Op de vorige pagina zijn we het kasteel Colditz binnengekomen, en nu gaan we verder naar de gevangenenafdeling. Om daar te komen, verlaten we het kantoor van de wachtposten (de hedendaagse kaartverkoop), en gaan linksaf door de grote poort, naar de binnenplaats waar het appèl werd gehouden met de gevangenen.

Als u zich na binnenkomst omdraait, en terug kijkt richting de poort waar u net door naar binnenkwam, dan ziet u rechts de toegang tot de cellen voor eenzame opsluiting. Eén was er in de aanbouw rechts van de poort, en twee in het gebouw rechts ervan. De ramen waren dicht geschilderd, en voorzien van tralies. Tegenwoordig zijn de tralies verdwenen en zijn de grauwe muren voorzien van een lichte kleurstelling.

Op 8 mei 1941 begon in dit deel een ontsnapping. Twee Poolse officieren, luitenant Mietek Chmiel en luitenant ‘Miki’ Surmanowicz probeerden zich via strozakken, door daar in te kruipen, weg te komen. De zakken zouden op karren worden geladen, om met andere goederen naar de plaatselijke kegelbaan te worden gebracht. Helaas voor de twee, werden ze gesnapt, en veroordeeld tot de isolatiecel. Surmanowicz wist in zijn cel een plank los te krijgen, en deze onder zijn celdeur te plaatsen. Zo wist hij de deur, die niet in een kozijn zat, maar aan de muur was bevestigd, uit de scharnieren te tillen. Surmanowicz hing vervolgens de deur keurig terug en haalde op dezelfde manier Chmiel uit zijn cel.

De twee Poolse luitenanten kwamen naar buiten op de binnenplaats. Poolse medegevangenen, die boven de isoleercellen op de derde verdieping hun afdeling hadden, wisten de twee mannen naar boven te trekken via een ‘touw’, gemaakt van beddenlakens. Via een richel wisten de twee een dakgoot te bereiken welke naar het dak boven het wachtlokaal (nu kaartverkoop) leidde. Hier gingen de mannen, met de beddenlakens, door een dakraam op de vliering. Aan de westzijde lieten ze het ‘laken-touw’ door een raampje zakken en begonnen aan de afdaling. De rubberzolen van Surmanowicz maakten geen lawaai, maar de bespijkerde hoge schoenen van Chmiel schraapten langs de gevel, en de wacht werd gealarmeerd, en daar werden de mannen betrapt, hangende tussen hemel en aarde.

Een andere ontsnappingspoging in deze hoek vond op 13 mei 1941 plaats. Ook weer vanuit isoleercellen, maar ditmaal de cellen welke aangebracht waren onder de gewelfde doorgang, van het Duitse deel richting het wachtlokaal (kaartverkoop) naast de poort naar de gevangenen afdeling. 1e luitenant Just zat hier in een cel, waarvan hij de deur open wist te krijgen. In de cel naast hem zat 1e luitenant John Hyde-Thompson, ook hier opende hij de deur. Hyde-Thompson hielp Just met het touw langs de westelijke gevel te zakken. Ondanks de steile hoogte van 40 tot 50 meter, wist Just weg te komen. Drie dagen later werd Just nabij Basel toch weer gevangen genomen.

Ondertussen waren de Britten druk aan het tunnelgraven geslagen in de kantine, welke gelegen was in de zuidoosthoek van de gevangenen afdeling. Tegenwoordig is dit deel van het kasteel geheel veranderd. Een compleet gebouw, de voormalige keuken voor de gevangenen, is tussen de gebouwen van de zogenaamde Prominenten en een ander gevangenen afdeling gesloopt. Er is nu een open onderdoorgang welke leidt naar een deur naar buiten het kasteel (let op, dit is een vluchtdeur, als de deur achter u in het slot valt, kunt u niet via die weg terug!).

Eén van de schildwachten aan de oostzijde van het kasteel was maar liefst 700 Reichsmark geboden om even de andere kant op te kijken. Helaas voor de vluchters in spe, de wacht rapporteerde het aan zijn meerdere. De wacht moest het spel maar mee spelen, en wellicht konden de Duitsers een heterdaadje maken. Met Pinkster, als een groot deel van de Duitse staf op verlof was, werd besloten een poging te wagen. De bewuste wacht werd verzocht om op 29 mei 1941 even om te keren, en hem werd 100 Reichsmark toegestopt.

En zo stonden de Duitsers rustig die avond (vol van zenuwen) te wachten op wat ging gebeuren. Het werd steeds donkerder, en spookbeelden dansten voor de ogen van de speurende Duitsers, die niet wisten wat er zou gaan gebeuren. Maar opeens begon het gras te scheuren, iets links van de deur die van de kantine naar buiten leidde. Er verscheen een houten frame waarin een vierkant stuk gras stak. Het houten frame had vier poten, en handen vanuit het gat plaatste het naast het ontstane gat. Terwijl de Duitsers naar voren kwamen, kroop Captain Pat Reid uit het gat.

Duitser bezetten de kantine en tien Britten en twee Polen werden aangehouden. Misschien wel de grootste vangst was de Britse Colonel German (what’s in a name!?). Tevens werden valse passen buitgemaakt en maar liefst 75 kilo aan proviand, zoals blikvoedsel, chocolade en biscuits. Een eerdere poging tot het graven van een tunnel vanuit de kantine was verijdeld en de Duitsers hadden de toegang met cement afgdekt, maar deze was weer geopend. Om in de kantine te komen hadden de gevangenen sleutels nagemaakt. De beloning voor de ‘klikkende’ Duitse wacht bestond uit de 100 Reichsmark, het Kruis van Verdienste en extra verlof.

Deze poging voor de Britten was dus op een deceptie uitgelopen, en men zou er moedeloos van kunnen worden. Maar een opsteker kwam twee dagen later, toen een Fransman wist te ontsnappen uit Colditz,...

---