De American Cemetery in Margraten, in Limburg, is bij veel mensen bekend, en wordt door net zo velen gezien als misschien wel de grootste begraafplaats in Nederland waar oorlogsslachtoffers liggen begraven. Maar Margraten is niet de enige Geallieerde begraafplaats. Van het Gemenebest zijn in Nederland ook verschillende begraafplaatsen in Nederland te vinden. Maar liggen de Geallieerde slachtoffers op begraafplaatsen die hun land vertegenwoordigen, er is ook een begraafplaats waar oorlogsslachtoffers uit verschillende landen bij elkaar liggen, en dat is de,…

Liggen er ruim 8300 omgekomen Amerikanen op Margraten, op de begraafplaats van Ysselsteyn liggen 31.598 doden begraven. De meeste omgekomen personen op Ysselsteyn zijn voornamelijk Duitsers. Maar er liggen ook uit Polen, uit Rusland en uit Georgië. Tevens liggen op deze begraafplaats 85 omgekomen Duitse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Ook ziet men regelmatig Nederlandse namen op de kruisen. Dit is de zwarte bladzijde voor Nederland in oorlog met en tegen de bezetter; Duitsland. De meeste Nederlanders die hier liggen zijn Nederlanders die de verkeerde kant kozen en omkwamen als soldaat bij de Wehrmacht, of de SS (Schutzstaffel). Ook liggen er Nederlandse landverraders die collaboreerden met de Duitsers om bijvoorbeeld het Verzet in Nederland te ondermijnen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen verscheidene Duitse militairen om het leven in Nederland, en dan met name in de eerste oorlogsdagen, en vanaf september 1944 tijdens het oprukken van de Geallieerden. Maar ook sneuvelden Duitsers tijdens andere schermutselingen, zoals Luftwaffe vliegers die door Geallieerde vliegers werden neergeschoten, of simpelweg door ongelukken. Gedurende de oorlog werden de omgekomen Duitsers vaak in de omgeving begraven waar ze waren gevallen. Van de gesneuvelde Duitsers werden in eerste instantie zelfs rond de 3000 begraven op de huidige Amerikaanse begraafplaats bij Margraten.

In 1946 besloot de Nederlandse gravendienst om de Duitsers die verspreid lagen door heel Nederland, te herbegraven op een centraal punt in een groot rustgebied, en dat werd Ysselsteyn, nabij Venray. De eerste herbegraving, Unteroffizier Johann Siegel, vond plaats op 15 oktober 1946.

In 1948 werd kapitein Lodewijk Johannes Timmermans aangesteld als beheerder van de begraafplaats. Timmermans had direct na de oorlog dienst gedaan bij het Amerikaanse leger, waar hij als luitenant werkzaamheden verricht bij een detachement mijnopruimers. Tijdens zijn werk, stapte Timmermans op een zogenaamde ‘houtmijn’ (een antipersoneel mijn in een houten kistje, welke niet met een metaaldetector was te lokaliseren). De ontploffing sloeg bijna het licht uit beide ogen. In een Canadees verpleeghuis leerde hij een Duitse soldaat kennen, die ook na het herstel van Timmermans aan zijn zijde bleef. Langzaam aan leerde Timmermans in die periode dat niet alle Duitsers slecht waren, en schoof dit vooroordeel steeds verder naar achteren.

Toen kapitein Timmermans benoemd werd tot beheerder van de begraafplaats, zou dit een tijdelijk aanstelling zijn. Maar uiteindelijk zou Timmermans deze positie bekleden tot hij met pensioen ging in 1976! Zijn inzet en toewijding, hij verzorgde niet alleen de begraafplaats, maar legde ook graven aan, bracht ook de Nederlanders en Duitsers dichterbij elkaar. Timmermans zal best trots geweest zijn op de eretitel die hem werd gegeven:‘Vater des Soldatenfriedhofes Ysselsteyn’. Nadat hij op 28 februari 1995 overleden was, werd aan zijn laatste wens voldaan, zijn as werd verstrooid op ‘zijn’ begraafplaats.

Na het vertrek van Timmermans, werd vanaf 1 november 1976 het onderhoud geheel overgedragen aan de Volksbund. Deze begon vanaf mei 1977 met het vervangen van de oude, lage grafkruisen. Hiertoe werden soldaten van de Duitse Bundeswehr ingezet. In oktober 1981 was deze operatie gereed. In de twee jaren hierop werden ook de kameradengraven en de centrale gedenkplaats en vernieuwd.

Van de 31.598 Duitse soldaten zijn er nog steeds duizenden niet geïdentificeerd. Vanaf 1950 heeft de gravendienst, tot rond 1968, onderzoek gedaan om identiteiten vast te stellen. Hiertoe werd samengewerkt met de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge en de Duitse Dienststelle in Berlijn. Hierdoor kon van 7330 personen de identiteit vast worden gesteld. Helaas zijn er nog zo’n 6000 naamloos begraven.

De kruisen zijn gemaakt van een betonnen kern, met een grijze natuurstenen bekleding. Opvallend is dat op deze, zogenaamde Latijnse kruisen, slechts de naam, geboorte- en sterfdatum staan (als deze bekend is). Onderaan het kruis staat de locatie code van het graf. Staat er op Geallieerde stenen ook het onderdeel waar de gesneuvelde diende, dat is weggelaten op de Duitse kruisen. Dit is gedaan vanwege de gevoeligheid die dit zou kunnen oproepen, zoals bij mannen die bij de SS dienden. Zo probeert men vernieling of verering te voorkomen.

Het terrein van de begraafplaats bedraagt rond de 28 hectare. Er zijn 106 blokken waarin per rij (12 rijen) 25 graven liggen (300 graven per blok). Zo zijn er drie en één derde perceel gescheiden door een centraal pad van 800 meter. Het gehele complex is omgeven door bebossing.

Bij binnenkomst op de eigenlijke begraafplaats, nadat men eerst het bezoekerscentrum heeft gepasseerd, waar onder andere de ligplaatsen van alle bekende graven zijn opgetekend in registers en ter inzage liggen, ziet men links in een cirkel opgesteld enkele kruisen staan rond een sarcofaagachtig object. Hier rusten 85 gevallen uit de Eerste Wereldoorlog. Onder de sarcofaag liggen 13 slachtoffers, de anderen liggen er omheen. Als u het middenpad volgt ziet u links en rechts in het gras de bloknummers aangegeven in beton.
Hier is een opmerking op zijn plaats; Mocht u een specifiek graf zoeken en ziet bijvoorbeeld de 'A' staan, dan wil dit niet zeggen dat dit daarna logisch opvolgt. Aan de rechterzijde lopen de blokken keurig in het alfabet, maar aan de linkerzijde, en de blokken achter het centrale monument, lopen de nummeringen uiteen. Bijvoorbeeld in het linker blok ligt het vak 'BA' naast 'AZ'.

Het centrale monument met links de beiaard

Halverwege is het grote monument, voor de officiële herdenkingen, met een enorm kruis. Links van het centrale monument staat een vier meter hoge stalen constructie waarin 25 bronzen klokkenhangen. Deze beiaard speelt, tussen 09.00 uur en 17.00 uur, ieder half uur een melodie. Het initiatief voor de beiaard werd door een moeder van één van de slachtoffers genomen, en met giften van andere familieleden van slachtoffers gerealiseerd. Het werd in 1960 onthuld.

Eén van de klokken met de naam van een gesneuvelde,...
(in dit geval Peter Friedrich Schmitt die op 27 september 1944 bij Schijndel omkwam)

Vlak voor u de begraafplaats weer verlaat, ziet u links, voor de eerste rij graven, een boompje staan. Deze boom, een Japanse Ginkgo-biloba (notenboom), staat voor hoop en vrede, vanwege het feit dat na de atoomaanval op Nagasaki en Hiroshima deze boom als eerste in het late voorjaar van 1946 weer ging bloeien. De boom is op 8 mei 1995 geplant en is het best te bekijken in de zomer, want in de winter is het een zielige kale tak.

Het begin van het Vredespad,...

Op weg terug naar de parkeerplaats, ziet u links van het pad, door de struiken heen, een kleine heuvel met daarop drie gebroederlijke bomen staan. Er omheen staan zogenaamde rode 'poppies' (klaprozen) en hangen witte linten in de takken. Dit is het begin van het 'Vredespad'. Dit pad volgt een traject door het bos langs foto's, gedichten en tekeningen. Deze zijn over een aantal jaren gemaakt door Jeugd Ontmoeting Centrum Ysselsteyn, in het kader van Internationale Dag van de Vrede, op 21 september. Het volgen van dit pad, moet de bezoeker bewust laten nadenken over oorlog en vrede,...

Op de volgende pagina's aandacht voor enkele
omgekomenen die begraven liggen op de
Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn

KLIK HIERONDER

---