De vuurtoren van Bovbjerg
Ferring-Bovbjerg
Na het bezoek aan Søndervig, Krylen en eventueel Fjand, kunt u uw tocht
voorzetten via de kustweg 181 noordwaarts.
Dit is een mooie rit welke u langs het Nissum Fjord voert. Als u Fjaldring bereikt, verlaat u de 181 en gaat u
links de Fjaldringbyvej op. Na 800 meter houdt u links aan, en ga de Transvej op. U bereikt dan Ferring
na ongeveer 5km (vanaf Fjaldring) vanwaar u naar Bovbjerg kunt gaan. Hiertoe gaat u, vlak voor u Ferring
binnenrijdt (en de Transvej rechts de bocht in gaat), links de smalle weg in, de Fyrvej,
om zuidwaarts te gaan. Fyrvej gaat vrij snel over in onverhard, maar is zeer goed begaanbaar met een auto.
Na een kilometer bereikt u dan de vuurtoren van Bovbjerg.
De R 668 Kleinstunderstand voor 6 man
(Klik voor een vergroting)
Vlak voor u het parkeerterreintje bereikt, rijdt u door een verdieping in de weg, aan de linkerzijde
een zeer modern Deens ontwerp van een woonhuis, maar aan de rechterzijde van de weg komt u langs een
R 668 Kleinstunderstand. Vanaf het parkeerterrein kunt u boven aan de klif, vanwaar u een geweldig mooi
uitzicht heeft, noordelijk wandelen om de R 668 te bezoeken. Vanaf de klif loopt een lange trap om het
strand te bereiken (waar zich trouwens geen bunkers bevinden). De wandeling naar de R 668 bunker voert u lang een
grote betonnen sokkel voor een Würzburg-Scheer radar. De bediening voor deze, welke voornamelijk uit
oudere mannen bestond, vond zijn toevlucht onder andere in de R 668 bunker.
Op de voorgrond twee antenne uitgangen en het machinegweer nest
(Klik voor een schematische voorstelling van de R 668)
De R 668 heeft aan de linkerzijde een machinegeweer nest ter verdediging van de bunker. Ten westen van de bunker
liggen enkele betonnen platen. Dit type bunker was voor allerlei doeleinden geschikt, en werd naast als manschappenbunker
gebruikt als machinekamer, munitieopslag en als water opslag. Later werd de R 668 groter uitgevoerd
om 9 manschappen in onder te brengen. Het is niet de enige R 668 bunker in deze hoek, er ligt ook één iets ten zuiden
van de vuurtoren. Hier was ruimte voor de manschappen die de radarmeldingen post bedienden.
De Würzburg-Scheer radar, Toen en Nu
Keer nu weer terug naar de betonnen sokkel voor de Würzburg-Scheer radar. Deze radarpost was ingericht om scheepvaartverkeer
in de gaten te houden. De sokkel is groter gemaakt dan de standaard sokkel, er is een technische ruimte onder in de sokkel
gebouwd. Oostelijk van de radarpost lagen loopgraven. Er waren plannen voor een R 666 bunker, met een stalen observatie
koepel, en een R 613, maar dit bleven slechts bij plannen en werden nooit uitgevoerd.
De betonnen sokkel van de Würzburg-Scheer radar
(Klik voor een blik aan de binnenzijde)
Keer terug over de onverharde weg naar Ferring. Ten oosten van de witte kerk ligt nog een R 610 commando bunker,
waarvan nog steeds de gepantserde deuren aanwezig zijn. De bronwaterbemaling, aangelegd door de Duitsers werkt nog steeds,
en wordt door de huidige eigenaar gebruikt.
Een kleine tweehonderd meter ten noorden van de kerk, aan de Redningsvej, ligt begraven in het land,
een R 622 Manschappenbunker. Alleen de antenne uitgangen zijn zichtbaar boven het maaiveld.
Op 19 april 1945 zou om 17.25 uur een RAF Mosquito jager geschoten hebben
op een groep Duitsers, aldus het logboek van de piloot Cogswell, maar ondanks naspeuringen is dit nooit ter plekke
bevestigd geworden.
Kaartje met de twee
belangrijkste bunkers in Ferring, en de route naar Bovbjerg
In Ferring waren ongeveer 100 soldaten in Duits uniform ondergebracht. Maar niet alle soldaten waren Duitsers, er was
een kleine groep van Oost etnische afkomst, zoals uit Estland. In Denemarken waren rond de 25.000 Oost-Europese soldaten
in Duits uniform. Deze manschappen wisten dat als ze terug keerden in hun vaderland, zij als verraders werden
beschouwd, met alle gevolgen van dien, maar ze wisten ook, dat als er een Geallieerde aanval zou komen, zij
als eerste hun wapens zouden afwerpen. En dat laatste wisten de Duitsers ook, die achter hen stonden, niet
om te steunen, maar om ze in de rug te schieten bij vluchtgedrag.
De capitulatie leek in Denemarken rustig te verlopen. Maar in de nacht van 7 op 8 mei 1945 veranderde de stemming. De Duitsers
eisten dat de wapens door de etnische troepen werden afgegeven, want ze wilden dat er geen gevechten tussen hen zouden uitbreken.
In het Badehotel in Ferring kwam de lokale Duitse commandant en de Estlandse commandant bijeen om te onderhandelen. Maar de
onderhandelingen liepen vast, de Estlandse commandant wilde alleen zijn wapens aan de Britten overhandigen. Bij het verlaten
van het Badehotel schoot een Duitse soldaat op de Letse commandant, waarop de begeleidende etnische soldaten direct terug
schoten. Er ontstond een korte schotenwisseling, waarbij nog twee Duitse soldaten in een loopgraaf werden neergeschoten.
De spanning was te snijden. De oudere Duitsers bij de vuurtoren van Bovbjerg vroegen zich af wat er aan de hand was in Ferring.
Ze hoorden bij de Luftwaffe en niet bij de marine, en zeker niet tot het ‘reguliere infanterie volk’.
Eén van hen ging als stalknecht verkleed een kijkje nemen in Ferring. Hier probeerden de Oost-soldaten de inwoners
voor zich te winnen. Ze boden wapens en munintie aan bij een bewoner van een boerenhoeve. Uiteindelijk accepteerde
deze een pistool en 10 kogels. Het had op een bloedbad kunnen uitlopen, maar alles liep uiteindelijk met een sisser
af, en keerde uiteindelijk de vooroorlogse rust weer terug over Ferring.
Op het strand iets ten zuidwesten van Ferring zijn nog bunkers te vinden in een klein ‘Stützpunkt’. Het bestaat uit een R 621
bunker voor 10 man, zes machinegeweer bunkers van het zogenaamde ‘Flankierungsbunker Type F’, twee Vf58
machinegeweer Tobruks, een Tobruk met een tankkoepeltje een zes manschappen bunker Type ‘Falkenhorst’.
Thyborøn
U kunt nu uw toch voortzetten naar Thyborøn.
Zoals al eerder op de voorgaande pagina aangegeven, is er veel te zien in Thyborøn,
en kunt u daar wel een dagje doorbrengen. Het is zonde als u daar maar een ‘even een
uurtje’ voor uit trekt. Vanuit Ferring gaat u weer naar de ‘181’, via de noordelijke
weg die als Gåskærvej bekend staat. Rij door tot aan het uiteinde van Thyborøn en
parkeer uw voertuig bij ‘Sea War Museum Jutland’, aan de Kystcentervej 11.
'Festung Thyborøn'
Op 11 mei 1940, twee dagen na het binnenvallen in Denemarken, kwamen de eerste Duitse soldaten
Thyborøn binnen. Hun enige zware wapens op dat moment waren drie machinegeweren om de toegang tot het
Limfjord veilig te stellen. Ze legden wel beslag op enkele gebouwen in deze hoek, zoals de woning van
de havenmeester. De Denen eisten ruim 30 Deense kronen als huur, maar vanwege de ‘dwingende situatie’,
werd overeengekomen dat de bezetter 45 kronen per maand zou betalen als huur. Ook werd een boot ‘gehuurd’
door de Duitsers om de toegang van Limfjord naar de overzijde, Agger, te kunnen bevaren. Voor alles wat
de Duitsers gebruikten, zoals bouwmateriaal, arbeiders etc., overal werden rekeningen vooruit geschreven.
Maar de Duitsers betaalden niet uit eigen zaak, de Deense Nationale Bank kreeg alle rekeningen, wat toen
aan het einde van de oorlog opgelopen was tot ca. 10 miljard kronen (bijna 13 miljard Euro, in
tegenwoordige waarde 200 miljard, bijna 27 miljard Euro). Dat de rekeningen nogal eens met een
vork geschreven werd, bewijst een rekening opgemaakt in Thyborøn over door Duitsers gestolen turf
in een koude winter. De rekening gaf maar liefst 50 ton aan turf op. De Duitsers protesteerden
omdat ze de turf ‘geleend’ hadden, en dat het slechts zou gaan om 10 ton. Maar voor de schikking
gingen de Duitsers akkoord om voor 25 ton te betalen.
Interessante objecten in het noorden van Thyborøn.
In de drie 'sterren' ligt het herdenkingspark voor de Zeeslag Jutland 1916
(Klik voor vergroting)
Gedurende de oorlog werden in Thyborøn totaal 711 soldaten en officieren gelegerd, waarvan de meeste
Wehrmacht was, 356 man. De Kriegsmarine had kleinste groep met 73 manschappen en officieren.
Daarnaast waren er naast Duitse arbeiders, nog eens zo’n 100 Deense arbeiders in dienst van de
Duitsers, waarmee het kleine vissersstadje ongeveer 900 vreemden herbergde. Het belangrijkste
complex aan de zuidzijde van Thyborøn is de Heeres Küsten Batterie 4./180 (waarover later meer).
Ten noorden van deze batterij was in de duinen een groot gebied ingericht voor de Luftwaffe,
welke als ‘Lama’ bekend stond. Een Flak batterij stond aan de oostzijde bij de haven van Sælhundeholm.
In dit laatste gebied liggen veel bunkers, waaronder een R 656, een R 621, vier R 622’s, een R 655 en
drie stuks R 668’s. Naast twee R 600 kanon bunkers liggen hier ook twee R 666 observatie bunkers. Tevens zijn
in het havengebied een L 409a Flak bunker en een L 411a schijnwerper bunker te vinden.
In totaal zouden er 66 grote en 40 kleine bunkers gebouwd worden rondom ‘Festung Thyborøn’.
De FL 241 commandobunker van de Kriegsmarine
(Klik voor een vergroting)
Aan de achterkant van het ‘Sea War Museum Jutland’ loopt een duinenrij waarin de nodige
bunkers zijn te zien. Meest opvallende is waarschijnlijk het blok beton met een uitzichthokje op een
hoge zuil. Dit is de huidige aanpassing door de Deense marine op de commandobunker FL 241 van de
vorige eigenaar, de Kriegsmarine. Deze zware bunker was de UGRUKO (Untergruppenkommandobunker).
Oorspronkelijk was er een lage koepel voor observatie rond de monding naar Limfjord. Dit commandocentrum
had telefoonlijnen naar alle andere Kriegsmarine centra in Denemarken. De FL 241 is nooit afgebouwd. De deuren
bijvoorbeeld zijn nooit geplaatst. De Deense marine 1989 weer in gebruik genomen, en kon veel oude door de Duitsers
aangebrachte installaties nog gebruikt worden in dezelfde kamers die er ooit voor ontworpen waren.
Links van de FL 241 commandobunker
ligt deze R 622 manschappenbunker
Rechts van de FL 241 ligt nog een R 621, de zogenaamde 'Verpflegungsbunker' (ziekenverzorging),
maar we houden links aan het duin op. Hier vinden we twee manschapbunkers van het type R 622.
Verder het duin op, richting het westen en het strand, komen we nog langs een kleine bunker. Ook deze behoorde
tot de Kriegsmarine. Hier vanuit, deze kleine bunker, werden zeemijnen, 'Spezialminen',
gestuurd die de monding beschermde naar het Limfjord. OP het strand aangekomen ligt hier de meest noordwestelijke
bunker, een L 410, waarop een luchtafweer kanon stond.
In de uiterste
noordwesthoek van Thyborøn ligt deze L 410
Als u terugkeert door de duiningang, dan houdt u een beetje rechts aan, u ziet dan aan de
rechterzijde het herdenkingspark voor de zeeslag die hier voor de kust van Jutland werd uitgevochten
in 1916. Voor ieder gezonken oorlogsbodem is een granieten
zuil opgericht geflankeerd door verstilde figuren.
Iets verder in uw blikveld ziet u dan een zwart geschilderd kanon op één van de twee R 622
manschappenbunkers staan. Deze behoorde aan de Duitse lichte kruiser SMS Rostock, gezonken in 2016.
Meer over zeeslag van 1916 op de volgende pagina.
In het bescheiden Noordzee aquarium 'JyllandsAkvariet' zijn deze palingen te zien
TIP: U kunt nu een bezoek brengen aan het 'Sea War Museum Jutland' dat in 2015 werd geopend. Mocht u
jonge kinderen bij u hebben, dan kunt u die, eventueel met moeder, naar het 'JyllandsAkvariet' zenden. Dit is
een zeeaquarium schuin aan de overzijde van het Sea War Museum. Het is ietwat vergane glorie, maar voor
jonge kinderen een feest om voornamelijk Noordzee vissen ed. te bewonderen. Wroeten in zand naar
'schatten' en het aaien van kleine haaien behoort tot de mogelijkheden. Vader kan dan
ongestoord het Sea War Museum bezoeken, dat niet echt geschikt is voor al te jonge kinderen.
Het Sea War Museum Jutland in Thyborøn
(foto: 'Sea War Museum Jutland')
Voor de westkust van Denemarken werd op 31 mei en 1 juni 1916 werelds grootste zeeslag
uitgevochten van de Eerste Wereldoorlog. Vijfentwintig oorlogsbodems werden tot zinken gebracht
waarbij 9823 Britse en Duitse zeelieden hun leven verloren. Deze zeeslag wordt in Thyborøn
herdacht met het Sea War Museum en een herdenkingspark. Ook al speelde de zeeslag zich op 100 kilometer
van de kust zich af, de rollende dreunen van het geespgeschut was in Thyborøn te horen.
In het Sea War Museum zijn twee 10.5cm snelvuurkanonnen te zien van de SMS Rostock. Daarnaast een G7
torpedo geborgen van de SMS Wiesbaden. Maar er zijn niet alleen objecten van de zeeslag bij Jutland te zien.
Er staat bijvoorbeeld ook de toren van de SM U-20, de U-boot die de RMS Lusitania tot zinken bracht
op 7 mei 1915, waarbij 1198 doden vielen, en Amerika over de streep trok zich ook in de Eerste Wereldoorlog
(toen nog de 'Grote Oorlog' genoemd) te
storten. De periscoop van de SM U-20, waardoor men de RMS Lusitania zag, werkt nog steeds.
Klik hieronder om naar de
Zeeslag bij Jutland te gaan,...
GA TERUG
