Er zijn wereldwijd duizenden, wellicht honderdduizenden, die een warm hart hebben voor de Spitfire. Vraag aan één van hen het hoe en waarom voor dit jachtvliegtuig, en de antwoorden verschillen niet veel, de combinatie van de vormgeving, met name de elliptische vleugel, en de Rolls-Royce krachtbron, hetzij de Merlin of de Griffon. Maar voor 99% van al die enthousiasten komt het niet verder dan het aanschouwen van een Spitfire, en dan zijn er nog genoeg bij die nog nooit een Spitfire in het echt hebben gezien laat staan zien vliegen in het echt. Dit komt natuurlijk omdat er maar zo’n 70 vliegwaardig zijn, en daarvan zijn de meeste in Groot-Brittannië, Amerika en Australië te vinden. In Nederland zijn we in het gelukkige bezit van Spitfire MK732, welke gestationeerd is op Gilze Rijen. Sinds 2018 zijn daar twee bijgekomen die Nederland de afgelopen jaren ook hebben aangedaan, de Mk XVI TB885 (nog gestationeerd in Engeland, maar van de Nederlandse eigenaar Frits van Eerd) en de voormalige Aviodrome Spitfire MJ271, de Silver Spitfire die tijdens de trip rond de wereld in december 2019 Lelystad aandeed.

Vanwege dat de Spitfires schaars zijn in de wereld, zijn de prijzen navenant, erg hoog dus,… Nu heeft men tegenwoordig niet meer een redelijk wrak nodig om een Spitfire vliegwaardig te maken, tegenwoordig is het mogelijk om een compleet nieuwe Spitfire te bouwen. Zolang er nog betrouwbare motoren voorradig zijn, instrumenten voor in de cockpit, zullen er Spitfires gerestaureerd worden tot vliegwaardig. Maar, het blijft alleen weggelegd voor de bemiddelde persoon, want een beetje vliegwaardige Spitfire kost toch zo’n 2 miljoen euro. En daar komt dan de opleiding bij om die kist te mogen vliegen, de blijvende jaarlijkse kosten voor de hangaar en het onderhoud,…

Dus, diegene die zich geen Spitfire kunnen veroorloven schikken zich in het lot en genieten mee met de eigenaar van een Spitfire als hij of zij hem gaat demonstreren tijdens luchtshows of tijdens een toevallige tussenlanding ergens in den lande. Maar er zijn er bij die met een klein budget zelf een Spitfire gaan bouwen. En dan bedoel ik niet een Airfix modelletje, maar de 'real deal'. Hier zijn bouwpaketten voor beschikbaar, zoals van Tally-Ho Enterprises die een Spitfire op 80% van de ware grote aanbied. Of een 80 of 90% schaal bouwpaket van Campbell Aero Classics N.Z. Ltd die rond de 170.000 euro kost. Heb je dus 1200 uur vrije tijd over, dan zou het toestel gereed moeten zijn.

Er zijn trouwens volhardende bouwers die aan 1200 uur niet genoeg hebben, zoals Terry Arlow,… hij deed er 28 jaar over om een replica te bouwen van enkele Spitfire onderdelen en de rest werd zelf gemaakt. Eindelijk na jaren van arbeid, waarbij hij vaak het bijltje erbij neer wilde gooien, mocht de wereld zijn niet vliegwaardige Spitfire bewonderen. Het was een succes, want Terry werd veel gevraagd om het toestel te komen showen, of dat het gebruikt werd voor tv en film opnames. Tijdens één van deze uitjes ging het mis in 2016 toen de Spitfire grote schade opliep tijdens het vervoer over de weg.

Een andere, en onderhand redelijk bekende replica, is de Spitfire gebouwd en in de verhuur door Lytham St.Annes Spitfire Display Team uit Blackpool. Deze Spitfire was in september 2019 te bewonderen in Renkum tijdens de Market-Garden herdenkingen. Het toestel is uitgerust met de serial 'BS435' en de RAF registratie FY-F ter herinnering aan het RAF No. 611 Squadron. Deze replica is zo geweldig gemaakt dat je er heel dicht op moet staan om te zien dat het toestel geheel nagemaakt is. Daarom is deze Spitfire populair om door de film industrie te huren.

Is de één tevreden met een niet vliegwaardige replica van een Spitfire, er zijn er bij, die gaan nog een stap verder, zoals Bob Deford uit Arizona, Amerika. Hij besloot een schaal 1:1 Spitfire van hout te bouwen, met de intentie deze luchtwaardig te maken. Hij verkreeg tekeningen van een Franse kennis die deze gemaakt had aan de hand van de Spitfire Mk IX in het luchtvaart museum van Le Bourget, bij Parijs. Hij wist een Allison V-1710 motor te bemachtigen en een propeller van een DC-3. Samen met een vriend werkte hij 8 jaar aan de Spitfire welke gereed was in 2003. Het toestel kreeg een certificaat dat het luchtwaardig werd bevonden, en met de registratie N1940K vloog hij naar de beroemde luchtshow van Oskosh in juli 2015.

Maar bovenstaande replica’s zijn opgebouwd uit hout dan wel aluminium, en dat is even zo goed serieuze business. Is dit allemaal nog niet voor je weggelegd, dan zijn er nog de kunststof replica’s van Spitfires die vaak uitermate overtuigend lijken. Deze zijn dus ideaal om als monument ergens te plaatsen, daar ze niet weg eroderen door de weersomstandigheden,... alleen regelmatig het schilderwerk bijhouden, en je hebt er jarenlang plezier van. En met dat laatste wordt vaak erg slecht mee omgegaan. Een goed voorbeeld is hieronder afgebeeld waar werkelijk de verf is afgebladderd, met name op de propeller.

Tot ver na de oorlog stonden bij veel RAF bases een Spitfire als poortwachter. Maar eind jaren zestig begon men de waarde van deze machines in te zien, en ook hoe schaars ze waren. Eén van de redenen dat men de waarde ervan in ging zien, kwam door de speelfilm 'The Battle of Britain', die de schoonheid van de Spitfire liet zien en hoe belangrijk het toestel was geweest tijdens 'their darkest hour', de zomer van 1940. Met name Engeland had het zwaar te verduren gehad tijdens deze maanden dat de Duitse Luftwaffe grote druk zette op Fighter Command van de RAF. Dus de Spitfires die soms al 20 jaar buiten stonden, moesten gered, en naar binnen. Maar dat betekende een gapend gat 'bij de poort'. Bij sommige bases werden andere toestelen geplaatst, maar een Spitfire, dat sprak toch even meer tot de verbeelding. Een kunststof exemplaar zou een pracht oplossing zijn,...

Nu was het idee om een Spitfire uit kunststof te fabriceren niet nieuw. Al in 1940 zag men in Groot-Brittannië dat er wel eens een tekort aan aluminium kon komen omdat veel bauxiet mijnen in vijandelijke handen waren gevallen. In augustus 1940 diende Aero Research Ltd een voorstel in om een romp van een Spitfire te bouwen uit kunststof. De opdracht werd verleend, en men toog aan het werk met een kunststof dat in eigen bedrijf was ontwikkeld, Gordon Aerolite. Het was geen plastic maar een vlasvezel dat geïmpregneerd was met fenolhars, waaruit 15 cm brede platen werden gemaakt. De platen op de romp waren 2,5 mm dik, en die werden gelijdelijk dunner tot 1 mm naar achteren toe. Ook de spanten waren van Gordon Aerolite, onder 145 graden celsius opgewarmd, waarna deze onder druk met Ardux lijm werden versmolten. De huidplaten werden met klinknagels op de spanten gezet. Testen wezen uit dat het materiaal net zo sterk was als aluminium en dat ook het gewicht nagenoeg gelijk was. Maar het experiment kreeg geen vervolg, het bouwen van een compleet luchtwaardige Spitfire, want er was achteraf voldoende aluminium.

Het is al even aangehaald, de speelfilm 'The Battle of Britain', hoe belangrijk deze was voor de preservatie van Spitfires. Ondanks het grote aantal Spitfires, 32 stuks, waarvan 12 luchtwaardig, voor de productie van deze speelfilm, werden er ook nog eens 7 replica's gebouwd (en 6 Hurricanes). Spitfire Mk V, BM597 diende als 'mal' om meerdere rompen en vleugels te kunnen fabriceren op een houten skelet. Deze replica's van de Spitfire zagen er zo overtuigend uit, dat tijdens het filmen de acteurs soms naar deze toestellen renden om ermee te vertrekken. Tijdens het filmen verschenen er zogenaamde 'Pilot Notes' voor de Spitfire Mk.68, handleidingen om met dit 'type' om te gaan. De replica's waren voor 'set dressing' en om te laten verongelukken. Sommigen konden taxiën, voorgetrokken aan een kabel, en om het echt te laten lijken was er 3pk grasmaaier motor geïnstalleerd om de propeller aan te drijven. Er zijn een paar van deze fiberglas Spitfires bewaard gebleven, wellicht de bekendste is te vinden in het Kent Battle of Britain Museum. Een ander is recentelijk gerestaureerd en nu te vinden bij een auto showroom in Abingdon, ook in Engeland.

Verschillende bedrijven zagen brood in de ontwikkeling van kunststof Spitfires, maar de één na de ander ging toch failliet. Eén van deze bedrijven had voor de TV serie 'A Piece of Cake' (1988) enkele replica's gebouwd. Rondom een stalen frame werden kunsstof huiddelen aangebracht. Na de opnames werden deze verkocht voor £7000 (toen ongeveer 24.000 gulden, nu 10.000 euro). Eén van deze Spitfires kwam bij 'Bevrijdende Vleugels' in Best terecht, waar het nog steeds te vinden is met de code 3W-G en de registratie 'P7981' en geschilderd in de kleuren ter ere van de Mk II van Prins Bernhard (was eigenlijk de P7891).

In 1990 werd de Dutch Spitfire Flight (DSF) opgericht met de bedoeling om de Spitfire MK732 weer vliegwaardig te maken. Om de zaak te promoten zou het toch mooi zijn om een replica van kunststof tijdens evenementen te kunnen laten zien. Het wrange in dit verhaal is dat de restanten van de MK732 in 1989 naar Engeland waren gegaan in ruil voor een plastic exemplaar, de MJ881 '3W-B' dat bij het Militair Luchtvaart Museum, Kamp Zeist, kwam te staan. De '3W-B' staat tegenwoordig bij het Nationaal Militair Museum te Soesterberg. (zie foto's boven dit artikel, en hieronder).

De initiatief nemers van de DSF kwamen uiteindelijk terecht bij de firma TDL Replicas in Lowestoft, Engeland. Deze hadden juiste een Mk IX op de markt gebracht, precies het type dat de vereniging zocht. In juni 1991 kon tijdens de luchtmachtdagen de replica voor het eerst getoond worden. Met de code 'H-25' leek het zo echt dat menigeen dacht dat de restauratie al klaar was! Onderwijl had de luchtmacht een bod gehad op de Spitfire MK959 die in Eindhoven op een paal stond. Door bemiddeling van de DFS kon TDL Replicas nog enkele Spitfires leveren aan Nederland. Er werden drie Spitfires besteld ter waarde van rond de 50.000 euro (toen zo'n 100.000 gulden) per stuk.

De eerste verving op 22 november 1991 de originele MK959 'H-15' in Eindhoven, in exact dezelfde kleuren en code als het orgineel was geweest. De tweede ging als MK905 '3W-P' naar het 322 Squadron op de vliegbasis Leeuwarden, waar het tijdens een storm in 2014 geheel werd vernield (deze is vervangen met de registratie MJ343 '3W-P'). De derde, de PT986 'H-27' ging naar Vliegbasis Twente. Toen de basis dicht ging verhuisde de kunststof kist in 2008 naar het MLM om vervolgens in 2010 naar Gilze Rijen te gaan. Hier werd het opgeknapt tot een presentatie Spitfire. Tegenwoordig is deze replica kunstof Spitfire in de kleuren zoals de 'H-60' eruit zag toen deze in Indonesië was gestationeerd, inclusief met bommen onder de vleugels! De replica die de DSF ooit had gebruikt ter promotie voor de restauratie van de MK732 is maar één jaar in Nederland geweest, volgens de aantekeningen van Harry van der Meer, en is weer naar de TDL fabriek terug gezonden.

Het Aviodrome bij Lelystad schafte een replica Spitfire aan in 2003, welke de registratie MK520 '3W-K' van het 322 Squadron draagt. De originele MK520 was achtergelaten op 12 augustus 1944 op het vliegveld van Rennes, Frankrijk, door Flg Off Jan Jonker toen deze motor problemen had gekregen. Wing Commander Tom Neil maakte er een 'privé' toestel van. Half 1945 ging de MK520 naar Wg Cdr Marian Duryasz. Met 'creatieve bookhouding' werd het toestel in onderhoud genomen. Vervolgens werd de Spitfire overgedaan aan Sqn Ldr Ludwik Martel. Martel ruilde de MK520 vervolgens in het voorjaar van 1946 voor een grote hoeveelheid sigaretten met een Amerikaanse USAAF officier. Hiermee was de MK520 de eerste Spitfire die zonder officiele papieren werd 'verhandeld'. Wat er vervolgens van de originele MK520 is geworden is voor mij onbekend. In december 2019 tijdens een bezoek aan het Aviodrome vanwege de daar aanwezige MJ271, de Silver Spitfire die bezig was aan een trip rond de wereld, bleek de kunststof MK520 nodig toe aan een verse laag verf.

Zijn er in Nederland een tiental Spitfires gemaakt van kunststof te vinden, in het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië zijn daar veel meer van te vinden. Verschillende museums hebben er één staan, zoals de AB550, 'GE-P' bij Old Malton, Yorks - Eden Camp Modern History Theme Museum, geflankeerd door een kunststof Hurricane. De Spitfire, R6690, 'PR-A' 609 Sqn staat in het Yorkshire Air Museum in Elvington. De 'PR-A' ziet er goed uit, maar omdat het voor een Mk Ia zou moeten doorgaan, was het beter geweest als de uitlaatstukken niet uit zes per kant bestonden, maar uit drie stuks.

De Mk IX bij het Royal Air Force Museum van Hendon bezochten we in 1992. De Spitfire staat daar op een paal, naast een kunststof Hurricane, en droeg toen de registratie MH486, 'FF-A', van het RAF No. 132 Squadron. Tegenwoordig, na een fikse opknap beurt, draagt het de registratie MH486, 'FT-E' van het No. 43 Squadron. Hoger op deze pagina staat een foto van een exemplaar welke gemaakt was voor de TV serie 'A Piece of Cake', deze Spitfire staat in Wales, in het Maes Artro Heritage Centre.

Naast dat er kunststof Spitfires in musea staan, vindt men deze ook bij (voormalige) RAF bases. Eén zo'n voorbeeld ziet u hieronder, de Spitfire N3194, 'GR-Z' was een toestel van het No. 92 Squadron, een squadron dat onder andere vanaf Biggin Hill opereerde. Deze zogenaamde 'N3194' moet op een Mk I lijken, maar daar klopt werkelijk niets van, vierbladige propeller, boordkanonnen en zes uitlaatstukken laten zien dat dit model als Mk IX of Mk XVI door de kunststof fabrikant is geleverd.

Aangezien het geen geweldig exemplaar was, werd deze, samen met de ernaast geplaatste Hurricane, vervangen in 2010. Nu staat er een schitterende replica van het juiste type, een Mk Ia met de registratie K9998, van het No. 92 Squadron bij het Biggin Hill Memorial Museum. Het origineel van dit toestel werd gevlogen door de jongste piloot van de RAF, Geoffrey Wellum, ten tijde van 'De Slag om Engeland'. Op 11 september 1940, een maand na zijn 19de verjaardag, scoorde hij zijn eerste overwinning op een Heinkel 111. Ook werd hem die dag een kwart score toegekend voor een Junkers Ju 88. Tijdens deze gevechten raakte zijn Spitfire zo zwaar aangeschoten dat deze afgeschreven werd na de landing op de basis.

Eén van de meest tot de verbeelding sprekende 'plastic' Spitfires werd in 2009 gebouwd. James May, oud presentator van het BBC TV programma 'Top Gear', besloot een aantal programma's, onder de titel 'Toy Stories' te maken die hem zouden terugvoeren naar zijn jeugd, zoals dingen bouwen van Meccano, een trein modelbaan, Lego, etc. Maar het project wat zeer veel 'jongens' zouden herinneren, was het in elkaar plakken van modelvliegtuigjes, zoals die van Airfix. Er werd besloten een 'modelvliegtuigje' van een Spitfire op schaal 1:1 te maken. Airfix produceert tot op de dag van vandaag schaalmodellen in 1:72, 1:48 en er is zelfs een Spitfire in de schaal 1:24, maar een Spitfire 1:1 was een uitdaging. Net als in een echte bouwdoos, zaten alle 25 onderdelen van de Spitfire vast in een frame (spruce) toen het de hangaar in Cosford binnen werd gebracht, inclusief een figuur van een piloot, waarvoor James May model had gestaan.

De technici van het programma kregen hulp van leerlingen van een school in Telford. In drie dagen moest de Spitfire in elkaar gezet worden en geschilderd op het landinggestel kunnen staan. Er moesten heel wat problemen opgelost worden, zoals een versteviging in de vleugels. Het model bestaat nog steeds en is na een grondige opknapbeurt opgenomen in de tentoonstelling van het RAF Museum in Cosford, met de plastic piloot 'James May' op een stoel ernaast,...

Tot slot,... Wilt u zelf eens ervaren hoe het is om een Spitfire te vliegen, maar kan niet een paar duizend euro betalen voor een half uurtje vliegen in een tweezitter,... Nou, dan is er een mogelijkheid om in een nagebouwde cockpit sectie van een Spitfire te stappen en met een 3D bril een virtuele vlucht te ondernemen. Eén van de bedrijven die dit onderneemt is '322 Squadron VR Spitfire Experience' die veelal tijdens luchtvaart evenementen haar opwachting maakt. Check hun facebook pagina,...

Helemaal tot slot,... Wilt u zelf een Spitfire in uw tuin, maar kunt zich geen originele veroorloven, schaf een kunststof exemplaar aan. En u hoeft er niet helemaal voor naar Engeland, in Nederland kunt u er ook voor terecht, bij het bedrijf 'Delware Company' in Hardinxveld-Giessendam. Binnen een half jaar bouwen ze een Spitfire voor u, geheel naar uw wensen. Reken wel op een prijskaartje van zo'n 116.000 euro (tenzij u het op mag voeren als onkostenpost en de BTW kunt aftrekken, dan is het zo'n 96.000 euro). Wilt u een instrumentarium in de cockpit, dan is dit meerprijs, moeten de metertjes werken en de besturing erin om de roeren te bedienen, dan wordt de kist weer wat duurder. Het is zelfs mogelijk om de propeller via een kleine motor te laten draaien. Via een speaker systeem kan er motorgeluid worden opgewekt in combinatie met de uitstoot van rook als de Spitfire wordt 'opgestart'!
Het klinkt misschien allemaal grappig, maar zo is het beslist niet bedoelt. Ik ben in dit geval echt serieus, want iedereen die idolaat van de Spitfire is, zou zo'n fraaie replica willen bezitten. Ik hoop dan ook werkelijk dat er orders komen voor dit bedrijf, want het is een zeer nobel streven. Strijdbewijs wordt uit eigen middelen betaald en laat zich ook niet betalen om reclame te maken voor derden. En toch wil ik het even onder de aandacht brengen, want het hoort bij de 'kunststof Spitfires'. Uit commercieel oogpunt is het aanschaffen van zo'n replica slechts voor een zeer klein groepje toegankelijk, dus maak ik slechts mijn mede Spifire fans gewag van deze jaloers makende business,...