Op de vorige pagina waren de Duitse gevechtsbunkers de belangrijkste betonnen constructies. Op deze pagina iets meer over de manschapbunkers, de zogenaamde ‘blockhaus’. Zoals bij de R 611 waren soms ook de manschapverblijven in de geschutsbunker ondergebracht. Er waren ook grotere manschapbunkers die een gevechtsstand in het onderkomen hadden. Mooie voorbeelden zijn in Normandië te vinden en dan met name bij Utah Beach.

Bij StP 12, bij Ravenoville-Châlet aan de kust is een R 644 te vinden. Deze was geplaatst achter een R 667 waarin een 5cm KwK kanon aanwezig was (zie de foto boven aan deze pagina). Verder was er in StP 12 een R 612 met een 7,5cm, waarop tevens een zoeklicht stond, en vier Tobruks met 37mm tankkoepels. In het noorden van StP 12 was nog een mitrailleurstelling.

Voor een R 644 was 1730 m³ beton nodig met 82 ton draadstaal en 7 ton ander staal. Hij kon 9 man herbergen. In de R 644 waren twee MG 34 mitrailleurs in de geschutsruimtes aanwezig. Verder was er een stalen observatiekoepel op het dak van waaruit ook vuur afgegeven kon worden. Er werden er 26 H 644's gebouwd.

De stalen koepel van de R 644 was een 36 P8 klok met zes schietgaten. Er zijn weinig nog van te vinden. Na de oorlog werden de meeste koepels van de bunkers gesloopt voor het oude ijzer. Ook van de R 644 van StP 12 werd de koepel na de oorlog verwijderd. Een voorbeeld van zo’n stalen klokkoepel is te vinden bij het 'Musée D-Day, Omaha' in Vierville-sur-Mer.

De manschapbunkers werden soms voorzien van een nooduitgang. Deze liep vanuit de manschapruimte door de dikke betonnen muur. De tunnel, waarin soms enkele stalen balken waren aangebracht die men eerst moest verwijderen, was 60 bij 80 centimeter en afgesloten door een stalen luik aan de binnenzijde. De tunnel aan de buitenzijde was afgesloten met een eenvoudig door te breken halfsteens muurtje. Deze kwam uit op een halve koker die naar boven liep. Deze was op haar beurt weer afgesloten met een luik aan de bovenzijde. Om een aanval via de nooduitgang tegen te gaan was de tunnel gevuld met rivierkeien. In de vluchtkoker waren klimijzers aangebracht om de ontsnapping te vergemakkelijken.

Een iets kleinere variant op de R 644, was de R 633. Deze mat globaal 18,60 bij 13,05 meter (de R 644 was 19,20 meter bij ongeveer 21 meter). Voor deze 14 mans bunker was 845 m³ beton nodig en 40 ton staaldraad. Verder was er nog eens 6,3 ton aan ander staal nodig om deze R 633 te bouwen. Er werden 73 stuks gebouwd in de Atlantic Wall.

De R 633 was een manschapbunker met als hoofdbewapening 5cm M19 mortier en machinegeweren. Een goed voorbeeld van een zwaar gehavende, maar toch redelijk goed bewaard gebleven R 633, is te vinden enkele kilometers ten zuiden van Ravenoville-Châlet in StP9 bij Varreville. Het is vanaf de weg tussen de duinen goed te zien.

De R 501 stamt nog uit de Westwall. Deze standaard Gruppenunderstand (213 gebouwd) voor 10 man was de voorloper van de R 621 en de R 668. Voor iets meer over de R 621, waarvan maar liefst 1451 werden gebouwd, verwijs ik graag naar Pointe du Hoc. De R 668 was een laat ontwikkelde manschapbunker. Niet alleen was de R 668 geschikt voor manschappen, in lichtere uitvoering werd de R 668 ook gebruikt voor munitieopslag- , wateropslag- en onderhoudswerkplaats. Voor de R 668 was 210 m³ beton nodig en 9,4 ton aan draadstaal plus nog 1,7 ton aan ander staal. Er werden van de R 668 527 gebouwd.

Een variatie op de R 668 was de R 702. Bij Exit-1 van Utah Beach werden hier vier gebouwd. Het totale aantal dat gebouwd werd van de R 702 is onbekend. Waren de meeste Gruppenunderstand uitgerust met een indirecte toegang via een gassluis, bij de R 702 werd een gang betreden met halverwege één toegangsdeur tot de manschapsruimte voor 9 tot 10 man.

Optioneel bij de R 702 was de aanbouw voor een Tobruk die alleen via de buitenzijde te bereiken was. Het was één van de laatste ontwikkelingen op het gebied van manschapbunkers (en voor ander doeleinden) en de bouwwijze was daarom ook zeer vereenvoudigd. Er was 400 m³ beton nodig voor de R 702 met 18 ton aan draadstaal en 3,2 ton aan ander staal.

Een opvallende bunker bij Utah Beach is de R 655. Van dit type zijn maar 26 in totaal gebouwd. Het opvallende aan deze understand bij Exit-3, er staan hier drie naast elkaar, is dat ze niet in de grond zijn verzonken. Dit om optimaal gebruik te kunnen maken van de aan één zijde aangebrachte Tobruk die dan juist over de duinen kan kijken. De R 655 was een kleine manschapbunker voor slechts zes man.

De R 502, waarvan exemplaren bewaard zijn gebleven bij Pointe du Hoc en het complex van Grandcamp-Maisy, was een Doppelgruppenunderstand voor 20 man. De R 502 (114 gebouwd) stamde ook nog uit het Westwall bouwprogramma. De opvolger voor de R 502 als de Doppelgruppenunderstand was de R 622.

De Doppelgruppenunderstand R 622 voor 20 man zou de meest populaire manschapbunker worden. Deze was voorzien van twee kamers voor 10 man elk. Verder was er aan één zijde, alleen via de buitenzijde te bereiken, een Tobruk aangebracht. De Tobruk kon zowel aan de linker alswel aan de rechterzijde aangebracht zijn. Van de R 622 werden er totaal 1722 stuks gebouwd. Voor dit type was 1200 m³ beton nodig en 33 ton draadstaal en 3,8 ton ander staal. Goed bewaard gebleven voorbeelden zijn te vinden in het complex van Grandcamp-Maisy.

Het verhaal over de Duitse kazematten en andere betonnen objecten is hiermee lang niet compleet, er waren veel meer typen bunkers. Dit is slechts een (belangrijk) deel ervan ter kennismaking. In de toekomst zal er wel uitbreidig van komen.