M18 ('HELLCAT')
De vergeten Tank Destroyer?

Soms heb je het idee dat de Amerikanen tijdens de Tweede Wereldoorlog de beschikking hadden over maar één tank, de M4 Sherman. Natuurlijk was dat niet zo, de M3 en M5 droegen hun belangrijke steentje bij, net als het M7 gemechaniseerde kanon. Voor het bestrijden van Duitse tanks met hun zware pantsers waren de standaard M3, M4 en de M5 te licht bewapend. Om dit gat te vullen werden er ‘tank destroyers’ ontwikkeld. De bekendste was de M10. Maar een ontwerp dat niet zo bekend werd, was de M18. Een opvallende verschijning met de voor Amerikaanse tanks vernieuwde loopvlakken. De bekende bogies van de M4 Sherman en de M5 Stuart waren vervangen voor loopwielen met een torsiestaafophanging.

In december 1941 verzocht het Ordnance Department een snelle tank destroyer te ontwikkelen dat voorzien zou moeten zijn van een 37mm kanon. Voor de aandrijving moest een Wright Continental R-975 zorgen. Verder zou er het zogenaamde Christie ophangingsysteem gebruikt gaan worden.

Het Christie loopwerk onder een Britse A13 Cruiser MkIII tank

Walter Christie was een Amerikaanse tank ontwerper die in 1919 zijn tijd ver vooruit was. In Amerika kreeg hij geen poot aan de grond. Rusland kocht zijn ontwerp later wel (in 1931) en ontwikkelde daar de BT serie uit. De Britten gebruikten Christie zijn loopwerk voor haar Cruiser tanks. Het Christie loopwerk bestond uit vier of vijf grote wielen waarover de tracks (rupsbanden) liepen.

Een T49 GMC prototype met 57mm kanon
(let op de boeg .30 machinegeweer, welke later verviel)

Twee prototypen, met het typenummer T49 GMC, begonnen hun testperiode in de tweede helft van 1942. Het 37mm kanon werd vervangen voor een 57mm M1 kanon. Ook de Christie ophanging werd vervangen voor een torsiestaaf ophanging (vijf loopwielen met vier bovengeleiders voor de tracks). Wat opviel was de hoogte van de koepel van de T49 welke aan de bovenzijde dicht was.

Het uiteindelijke loopwerk van de M18

Na deze testen in juli 1942 bleek ook het 57mm kanon niet te voldoen. Het Tank Destroyer Command verzocht aan de Ordnance Command een 75mm M3 kanon in de koepel te plaatsen. Al deze veranderingen brachten een nieuw ontwerp voort, de T67 GMC.

In februari 1943 bleek dat het chassis van de T67 sterk genoeg om een zwaarder kanon te kunnen dragen. Het Tank Destroyer Command verzocht nu om de krachtigere 76mm M1A1 te plaatsen. Zes prototypen van de T67 werden uitgevoerd als de T70. De voorzijde werd veranderd en de koepel aangepast. De eerste productie T70’s werden gebouwd vanaf juli 1943 bij Buick. Vanaf maart 1944 kreeg het de aanduiding 76mm Gun Motor Carriage M18, met de afkorting 76mm GMC M18. Niet te verwarren met de GMC vrachtwagen (General Motors Cargo truck). In de volksmond kreeg de M18 de naam 'Hellcat', maar dit was nooit een officiele benaming in het arsenaal van het Amerikaanse leger, maar een naam bedacht door Buick.

Een advertentie van Buick aangaande de M18
(klik op de advertentie voor een vergroting)

Net als bij de M10 Tank Destroyer, was de M18 niet uitgerust met een dak op de geschutskoepel. Maar daar hield de vergelijking op. De M18 Hellcat was de helft lichter dan de M10 en was twee maal zo snel,... angstwekkend snel. Tijdens proefnemingen werden snelheden van 115 km gemeten. Besloten werd de snelheid te begrenzen tot 88 km per uur.

Het derde prototype 'Gun Motor Carriage' T70 (40 128386)

De slechts 17 ton aan gewicht werd voornamelijk verkregen door de bepantsering dun te houden. Veel bepantsering was maar 9mm dik. Op enkele kwetsbare punten was de dikte 25mm. De bewapende bescherming van de tank werd verkregen door een .50 Browning machinegeweer op een ring linksachter in de koepel. In de geschutskoepel was ruimte voor drie bemanningsleden die de beschikking hadden over 45 granaten. Was het de gewoonte om bij Amerikaanse tanks de bijrijder, naast de chauffeur, een extra machinegeweer te geven, deze was vervallen bij de M18 (net als bij de M10 en M36 tank destroyers).

De open bovenzijde van de geschutskoepel. Let op de vijf beugels aan
de zijkant van de koepel, deze dienen om een afdekzeil te borgen

De eerste actie voor de M18 als snelle sluiper, kwam in Normandië, in juli 1944 in handen van het 630th Tank Destroyer Battalion. In deze maand schakelde dit bataljon 53 Duitse tanks en 15 gemechaniseerde kanonnen uit, tegen een verlies van ‘slechts’ 17 M18’s. Uiteindelijk bewees de M18 zich op het slagveld als de meest effectieve tank ten opzichte van de andere Amerikaanse tanks en tank destroyers, met het hoogste aantal overwinningen tegenover de eigen verliezen.

Een M18 in Frambois, Frankrijk op 22 september 1944

Persoonlijk vind ik de M18 het belangrijkste overgangtype naar de moderne tank uitvoering. In Amerika was door het politieke beleid de ontwikkeling traag gegaan om tot een goed model te komen. Met de komst van de M18 Hellcat was de vormgeving op alle fronten ideaal. Een lage tank, licht in gewicht en snel. Misschien had het kanon een 90mm moeten zijn, maar het neemt niet weg, dat het uiterlijk van de tank tot op heden nog in zeer veel modellen terug is te vinden. Vooral het wielloopwerk is sindsdien niet veel veranderd. Ook de tientallen jaren na de Tweede Wereldoorlog dat de M18 in gebruik bleef is een testament voor het ontwerp.

Een M18 van de Anti-tank Company, 306th Infantry, 77th Infantry Division
op de 'Shuri Line', Okinawa, 11 mei 1945

Van de M18 Hellcat werden er, tussen juli 1943 en oktober 1944, 2507 gebouwd. Van de eerste productie werden er later 640 omgebouwd tot de M39 Armored Utility Tank voor het trekken van een M6 anti-tank kanon (de T41) en een armored personnel carrier (APC T41E1). Hiertoe was de geschutskoepel verwijderd en ruimte gemaakt voor gevechtstroepen. Deze zaten kwetsbaar zonder dak in het voertuig. De M18 Tank Destroyer werd niet ingezet tijdens de oorlog in Korea, de M39 daarentegen werd beperkt ingezet tijdens deze strijd.

Een M18 met de koepel en het 90mm kanon van een M36,...

Er werd geprobeerd om de M18 meer vuurkracht te geven door er een M36 koepel op te plaatsen met het 90mm kanon. De grote van de nieuwe koepel was voor het chassis van de M18 eigenlijk te massief, maar gaf voor deze aanpassing geen grote problemen. Maar als het kanon recht naar voren werd afgevuurd, was de terugslag zo enorm dat de M18 meer dan halve meter naar achteren sloeg. Schoot het kanon zijwaarts, dan was het gewoon angstwekkend hoe de kleine tank bokte en schokte. Met een goede mondingsrem kon het wat verminderd worden, maar men was er snel van overtuigd dat de licht M18 geen zwaarder geschut kon hebben.

De M39 Armored Utility Tank

Twee amfibische prototypen, de T86 en T87, werden gebouwd die voorkwamen uit de M18. De T86 werd aangedreven in het water door de eigen tracks. De T86E1 had twee schroeven aan de achterzijde, aangedreven door de Continental R-975. Toch was de T86 beter in het water. Met verschillende aanpassingen werd hier de T87 uit ontwikkeld. Het project werd stopgezet aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Verder werd er een prototype ontwikkeld uit de M18 (de T88) om een 105mm T12 houwitser te dragen. In augustus 1945 werd ook deze ontwikkeling stopgezet.

Een fraai gerestaureerde M18 welke in 2015 te koop
werd aangeboden voor 275.000 dollar
(Foto: ww2live.com)

Na de Tweede Wereldoorlog werden de overgebleven M18’s uitgefaseerd en doorverkocht, waaronder aan Joegoslavië. Tijdens de burgeroorlog in de jaren negentig van de vorige eeuw, werden de M18's geregeld ingezet door de Bosnische Serviërs, die gesteund werden door de JNA (Joegoslavische Volksleger) en later door Servië. Tijdens dit conflict wist de HVO (Kroatische Bosniërs) enkele M18's te confisqueren en zelf in te zetten. Dankzij deze ex-gebruikers zijn er nog verschillende rijdende exemplaren overgebleven die nu liefdevol worden gerestaureerd ter herinnering aan vervlogen tijden en om een bijna vergeten en niet zo'n bekende tank en haar bemanningen te eren voor haar inzet in het laatste oorlogsjaar, 1944/45.

(met dank aan Jeroen 'Sheriff' de Koning voor de extra informatie aangaande het conflict in voormalig Joegoslavië)

Klik hieronder op de foto om naar een foto-
pagina te gaan van een te restaureren M18

Ergens in Nederland wacht deze M18 op restauratie
(nog steeds in de kleuren en nummering van de Bosnische Serviërs en JNA)

GA TERUG