Tegenwoordig staat het milieu hoog in de belangstelling van iedereen. De wereld is nog nooit zo smerig geweest als de afgelopen jaren, en het wordt alleen maar erger. Maar is dat wel zo? En is de mens de enige schuldige? Eén vulkaanuitbarsting geeft een uitstoot aan schadelijke stoffen dat vele malen groter is dan het gehele Ruhr gebied kan produceren in jaren. Tijdens de opkomst en ontwikkeling van de industriële revolutie rookten de schoorsteen alleen maar zware stoffen, van een roetfilter was nog lang geen sprake. En toen kwamen er twee wereldoorlogen,...

Vooral de Tweede Wereldoorlog heeft een enorme vervuiling met zich teweeggebracht. Op zee werden in 6 jaar tijd 7800 schepen tot zinken gebracht waaronder 860 olietankers. Dit komt overeen met 34 miljoen ton aan vervuilende componenten die al meer dan zestig jaar op de zeebodem liggen. Sommige schepen zijn al zover heen dat het niet meer zijn dan overwoekerde roestige ijzeren karkassen. Maar er zijn ook wrakken die al meer dan zestig jaar liggen te lekken, of staan op het punt hun smerige lading alsnog te laten lopen. Wetenschappers van de universiteit van Gent onderzochten in 2022 of deze scheepswrakken na zo’n 80 jaar op de zeebodem nog steeds het milieu vervuilden en ze brachten geen goed nieuws naar buiten. Onderzoek aan het Duitse patrouilleschip 'John Mahn', dat in 1942 voor de kust van België is gezonken, bracht aan het licht dat er chemicaliën uit onder meer de munitie in zee terecht komen. Met name de zogeheten aromatische koolwaterstoffen, die ook in uitlaatgassen van auto’s zitten, zijn een groot gevaar voor dieren en planten in de omgeving. Zelfs in kleine hoeveelheden zijn koolwaterstoffen gevaarlijk, en ze staan op de lijst van kankerverwekkende stoffen, aldus de wetenschappers van Gent.

Toen de oorlog uitbrak ging dit met een Blitzkrieg, oftewel, grote snelheid. Gaf een land niet toe om te capituleren, dan werd gedreigd met een bombardement op een grote stad. Was men niet snel genoeg met beslissen, dan gooide men de bommen. Was men op tijd, dan gooiden de Duitsers soms evenzogoed hun bommen, zoals op Rotterdam. Dit bracht, naast de nodige slachtoffers, een enorme schade met zich mee. Meestal werd direct begonnen met puinruimen, maar dit was geen ongevaarlijke bezigheid, instabiele bouwwerken stortten in over puinruimers. Of er vielen nog slachtoffers door onontplofte bommen. Tot op de dag van vandaag worden nog steeds ieder jaar talloze bommen gevonden die door explosieven opruimingsdiensten onschadelijk moeten worden gemaakt.

De Tweede Wereldoorlog was de eerste oorlog waarbij massaal de luchtvaart in de strijd werd geworpen. Nog nooit konden bommen zover vijandelijk gebied worden binnengebracht. Duitse bommenwerpers smeten hele steden plat zonder enig begrip voor de burgerbevolking daarin. Eén van de eerste steden die onder de bommen hadden te lijden was Warschau, in Polen, in september 1939. Twee opstanden, later in de oorlog, van april tot mei 1943 en de opstand van 1 augustus 1944 bezegelen het lot van de stad. 85% van Warschau wordt door de Duitsers verwoest met explosieven en vlammenwerpers. Om de RAF van Engeland uit schakelen wordt in de zomer van 1940 het offensief op de Britse vliegvelden ingezet. Als ‘per ongeluk’ bommen op Londen vallen, en uit wraak bommen op Berlijn neerkomen, worden ook industrie- en burgerdoelen bestookt door Duitse bommen. En zo begint het heen en weer brengen van bommen op steden, havengebieden, vliegvelden, rangeergebieden en strategische doelen met alle gevolgen van dien. Enorme ravage door puin waarin vele slachtoffers vallen.

Brachten de bombardementen de nodige schade, toen de grondoorlog in volle hevigheid losbarste werden de verwoestingen alleen maar erger. Rusland had vreselijk te lijden onder de strijd. Ieder dorp en stad leek het te moeten ontgelden. Vooral steden als Stalingrad en Leningrad werden nagenoeg met de grond gelijk gemaakt. Om ieder huis en gebouw werd gevochten.

In Rusland waren, naast de 20 miljoen doden, 6 miljoen huizen en andere gebouwen verwoest. Verder waren er 31.850 industriële bedrijven totaal vernietigd. Ook 98.000 collectieve boerenbedrijven werden in de as gelegd nadat deze waren leeggeplunderd. 90.000 bruggen werden vernietigd en 65.000 kilometer aan spoorrails werden kapot gemaakt door de Duitse strijdmacht. Ook de vernietiging van 3000 oliebronnen brachten grote problemen met zich mee voor de Russen, net als de verwoesting van 1.135 kolenmijnen en 10.000 elektrische centrales.

De grote hoeveelheden puin remden het gebruik van voertuigen in straten van een stad. Was het westen van Europa redelijk door de eerste oorlogsjaren heen gekomen wat stedelijke schade betrof (op enkele uitzonderingen na), dit zou anders worden nadat de Geallieerden landden in Normandië. In Normandië leefden de bevolking en de Duitse bezetter in relatieve rust naast elkaar. Weinig stadjes hadden schade en de dorpjes waren idyllisch en vreedzaam. Op 6 juni 1944 en de maanden daarna kwam de horror over Normandië. Er was geen stadje dat ongeschonden bleef. Duizenden doden onder de burgerbevolking deden de Geallieerde zijde weinig goed. Burgers vroegen zich af: 'Waarom hadden de Geallieerden juist dit punt uitgekozen om de strijd aan te gaan?'

De Geallieerden waren voorbereid op de enorme chaos en ravage die zij op hun weg zouden tegenkomen. Honderden bulldozers kwamen aan land. Ook verschillende Sherman tanks met schuifbladen, de Tankdozers, werden ingezet om rommel aan de kant te duwen.

In Frankrijk was de schade enorm. De terugtrekkende Duitser gaven zich niet zomaar gewonnen. Honderden stadjes en enkele grote steden werden verwoest, zoals Caen, Brest, Saint-Lô, Lorient, Cherbourg en Falaise. 1,200.00 gebouwen werden vernietigd en een miljoen mensen raakten dakloos. Naast de duizenden kilometers aan kapotte spoorrails, werden 2300 spoorbruggen vernietigd. Van de locomotieven die Frankrijk in 1939 bezat was er 80% tot wrak gereduceerd.

De bruggen waren niet alleen vernietigd door terugtrekkende Duitsers. Ook ter voorbereiding tot een geslaagde invasie was het zaak dat de Duitsers geen troepen en materieel naar het front konden brengen. Dus bruggen en spoorwegen werden strategisch aangevallen. In de meeste gevallen werden niet alleen de doelwitten geraakt, maar ook de omliggende gebieden. In een omtrek van een kilometer was meestal alles verwoest na een bombardement en lag de aarde vol met bomkraters.

Ook de Franse landerijen waren bijna onbruikbaar vanwege de troep die er in was achtergebleven zoals mijnen en granaten. Ook stond heel Frankrijk vol met wrakken, zoals uitgebrande vrachtwagens en tanks. Wat daarmee gebeurde komt op de komende pagina's aan bod.

---