Op de komende pagina's wordt aandacht besteed aan de Nederlandse betrokkenheid met de Spitfire. In de oorlog vlogen Nederlandse jongens met het toestel en na de oorlog werd de Koninklijke Luchtmacht weer opgebouwd met deze jager. Verder is er aandacht voor Spitfires die nog in Nederland zijn te vinden, maar ook aandacht voor Spitfires die ooit in Nederlandse dienst waren, maar nu nog steeds luchwaardig zijn. Maar we beginnen bij het begin,... met een introductie hoe Nederlandse piloten voor het eerst in aanraking kwamen met deze tot de verbeelding sprekende Spitfires,...

Nederland keek al naar de Spitfire, en de Hurricane, voor de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Maar de levering was door de wereldsituatie erg onduidelijk en besloten werd een aantal Fokker D-XXI's en Koolhoven FK-58 aan te schaffen. Toen de oorlog uitbrak en na vijf dagen de strijd verloren was, vluchtten vele luchtmachtmensen naar Engeland. Ongeveer 300 man bereikten op één of andere manier 'de overkant'.

Ondergebracht in RAF squadrons wilden de Nederlanders in Britse dienst, met Prins Bernhard als groot supporter, graag een eigen 'Dutch Squadron'. Omdat er te weinig personeel voor handen was om een compleet 'Nederlands squadron' op te richten, werd er eerst een flight van het 167 Squadron als een 'Dutch Flight' opgezet. Aangevuld met personeel van O.T.U.'s (Operationel Training Unit) werd het 167 (Gold Coast) Squadron op 12 juni 1943 omgenummerd tot No.322 (Dutch) Squadron.

Bij het squadron werd gevlogen met de Spitfire Mk Vb/c. Ondanks dat de toestellen vrij nieuw waren, waren ze al verouderd door de voortsnellende technieken. De Spitfires, uitgerust met de VL-code, vlogen vanaf Woodvale. Op 31 december 1943 verhuisde het squadron naar RAF Hawkinge. De oude Mk V's werden achtergelaten op Woodvale en 'nieuwe' oude Spitfires Mk V's werden overgenomen van de Belgen. Vanaf RAF Hawkinge, werden voor het eerst operationele acties gevlogen op 4 januari 1944. Het squadron maakte vooral escorte vluchten voor medium bommenwerpers zoals Bostons, Marauders en Mitchells (oa. van het Nederlandse 320 Squadron). Maar ook verkennings-en offensieve missies werden gevlogen.

Vanaf 9 maart 1944 vloog het 322 Squadron vanaf Acklington, waar de Mk V werd ingeruild voor de Spitfire Mk XIV met de krachtige Griffon motor. Op 5 juni 1944 werd de VL-code omgezet in '3W'. Ondanks dat de Spitfires van het 322 voorzien waren van invasiestrepen zagen de piloten weinig actie tijdens D-Day (behalve een escorte vlucht in de middag van de 6de juni).

Maar vanaf 13 juni 1944 kreeg het 322 het druk. Op die dag begonnen de eerste Duitse V1 vliegende bommen neer te komen in Engeland. Vanaf de basis West Malling werden de V1's opgejaagd door het 322 Squadron. Vanaf 21 juli 1944 opereerde het 322 Squadron vanaf RAF Deanland in East Sussex. Toen op 10 augustus 1944 de laatste patrouille werd gevlogen tegen de 'Doodlebugs', had het 322 Squadron 128 V1's op haar naam, al erkende de RAF er 'slechts' 110½. F/O Rudolph Frans Burgwal was met 19 V1's topscorder, waarvan op 8 juli zelfs 5 stuks!.

Toen het 322 Squadron, vanaf half augustus 1944, over Frankrijk ging opereren, moesten de Mk XIV worden ingeleverd en werd overgestapt op de Mk IXb (met de C-Wing). Het waren geen nieuwe toestellen, maar wederom kisten overgenomen van de Belgen. Bij het 322 Squadron bestonden de missies uit veel patrouilles vliegen, waaronder over de landingsgebieden van de Geallieerden in Normandië en het escorteren van bommenwerpers.

De vluchten waren niet te lang, gemiddeld twee à tweeënhalf uur, maar de verliezen waren aanzienlijk. Zo kwam, de V1 topscoorder, F/O Rudy Burgwal op 12 augustus om tijdens een escorte en moest in dezelfde vlucht Fl.Lt Muller springen maar wist terug te keren bij het squadron. Ook Lt. Jonker had tijdens die vlucht een motorprobleem maar wist zich toch te redden en de basis te bereiken. CO Maj. Kuhlmann van 322 Squadron moest een noodlanding maken in vijandelijk gebied. Op 1 september 1944 kwam Commander B-flight F/Lt. Jan Leendert Plesman om nadat zijn staart van zijn Spifire was geschoten door flak nabij Sint-Omaars, Noord-Frankrijk. Van Jan Plesman, zoon van de oprichter van de KLM, Albert Plesman, en het wrak van zijn Spitfire is tot op heden nog niets gevonden. Dezelfde dag, 1 september, moest Lt. L.C.M. Eendenburg een buiklanding maken, maar wist later terug te keren op de basis. Ondanks dat Eendenburg terug keerde, liepen de verliezen gestaag op.

Dankzij het luchtoverwicht van de Geallieerden waren er weinig schermutselingen met Duitse jagers, maar op 21 september 1944, tijdens Operation Market-Garden wist Pieter Cramerus een Fw 190 te beschadigen.

Op 26 september 1944 was er koninklijk bezoek, toen Prinses Juliana een bezoek bracht aan de basis van het 322 Squadron op RAF Deanland. Ze sprak met de manschappen en at en rookte met de heren in de mess-tent. Op de basis kreeg ze een rondleiding door Sqn Ldr L.C.M. Eendenburg (zie foto hierboven), waarbij ze ook een blik mocht werpen in de Spitfire MK265, '3W-B'

Tijdens ‘Ramrod 1306’ op 2 oktober 1944, gedurende de slag om Overloon, waarbij ten zuidoosten van Arnhem naar Duitse troepenconcentraties moest worden gezocht, werd de Spitfire van F/O Pieter Cramerus, beschadigd door luchtafweer. Hij maakte een noodlanding op het juist door de Geallieerden in gebruik genomen vliegveld bij Eindhoven. Het toeval wilde dat zodoende Cramerus de eerste Nederlandse piloot werd welke weer voet zette op dit bevrijde deel van Nederland. Na de reparatie vertrok Cramerus diezelfde dag nog naar zijn basis Deanland.

Vanaf 10 oktober, toen het 322 Squadron vanaf RAF Fairwood Common ging opereren, nam het squadron de Spitfire Mk XVI in gebruik. Een type nagenoeg gelijk aan de Mk IX, alleen voorzien van een Packard Merlin 266 motor en met een nieuw type gyro reflector gunsight. Sommige Mk XVI's waren voorzien van een zogenaamde druppelcockpit. Met de Mk XVI werden 'AR' (Armed-Reconnaissance) missies gevlogen, waarbij ook bommen werden geworpen. Iets waar de Spitfire eigenlijk totaal ongeschikt voor was. De kwetsbare onderkant, met de radiatoren in de vleugel van de Spitfire, was een oorzaak dat er verschillende Spitfires tijdens deze missies door grondvuur verloren gingen.

Het 322 Squadron werd op 3 januari 1945 op Woensdrecht gestationeerd. Op 28 januari 1945 vond er een tragedie plaats toen het gronddoel, de Villa Ruiterberg te Doorn, aangevallen erd. De villa, in gebruik door de Duitse bezetter zou door het 322- en 66 Squadron met bommen worden bestookt. Cees Kooy, welke met Cramerus aan boord van de SS Mariposa naar de Verenigde Staten was gekomen om jachtvlieger te worden, vloog deze dag achter Fl.Lt. Jan van Arkel. Bij nadering op lage hoogte wierp van Arkel zijn bommen, waarbij één te vroeg explodeerde. De scherven sloegen in de Spitfire (de RK840, '3W-M') van Kooy waarop deze neerstortte. Kooy was kansloos om nog te ontsnappen aan de dood en werd de eerste Nederlandse gevechtspiloot die bij de luchtoperaties vanaf Nederlands grondgebied omkwam.

13 februari 1945 werd wederom een donker dag toen F/O E. Ditmarsch rond 10.00 uur per ongeluk de vuurbaan in vloog van Fl.Lt. L.M. Meyers. Ditmarsch zijn Spitfire Mk XVIe, de RK892 '3W-A', crashte op de grens van Oegstgeest en Voorschoten. In het logboek van 322 Squadron werd Ditmarsch eerst als ‘vermist’ opgegeven, maar bleek later wel degelijk omgekomen. Ook op 13 februari raakte, tijdens de middag missie, ook F/O Bary vermist met Mk XVIe RK921, '3W-E', welke nooit is terug gevonden.

Cramerus vloog op 13 februari in de ochtend een missie, samen met F/Sgt. G.J.H. Dijkman. welke, volgens Cramerus zijn logboek, 'leaflet dropping en strafing', tot doel hadden. Het 'folder' droppen kon bestaan uit het verspreiden van nieuws, waarschuwen voor een komende (bom)aanval, maar vooral ook om de Duitse soldaat te ontmoedigen en zich over te geven (mocht een Duitse soldaat betrapt worden bij het oprapen dan wel bezitten, dan kon het de doodstraf betekenen voor hem).

Om 10.40 uur vertrokken beide Spitfires vanaf Woensdrecht en vlogen richting noordoosten van Venlo. De Spitfires rolden in een duikvlucht vanaf zo'n 10.000 voet (3000 meter) om op lage hoogte de leaflet-bommen af te werpen, waarbij er één in de Maas viel. Kort daarop werd Cramerus zijn Spitfire Mk XVIe, RR230 '3W-X' getroffen door een luchtafweer granaat in zijn motor. De olie vloog over het windscherm, maar de motor bleef nog draaien. Ook delen van de vleugel en de staart werden doorzeefd. Hij wist zijn Spitfire naar 8000 voet (bijna 2500 meter) te brengen. Met pijn en moeite stuurde Cramerus zijn 'lamme' Spitfire naar de vliegbasis bij Volkel (B80), waar hij het toestel om 11.45 uur aan de grond wist te zetten met een zogenaamde 'deadstick' landing. Hier bleek dat zijn stabilo nagenoeg geheel kapotgeschoten was.

Een Canadese officier kwam over de landingsbaan aangereden en gelaste hem de kreupele kist weg te halen. Pieter antwoordde: ‘If you get me a rope,..’ en wees op het hoogteroer. De Canadees bood hierop zijn verontschuldigingen aan en verzekerde Cramerus dat het zelfs een Distinguished Flying Cross (DSF) waard was, welke hij trouwens nooit zou ontvangen. Cramerus kreeg wel, vanwege zijn uitstekende vliegwerk van 13 februari, een 'Green Endorsement' in zijn logboek bijgeschreven. De Spitfire Mk XVI, RR230 werd na reparatie overgebracht naar de AST (Air Service Training) Exeter. Op 1 juni 1945 werd het toestel SOC (Struck Off Charge) verklaard en gesloopt. F/Sgt Dijkman keerde om 12.10 uur veilig terug op de basis (wat opvallend is, is dat Dijkman niet bij Cramerus was gebleven, of ze waren elkaar tijdens de calamiteit kwijt geraakt).

Op 14 februari vloog Cramerus alweer, nu met de '3W-Y'. Ook deze dag 'leaflet dropping en strafing'. Op deze dag kwam F/O F.J.H. van Eijk om het leven in Spitfire Mk XVIe RK895, '3W-E'. Van Eijk zijn staart van de Spitfire werd aan stukken geschoten tussen Straelen en Nieukerk, in het zelfde gebied waar Cramerus de dag ervoor aangeschoten was. Ondanks Van Eijk's verwoede poging om een noodlanding te maken, zag zijn metgezel op deze vlucht, Fl/Lt. J.W. Dekker, het toestel op de grond exploderen. Van Eijk was acht maanden eerder de eerste die een V1 met zijn wingtip deed neerstorten door met zijn Spitfire naast de V1 te vliegen, en met zijn vleugel onder die van de V1 te manoeuvreerde en deze dan even 'te wippen'. Hierboven is Van Eijk te zien in een Spitfire Mk V, waarschijnlijk in het najaar van 1943 genomen toen het 322 Squadron nog op Woodvale gestationeerd was.

Vanaf 21 februari 1945 was het 322 Squadron gestationeerd op het vliegveld van Schijndel (B.85). Rond deze periode kreeg het 322 Squadron haar officiële wapenschild (zie hierboven) waarin een grijze roodstaart papagaai afgebeeld stond met de lijfspreuk, 'Niet Praten, Maar Doen'. Het squadron bezat sinds hun stationering op Deanland, vanaf juli 1944, als mascotte ook een echte roodstaart, genaamd Polly Grey. F/O Sluyter had Polly Grey, die de rang van Sgt-vlieger zou ontvangen, schijnbaar gekocht in de London Zoo.

Tijdens een aanval op 25 februari 1945 op een ferry over de Rijn werd de staart van Cramerus zijn Spitfire, ditmaal de TB331, ‘3W-I’, weer doorzeeft door luchtafweer. Vaak werden dit 'soort' doelen, als een ferry, met opzet door de Duitsers ingezet om Geallieerde vliegers in hun luchtafweer te lokken. Cramerus wist de basis op Schijndel te bereiken en maakte daar een noodlanding. Hier werd het toestel als een Cat-AC aangemerkt, wat betekende dat het lichte schade had welke ter plekke was te repareren. Voor Cramerus hield de reparatie in, dat hij overstapte op een Spitfire Mk XVIe met de codeletters '3W-U'.