanding te maken op het strand bij Dungeness. Waarschijnlijk is dit deel het gevaarlijkste van de gehele onderneming geweest; Beurling kon geen driepuntslanding maken (de stick kon niet ver genoeg naar achteren) en het gevaar voor over de kop te slaan was erg groot, verder bleek de Spitfire uit te rollen door een mijnenveld! De enige schade was een gekneusde pols voor Sharp opgelopen tijdens de buiklanding en een achter gebleven Spitfire.

Nadat Van Arkel drie Bf 109’s op zijn naam had verhuisde hij naar het 167 Squadron. Bij dit squadron weet hij korte tijd later een Focke Wulf Fw 190 op zijn naam te zetten. Bij het 167 Sqn werd in 1943 voornamelijk escorte gedaan voor bommenwerpers. Eigenlijk waren de Spitfires Mk Vb daar niet geschikt voor. Dit waren toestellen voor lage hoogte, en voor escorte was hoogte nodig. Twee escortes voor Ventura bommenwerpers met als doel de hoogovens van IJmuiden gingen goed. Maar de derde was een drama. Op deze dag werden ze opgewacht door veertig Luftwaffe jagers. Van de twaalf Ventura bommenwerpers wist er maar één Engeland te bereiken, de lucht hing vol rook, vuur en brokstukken van de slachting.

Op 12 juni 1943 wordt het 167 omgedoopt tot het No. 322 (Dutch) Squadron en vertrekt het naar de omgeving van Liverpool waar niets te beleven valt. In december wordt het 322 squadron verplaatst naar Hawkinge bij Folkstone. In het voorjaar krijgt het squadron de beschikking over de Spitfire Mk XIV en wordt weer verplaatst, nu naar Hartford-Bridge met het doel tot het onderscheppen van Duitse verkenningsvliegtuigen.

F/O Van Arkel trouwt op 5 april 1944 met de Engelse WAAF Anne Haliwell

In juni 1944 komen de eerste V1’s naar Engeland. Het 322 weet er in zes weken 121 neer te halen waarvan Van Arkel er 10 voor zijn rekening neemt. In augustus worden de Mk XIV weer ingeruild voor de verbeterde Mk IX waarmee dagelijks naar Frankrijk wordt gevlogen op zoek naar doelen. Door Flak verliest het squadron op 1 september verschillende vliegers.

Na een missie richting Arnhem wordt de kist van Van Arkel getroffen en moet hij een noodlanding maken, samen met zijn vleugelman, op een vliegveldje in België. Terwijl ze naast hun toestellen staan komt een pastoor vertellen dat de Britten terug getrokken zijn en dat het vliegveldje in Duitse handen dreigt te vallen. Van Arkel en zijn metgezel brengen de nacht door in Peer. Gelukkig blijkt de volgende dag dat de Britten weer de baas zijn van het vliegveld. Op 5 oktober 1944 wordt het Vliegerkruis No.30 toegewezen aan Van Arkel. Op 3 januari gaat het 322 naar Woensdrecht als onderdeel van de 2nd TAF met de Spitfire Mk XVI waarmee (duik)bommenwerper missies worden gevlogen.

Villa Ruiterberg te Doorn, doelwit en tragedie op 28 januari 1945,...

Op 28 januari 1945 vindt zich er tragedie plaats als het gronddoel, de Villa Ruiterberg te Doorn aangevallen wordt. De villa, in gebruik door de Duitse bezetter zal door het 322- en 66 Squadron met bommen worden bestookt. Kees Kooy vloog deze dag achter Fl.Lt. Jan van Arkel. Bij nadering op lage hoogte wiep van Arkel zijn bommen, waarbij één te vroeg explodeerde. De scherven sloegen in de Spitfire van Kooy waarop deze neerstortte. Kooy was kansloos om te ontsnappen en zou de eerste Nederlandse gevechtspiloot worden die bij de luchtoperaties vanaf Nederlands grondgebied omkwam. Van Arkel zegt hier jaren later over: ‘Het was erg koud en overal lag sneeuw. De hele wing was al over het doel geweest, het was al een behoorlijk rokende puinhoop. Ik zat bij de laatste sectie van vier Spits. Kooij vloog even achter me toen we op het kasteel afdoken. Een van mijn bommen ontplofte te vroeg. Ik kreeg zelf nog een geweldige opdonder, maar Kooy vloog er recht in.’

Op 5 oktober 1944 wordt bij Koninklijk Besluit het Vliegerkruis toegekend aan Flight Lieutenant Jan van Arkel. In maart 1945 zijn de oorlogsmissies voorbij voor Van Arkel en vertrekt hij naar de Fighter Leader School in Engeland.

50 jaar Koninklijke Luchtmacht, juni 1963, Van Arkel poseert op
Vliegbasis Eindhoven bij Spitfire LF Mk IXc, MK959

Na de oorlog blijft Van Arkel bij de Nederlandse luchtmacht. Vanaf 20 mei 1948 is hij kapitein-vlieger om op 16 augustus 1952 gepromoveerd te worden tot majoor. In 1954 wordt hij Ridder in de Orde van Oranje Nassau. op 1 september 1956 wordt Van Arkel luitenant-kolonel, en zal onder andere het commando voeren over het 323 Squadron. Met de rang van kolonel (op 1 november 1964)zal Van Arkel in 1974 de luchtmacht te verlaten.

Vader Jan met de zoon, majoor-vlieger J.van Arkel jr, commandant 322 squadron

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan, zegt men soms, in het geval van de Van Arkel's gaat dit op. Jan van Arkel zijn zoon wordt ook gevechtspiloot en wordt later op de vliegbasis Leeuwarden commandant van het voormalige squadron van zijn vader, het No. 322 Squadron. Waarmee de cirkel rond is,... Kolonel-Vlieger b.d. Jan van Arkel overlijdt op 23 februari 2011.

Deel van de rouwadvertentie over het heengaan van Jan van Arkel (met dank aan Majoor P.T. Bezem)

GA TERUG