NEDERLANDSE INZET TIJDENS
OPERATION OVERLORD
Hr.Ms. Flores en Hr.Ms. Soemba
en andere vaartuigen

Voorwoord

Eén van de weinige aanhalingen die ik maak over de Nederlandse inbreng is het noemen van twee kanonneerboten en dat de oude kruiser Hr.Ms. Sumatra als golfbreker (gooseberry) werd afgezonken voor de kust van Normandië. Maar dit waren niet de enige wapenfeiten die de Nederlanders in dit gebied achter lieten.

In augustus 2006 kreeg ik een uitgebreide mail van de heer Marten de Vries. Hij vond het jammer dat hij op mijn pagina's niets terug vond aangaande de Nederlandse inzet tijdens de landingen in Normandië op 6 juni 1944. Nu liep ik al wel een tijdje met de gedacht daar aandacht aan te besteden, maar zijn verhaal in de mail, overtuigde mij om nu toch het toetsenbord ter hand te nemen. Op onderstaande pagina aandacht voor deze hiaat die hiermee wordt opgevuld.

Hr.Ms. Flores en Hr.Ms. Soemba

In de nacht van 5 op 6 juni kozen de kanonneerboten Hr.Ms. Soemba en Hr.Ms. Flores positie voor de Normandische kust. Voor ze hier terecht kwamen hadden ze al een hele geschiedenis achter de rug. Van de Soemba was de kiel gelegd op 24 december 1924, die van de Flores werd op 13 januari 1925 gelegd. De laatste was het eerste gereed en werd op 15 augustus van dat jaar te water gelaten. De Soemba kreeg haar doop op 24 augustus 1925. Beide schepen hadden een lengte van 75.6 meter met een waterverplaatsing van 1.676 ton. De standaard bewapening bestond uit drie Krupp kanonnen van 15 cm, 1 kanon van 7.5 cm en 6 mitrailleurs.

De Hr.Ms. Flores

Door de jaren heen zouden de twee schepen regelmatig zij aan zij strijd leveren. Maar, toen de oorlog uitbrak op 10 mei 1940, was de Soemba nog te vinden in de wateren rond Nederlands Oost Indië en de Flores opereerde voor de kust van Nederland. Op 17 mei vertrok de Flores naar Dover, in Engeland, vergezeld door de Hr.Ms. Van Meerlant. Na konvooidiensten vertrok de Flores op 4 juni 1943 naar de Middellandse Zee om ingezet te worden tijdens Operatie Husky, de landingen op Sicilië. Hier voegde ze zich bij de Hr. Ms. Soemba die al eerder in de Middellandse Zee was aangekomen. De Soemba had op 25 februari 1942 onder vuur gelegen van Japanners nabij Merak die lichte schade aanbrachten. De 15 bommen die naast het schip vielen veroorzaakten wel de dood van de richter van één der kanonnen. Omdat matroos richter van der Wel ondanks zijn fatale verwondingen op zijn post bleef, kreeg hij postuum de Bronzen Leeuw.

De Hr.Ms. Soemba

De Soemba en de Flores onderscheidden zich door hun koelbloedige beschietingen op allerlei doelen tijdens de geallieerde landingen op Sicilië. De geallieerden noemden de twee kanonneerboten de 'Terrible Twins'. Op 5 augustus 1943 ging het mis voor de Soemba, tijdens een beschieting op Catania, toen een voltreffer op de brug de commandant Sterkenburg doodde. Nadat de Soemba werd ingezet voor escortediensten samen met de Flores, verleenden beide schepen in januari 1944 ondersteuning tijdens de landing bij Anzio en later bij Formia. In maart van dat jaar keerden de schepen terug in Engeland om zich op te maken voor de landingen in Normandië.

De Flores tijdens een rustpauze voor de Normandische kust

De Hr.Ms. Flores kreeg als doelwit een Duitse batterij nabij Arromanches. Om 05.15 was het zicht slecht in de Gold sector vanwege de ochtendmis. Tweeënhalf uur later, als de mist opgetrokken is, kan het vuur beter geplaats t worden en wordt op 08.24 uur de batterij het zwijgen opgelegd. De volgende dag keert de Flores naar Engeland terug voor munitie en brandstof om later weer plaats te nemen in de Gold sector. Op 12 juni gaat de Flores steun verlenen in de Sword sector, waar ze bleef tot 30 juni.

Links; de Hr.Ms. Flores, rechts; de kruiser Hr.Ms. Sumatra

De Soemba was ondergebracht in the Western Task Force waar ze samen in groep 2 met de HMS Hawkins en Enterprise vuursteun moest verzorgen in de sector UTAH. Onder Amerikaans bevel verschoot de Soemba via haar 15 cm kanonnen op 6 juni binnen twee uur 140 granaten. Na half negen die morgen zat haar inzet voor die dag erop en kon de bemanning de verrichtingen op de stranden gadeslaan. De dagen erna werd de Soemba regelmatig in actie geroepen. Op 12 juni verschoot de Soemba haar laatste munitie en keerde terug naar Plymouth voor bevoorrading. Op 28 juni kwam het schip onder Engels bevel en loste de Hr.Ms. Flores af. De Flores verving haar kanonnen tussen 1 en 6 juli voor die van de afgedankte kruiser Sumatra. Dit schip was ondertussen als 'Gooseberry' afgezonken. Niet alleen werden de kanonnen van boord gehaald, ook de laatste munitie en zelfs blikvoer (dat 'iets' over de datum was, 1927!) werd overgeladen. Omdat de kanonnen van de Hr.Ms. Soemba geheel uitgeschoten waren, en geen andere voorradig, keerde ze permanent terug in Engeland op 11 juli waar het later omgebouwd werd tot radarinstructieschip, om op 9 mei 1946 terug te keren in Nederland. De Hr.Ms. Flores keerde pas op 7 augustus 1944 terug in Engeland. Hier werd het schip opgelegd in Shadwell Basin tot 29 maart 1946. Op 1 april 1946 keerde de Hr.Ms. Flores terug in Nederland.

(Met dank aan Marten de Vries)

De Soemba in gebruik als duikersopleidingschip van de marine (tot half jaren '80)

Mijnenvegen voor Operation Neptune

Voor Overlord kon beginnen, en het zeeonderdeel Operation Neptune, moesten zoveel mogelijk zeemijnen geruimd worden in de doorvaart routes. Een maand voor D-Day werden door de mijnendienst van de Koninklijke Marine op één dag 22 mijnen onschadelijk gemaakt. Dit gevaarlijke 'klusje' kostte op 20 mei, 1944 negentien opvarenden, van de twintig koppige bemanning, van de Hr.Ms. Marken het leven toen hun mijnenveger tot zinken werd gebracht door een akoestische zeemijn.

Nederlandse slepers en Operation Overlord

Een wellicht minder bekende inzet van Nederlanders en hun materieel waren de sleepboten. Niet minder dan 12 Nederlandse sleepboten waren aangewezen om als sleper te fungeren voor het verslepen van onderdelen van de Mulberry haven. Dit gebeurde niet alleen op D-Day zelf (en de dagen daarna richting Omaha Beach en Arromanches) maar ook in de maanden daarvoor. Eén van de aangewezen boten, de Ms 'Roode Zee' werd in de nacht van 23- op 24 april 1944, tijdens het verslepen in konvooi van caissononderdelen, nabij Dungeness getroffen door een Duitse torpedo, afgeschoten door een Schnellboot S 100 (TM-boot), en zonk. De gehele bemanning kwam om.

De Ms 'Roode Zee' in gelukkiger dagen

Van de 12 slepers waren er twee in Engeland gebouwd en één, de Ss 'Goliath', was een Belgische boot met een Hollandse bemanning.

De twaalf sleepboten met Nederlandse bemanningen waren de:
De Ss Amsterdam, de Ss Antic (in Engeland gebouwd), de Ss Dexterous (in Engeland gebouwd), de Ss Donau, de Ss Ebro, de Ss Goliath, de Ms Hudson, de Ms Roode Zee, de Ss Schelde, de Ss Seine, de Ms Thames en de Ms Zwarte Zee

Voor de Prinses Irene Brigade, het 320-en 322 Squadron,
KLIK HIERONDER
op de 'Vliegende Hollander'.