In november 1938 ontstonden de anti-Joodse pogroms om de Joden aan te zetten hun eigendommen achter te laten en Duitsland te verlaten. Reinhart Heydrich gaf order 30.000 Duitse mannelijke Joden te arresteren waarvan 26.000 naar concentratiekampen werden afgevoerd. Tussen 10 en 14 november nam Buchenwald 9828 Joden op. Aangezien de speciale simpele barakken, zonder ramen met slechts een ruwe kale vloer van modder nog niet gereed waren, werden de mannen opgesteld op de appèl plaats waar ze enkele dagen in de weer en wind verbleven zonder dat er maar iemand naar een wc kon. Bij net minste en geringste werd er geschopt en geslagen. Mannen die enkele dagen ervoor nog een rustig burgerleven hadden geleid, werden nu meedogenloos afgeknepen.

Toen eindelijk de honderd meter lange barakken gereed waren er alleen houten slaapbanken aangebracht zonder enige voorziening van matrassen, dekens of stro. Het was de bedoeling dat er vier mannen naast elkaar moesten slapen. Ondanks de inhumane behandeling van de eerste groepen Joden, tussen november 1938 en februari 1939 kwamen 255 Joden om het leven in Buchenwald, werden veel van hen al weer spoedig vrijgelaten mits deze hun bezittingen achterlieten en vertrokken uit Duitsland (in januari 1939 waren dat er 9400).

Op 7 september 1939 Heydrich gaf de order om alle Joden van Poolse origine te arresteren. Van de duizenden van deze zogenaamde ‘Ostjuden’ (stateloze Joden van Oost-Europese afkomst), werden er 1035 overgebracht naar Buchenwald. De eerste groep van 110 Polen werden binnen enkele weken door de SS bewaking doodgemarteld. Dit zou gerechtvaardigd zijn, volgens Duitse propaganda, omdat de Poolse gemeenschap ‘verantwoordelijk’ was voor de dood van verscheidene Duitse burgers toen de Polen, in het begin van de inval door de Duitsers in september 1939, terugtrokken naar Bromberg en het vuur zouden hebben geopend op de Duitsers. De Polen die in Buchenwald aankwamen werden in een ‘speciale zone’ geplaatst van 100 bij 200 meter welke was afgezet met een dubbele hek van prikkeldraad. Slechts één Pool overleefde de winter in deze onbeschermde kooi.

Het was pure hel op aarde, de steengroeve van Buchenwald. De eerste weken dat ‘verse’ gevangenen aankwamen in Buchenwald werden deze eerst te werk gesteld in de steengroeve. Er waren oorspronkelijk twee groeven, maar de productie en de commerciële afzet van de gewonnen kalksteen aan Weimar was minimaal en ook slechts geschikt als bodemvulling voor wegen en gebouwen. Dus was de groeve alleen in gebruik om slavenarbeid te laten verrichten om het weinige verzet dat er zou kunnen zijn onder de gevangenen helemaal af te breken. Het zware werk vergde zoveel krachten dat binnen enkele dagen er weinig van de te werk gestelde over was. Hier werd door de SS onmenselijk opgetreden, de hele dag schreeuwen, slaan en de arme drommels opjagen was hun enige doel. Kreten als ‘Rennen jullie, dan ben je eerder bij het einddoel’,… was een populaire. Toen een aanslag in München op Hitler werd gepleegd, welke mislukte, werden er 21 Joodse arbeiders in de groeve doodgeschoten als vergelding.

Spreekt men over vernietigingskampen, zoals Auschwitz, dan denkt men eerst altijd aan de zes miljoen Joden die werden vermoord door de Nazi's. Hiermee doet men de miljoenen Russen en Polen die door hetzelfde regime zijn vermoord te kort. De oorzaak dat de zes miljoen Joden zo tot de verbeelding spreekt zal te maken hebben met dat het koude statistieken betreft die de Nazi's hanteerden voor deze groep, terwijl de Russen en de Polen meer in de weg liepen, en als arbeidskracht werden gebruikt en/of in onbekende massagraven werden afgeknald. De Joodse bevolking diende tot op de laatste te worden uitgeroeid in de ogen van de Nazi, en daar was maar één oplossing voor,....

In 1939 waren er vier ‘Bijzonder Actiegroepen’ (Einsatzgruppe A, B, C en D) in het leven geroepen door Himmler en Heydrich. Deze trokken met de frontsoldaten Polen en Rusland binnen om politieke commissarissen en Joden ‘op te ruimen’. Deze aparte groepen bestonden uit SS’ers, opereerden zelfstandig en hielden de Wehrmacht buiten het smerige werk dat zij verrichtten.

Adolf Eichmann, de regelaar van Heydrich, zou later verklaren dat de Einsatzgruppen in het oosten verantwoordelijk waren voor zeker twee miljoen vermoorde mensen, waarvan de meeste Joden waren. Probleem was dat deze groepen hun ‘werk’ niet geheim konden houden en het doel wat men bereiken wilde was te laag (oftewel, het moorden ging te langzaam en duurde te lang) en koste heel veel munitie.

Met de bezetting door de Duitsers van de Europese landen kwam ook de toestroom van gevangenen, en met name Joden, op gang naar de concentratiekampen. Ook Nederlandse Joden werden niet gespaard. Op 20 januari 1942 werd een ontmoeting van vijftien vooraanstaande Duitsers gearrangeerd in Villa Marlier aan de Wannsee. Deze ontmoeting zou bekend worden onder de naam ‘Wannsee Conferentie’. Voorgezeten door Reinhart Heydrich en zijn secondant Adolf Eichmann was de doelstelling om tot een ‘eindoplossing’ te komen voor het Joden-vraagstuk ('Endlösung der Judenfrage'). Met de bezetting van de vele landen in Europa raakten de Getto’s en concentratiekampen overspoeld.

Er moest een efficiëntere manier komen om grote groepen Joden op een fabrieksmatige om te brengen. Hiertoe moesten de vernietigingskampen uitgerust worden met grote, luchtdicht af te sluiten, ruimtes waarin met gas de slachtoffers snel gedood konden worden. Er was al met gas geëxperimenteerd en gebruikt, zoals uitlaatgassen van vrachtwagens die mensen verstikten, maar dat was te kleinschalig. Zyklon B (het Duitse woord voor ‘cycloon’) was een handelsnaam voor pesticide dat in de jaren 1920 was ontwikkeld voor ontluizing van ruimtes en kleding. Een afnemer was onder meer de Verenigde Staten die goederentreinen en kleding van emigranten uit Mexico ermee behandelden. In voldoende hoeveelheden en in een afgesloten luchtdichte ruimte bleek Zyklon B ook een afdoende middel om in te zetten tegen de Joden. Ironie in deze is dat één van de ontwikkelaars, Fritz Haber, een Duitse Jood was. Het gas werd vooral ingezet in de vernietigingskampen Auschwitz Birkenau en Majdanek. Buchenwald had geen gaskamers voor mensen, maar wel ruimtes om eigendommen van de binnengekomen Joden en andere gevangen te ontluizen (zie eerder op deze pagina's).

In de concentratiekampen was ook een verdeling van drie lagen van opsluiting. ‘Kamp Hoogte Eén’ was voor de crimineel welke wellicht in aanmerking kon komen voor hervorming, ‘Kamp Hoogte Twee’ was voor de zwaardere aangeklaagde en wellicht in aanmerking voor hervorming, De extra zware criminelen zaten in ‘Kamp Hoogte Drie’ hadden geen kans op vrijlating en werden aangewezen om zich dood te werken als slaaf. Waren voor de bepaalde ‘Kamp Hoogte’ eerst de vooroorlogse concentratiekampen aangewezen, later werd het in de kampen als drie onderdelen in de kampen ingevoerd. In Buchenwald was in principe ‘Hoogte Eén’ en ‘Hoogte Twee’ in gebruik en voor ‘Hoogte Drie’ was de steengroeve van Buchenwald aanwezig en was het een toeleveringskamp voor bijvoorbeeld het werkkamp 'Dora-Mittelbau' bij Nordhausen.

Vanaf april 1942 tot september 1944 vertienvoudigde het inwonertal van Buchenwald, van 8400 naar 84,505. Werden in de beginjaren van de kampen nog criminelen, politieke gevangen, onschuldige Joden, etc. onder strenge regelgeving vastgezet (‘preventieve opsluiting’), naarmate de oorlog vorderde werden de regels steeds losser en losser. Bijvoorbeeld, in begin 1943 werden 4500 Russische krijgsgevangenen die waren ontsnapt, of werk weigerden te doen of zichzelf verdacht maakten door de Gestapo overgedragen aan Buchenwald. Daar werden de Russen als beesten behandeld en stierven ze bij bosjes in de steengroeve. Een dokter in Buchenwald verzocht aan het politieke departement op een gegeven moment de registratie van de omgekomen Russen te stoppen, niet dat het alleen papier bespaarde, maar vooral tijd. Ook de SS stopte korte tijd later om de Russische doden te noteren. Niet alleen de Russen overspoelden Buchenwald, in begin 1944 telde het kamp ook 7500 Polen. Net als de Russen werden de Polen geschaard onder het ‘inferieure ras’ en als zodanig behandeld. Half april 1944 waren er 22,120 Polen en Russen in Buchenwald. Deze zogenaamde ‘Ost’ gevangenen waren veroordeeld om nooit meer losgelaten te worden en konden alleen maar hopen dat ze eens bevrijd zouden worden.

Ook de westerse landen die onder de bezetting vielen van de Nazi’s leverden enorme hoeveelheden gevangen. Van de 7800 Tsjechen zouden er 773 omkomen in Buchenwald. De grootste groep politieke gevangenen, van buiten Duitsland, kwam uit Frankrijk in begin 1943. Vanuit het doorvoerkamp Compiègne, werden ongeveer 50,000 Fransen gedeporteerd naar, eerst Auschwitz, en later naar andere kampen. Buchenwald ontving maar liefst 25,000 Fransen, waarvan alleen al in augustus 1944 13,000 aankwamen. Heel veel Franse gevangenen werden doorgestuurd naar ‘Dora’ en ‘Laura’ om daar in de afschuwelijke tunnels te werken aan onder andere de V-wapens. In Buchenwald zouden ook zo’n 3500 Italianen verblijven. Een 1000 wilde zich wel in dienst stellen van de Duitsers en kregen een betere behandeling dan de andere gevangenen, toch zou er ongeveer een zelfde aantal door de ontberingen het leven laten.

In oktober 1942 waren de meeste Joden gedeporteerd naar werk- en vernietigingskampen, al bleef er een klein deel achter vanwege hun ervaring en kennis in bepaalde zaken. In december 1943 was het contingent Joden alweer aangegroeid tot 400. In het begin van 1944 gaf Adolf Eichmann de order om 400,000 Hongaarse Joden naar de vernietigingskampen te zenden. Tweederde zou omkomen in de gaskamers van Auschwitz, en de rest zou het zelfde lot zijn beschoren als de Duitse wapenindustrie niet zat te springen om slaven. Tienduizenden kregen uitstel van executie en werden op transport gesteld naar Duitsland (ondermeer naar Buchenwald) om daar te werken in ondermeer de tunnels van ‘Dora-Mittelbau’, waar ook velen van hen om zouden komen (u kunt even een blik werpen via deze voorgaande link, maar aan het einde van dit artikel komt de doorlink nogmaals). In 'Dora' haar tunnelcomplex werden ondermeer de V1 en V2 raketten geproduceerd.

In de concentratiekampen waren alle gevangenen verschoppelingen in de ogen van de Nazi’s. Onder al deze ‘Untermenschen’ waren ook de Sinti en Romani, de zigeuners, in Europa. Deze rondtrekkende woonwagenbewoners hun stateloze gedrag was een doorn in het oog van de Nazi’s. Reeds op 8 december 1938 had Himmler al opgeroepen tot ‘een oplossing voor het zigeuner vraagstuk’. De aanzet was al eerder gegeven om bij deze groep alle vrijheden in te perken, zoals het ontzeggen van werk aan de Sinti en Roma, waarbij sociale en politieke discriminatie opgevolgd werd door isolatie. Half jaren dertig van de vorige eeuw zaten de Duitse zigeuners al in afgesloten kampen te verkommeren. De enige status die deze groep had was als studie object in het raciale onderzoek. Dit onderzoek leidde uiteindelijk tot deportaties naar concentratiekampen onder de noemer ‘preventieve criminele terugdringing’.

In Buchenwald zaten in het voorjaar van 1939 reeds 100 Sinti en Romani. Aan het einde van het jaar waren daar 600 bijgekomen uit Dachau. In de winter van 1939/'40, zou één op de drie van de zigeuners komen te overlijden door de barre omstandigheden. In 1940 werden de laatste zigeuners uit Buchenwald overgebracht naar Mauthausen waar ze zich moesten doodwerken. Eind 1941 werden zeker 5000 in Duitsland vastzittende zigeuners overgebracht naar het getto van Lodz in Polen. Kort na aankomst werden deze vermoord in gaswagens in Chelmno. Onderwijl waren in Rusland, Polen en Servië al duizenden zigeuners vermoord door speciale Einzats Grüppe.

Een order van Himmler op 16 december 1942 gaf opdracht aan de SS om de jacht te openen op de zigeuners in verschillende bezette Europese landen. De SS had 13.000 Sinti en Roma opgesloten afkomstig uit Duitsland en Oostenrijk. In andere Europese landen werden nog eens 10.000 opgepakt en allemaal naar Auschwitz-Birkenau overgebracht en in een apart barakkenkamp geplaatst. Velen stierven door de slechte condities in het kamp. Toen het zigeuner kamp werd opgeheven waren de meeste of gestorven of vermoord door de SS. De overgebleven 1800 mannen (waaronder veel tieners) werden overgebracht naar Buchenwald. De 800 overgebleven vrouwen gingen naar de sub-kampen. Vanuit Buchenwald werden de mannen naar ‘Dora-Mittelbau’ overgebracht om uiteindelijk om te komen in de tunnels aldaar.

Voor de verdere ontwikkeling
van Buchenwald, klik hieronder

GA TERUG

---