M4A1(76)W SHERMAN
WHAT'S IN A NAME,..?


Rechts: de eerste inspectie
in het najaar van 2008

De opdracht aan mijzelf opgelegd leek zo simpel, maar bleek verre van dat. Toen de M4A1(76)W Sherman tank in 2008 in Harderwijk werd ondergebracht voor een grootscheepse restauratie, droeg het nog de door de vorige eigenaar gegeven naam ’JAN’. De huidige eigenaar had besloten dat al zijn voertuigen de kentekens van de Amerikaanse 4th Armored Division zouden gaan voeren. Dit was ingegeven door de tot de verbeelding sprekende inzet die deze divisie had getoond toen ze ingedeeld was in Patton’s Third Army. Met name de gevechten in de Lorraine-Elzas, de ontzetting van Bastogne, tijdens het Ardennen Offensief, het oprukken door Duitsland en de twijfelachtige actie naar Hammelburg.


Links: de M4A1(76)W in Best
(foto; www.shermantank.nl
)

Ik nam de taak op mij om te gaan trachten een naam te vinden van een M4A1(76)W die ten tijde in de 4th Armored Division gediend zou kunnen hebben. Eén van de eerste zaken die duidelijk moesten worden was de eigen geschiedenis van de Sherman tank. Ik had al gehoord dat de Sherman ooit in het Museum ‘Bevrijdende Vleugels’ in Best had gestaan. Via foto's op http://www.shermantank.nl kreeg ik de bevestiging. Een opvallend detail hierin was de iets scheve mondingsrem van het kanon. Ook de gebutste achterste spatborden kwamen overeen (zie hieronder).

Ik schreef het museum aan en kreeg het volgende antwoord:

‘Allereerst proficiat met de aankoop. In het verre verleden is deze tank geruild in het Franse leger museum Musee des Blindes te Saumur, inclusief de granaat gaten. Na jaren stilstand heb ik deze tank eens technisch bekeken voor algehele restauratie incl. de motor. Hier bleek echter geen geld voor beschikbaar en is ca 3 jaar geleden (2006) wederom geruild met L. B. te O.. Naar ik meen heeft hij er een, niet originele, andere motor ingebouwd. Dus, wilt U meer weten over zijn historie, neem dan contact op in Frankrijk.’

De Sherman had erg te lijden gehad in de tijd dat ze in Best buiten stond. Geen motor, zowel binnen als buiten roestig en kapotte verlichting. Maar ze was interessant genoeg om haar weer wat op te knappen en rijvaardig te maken. De toenmalige nieuwe eigenaar plaatste een Deutz diesel en klede haar cosmetisch aan.

De (ex-Best) M4A1(76)W 'JAN'

De tip uit Best om Frankrijk aan te schrijven was dus de volgende stap. Een keurige mail vertrok naar het Musee des Blindes in Saumur. Het antwoord liet lang op zich wachten, maar het resultaat was toch een teleurstelling:
‘Sir,
Unhapilly we have been unable to identify the unit and the history of the Sherman you are showing. Sorry,
Best regards
Colonel DUBOIS’

Toen 'onze' M4A1(76)W in Veghel stond, 1994
(Vers uit Frankrijk? Let op de intacte koplampen)
(foto: via Johan Meijer, www.shermantank.nl)

De eigen geschiedenis zal dus altijd in nevelen gehuld blijven. Vol goede moed begon ik aan de volgende stap, het vinden van een passende naam voor de Sherman. Ik begon met het doorspitten van boeken met foto’s om tanks te vinden van de 4th Armored Division. Genoeg foto’s, maar niks geen 4th A.D. M4A1(76)W op de afbeeldingen. Ik schreef op 10 mei 2009 het Patton Museum in Fort Knox, Amerika aan. Deze reageerden niet al te snel, dus op 15 juli maar weer eens een herinnering. Nu kwam een antwoord:
Sir:
I looked through our sources and even spoke with BG James H.Leach (formerly CPT Leach, B Co., 37th Tank Battalion, 4th AD 1944-45)but could not come up with names for a 76mm M4A1. However, I have attached photographs of some names of tanks in the 37th Tank Battalion.The photographs were taken around August-September 1944 and show thefull color artwork painted on the sides of 37th Tank Battalion tanks. I have also included a list of names we have collected through the yearsof vehicles used by the US Army.
Charles LemonsCurator, Patton Museum.

Een aantal 'tank-arts' van het Patton Museum (helaas geen M4A1(76)W)

Ik ging weer het internet op en plaatste een vraag op de messageboard van de 4th Armored Division. Dit leverde ook niet veel op. Wel kwam ik in contact met Wayne Walter Wrolson. Zijn vader, Walt Wrolson, was ooit 3rd Platoon Commander, C-Comp., 37 T.B. geweest in de 4th Armored Division. Zijn Sherman was genaamd: Casey Jones. Hij bereikte tijdens het Ardennen Offensief in december 1944 als tweede tanker het belegerde Bastogne, achter de tank van Boggess.

Walt Wrolson in het midden in de koepel
(foto; Wayne Walter Wrolson)

Wayne stuurde wat zaken door, maar niks waar ik niet direct verder mee kon ten aanzien van ‘onze’ Sherman. Wat ik van Wayne mocht ontvangen was een pagina uit een boek van Steven Zaloga, "US Army Tank Crewman 1941-45 European Theater of Operations 1944 – 45”, waarop Sherman tanks, getekend in zijaanzicht, stonden. Dit waren allemaal M4 Shermans met het 75mm kanon. Het was de indeling van B-Company van 1944. Alle namen van de tanks stonden er onder, lopende van Buccaneer tot Blondie. Maar er stond nog een opvallende naam tussen: ’Block Buster’, en dit zou een focus worden in de verdere zoektocht. In het boek ‘4th Armored Division in World War II’ van George Forty kwam ik een ietwat wazige foto tegen van een M4A3E8(76)W in de sneeuw waarop de naam ’Block Buster 3rd’ was geschilderd.

M4A3E8(76)W 'Block Buster 3rd', links Captain James Leach

De commandant was,... Captain James H. Leach (dezelfde die ook aangehaald was in het schrijven van het Patton Museum). Via de info van Wayne was ik er achter gekomen dat Leach zijn eerste tank een M4 75mm was geweest. De derde ’Block Buster’ was een M4A3E8(76)W,... Welk type was de ’Block Buster 2nd’?

HET LEVEN HANGT VAN TOEVAL AAN ELKAAR

Onderwijl had een collega onderzoeker in België, Ivan Steenkiste, mij bericht dat General Albin Irzyk, oud officier van de 4th Armored Division naar Europa zou komen. Ivan had geregeld dat in Chaumont een parkje naar de generaal was vernoemd en een straat naar Maj. Harold Cohen. Ook zou Ivan met de generaal en zijn entourage die plekken bezoeken waar de generaal in de oorlog had gevochten. Ik mailde Ivan dat hij de generaal moest vragen naar Jimmy Leach zijn tanks, en met name die tweede. En toen kwam het antwoord van Ivan op 17 september;
‘Beste Pieter,
Dank u voor uw mail. Ik ga het nodige doen morgen - we zijn hier te Lunéville, France waar er de komende drie dagen veel ceremonieën zijn.
U zult het niet geloven, maar ik heb net hier Generaal Jimmy Leach gezien met zijn echtgenote, meer nog, zijn kamer is net naast de mijne en hierboven slaapt General Irzyk. Wat kan men méér hebben?’

Ivan nam op video een interview af met Brigadier General Leach. En Ivan beloofde er zo snel mogelijk een kopie van te maken. Aangezien het interview even op zich liet wachten besloot ik de generaal zelf een brief te schrijven en hem op de hoogte te brengen van ons voornemen,… mocht hij in een M4A1(76)W hebben gereden, dan zou ik mij proberen sterk te maken de naam Block Buster 2nd op de in restauratie zijnde Sherman te krijgen. Maar de brief was koud weg of een schokkende mededeling kwam via Ivan;... General Jimmy Leach was plotseling overleden op donderdag 17 december. Hij werd 86 jaar.

Brigadier General James H. Leach in september 2009
(foto: Ivan Steenkiste)

In maart 2010 kreeg ik eindelijke het interview te zien. De generaal vertelde dat de 4th Armored Division na de gevechten om de Cotentin op Utah Beach aan land kwamen. Zijn eerste tank, zo bevestigde hij, was een M4 met het 75mm kanon. Met deze tank reed hij tot in Lorraine waar deze getroffen werd door een Duitse granaat. Hij nam een andere tank over uit zijn compagnie en trok daar nog enige tijd mee verder. Het is onduidelijke of deze tank ooit de naam Block Buster 2nd heeft gedragen, maar het was zeker een M4 75mm. De 4th Armored had een grote aversie tegen de Sherman met het 76mm kanon vanwege dat de 'high-explosive' granaat niet die uitwerking had als die van het 75mm kanon. En ondanks dat de 76mm een veel grotere pantserdoorboring had, kwamen tank tegen tank gevechten maar weinig voor. Maar uiteindelijk swichtte Lt. Col. Creighton Abrams voor de Sherman met het 76mm kanon en deze ontving een M4A3E8(76)W. En zo werden er steeds meer geaccepteerd en in gebruik genomen door de 4th Armored Division in het najaar van 1944. Maar dit waren nieuwe M4A3E8(76)W Shermans.

Het begon zich af te tekenen,… de 4th Armored Division had nooit geopereerd met de M4A1(76)W.
Hoe nu verder,…?

Twee populaire werken van Steven J. Zaloga

Ik besloot op 15 april 2010 de schrijver Steven J. Zaloga aan te schrijven. Hij is waarschijnlijk de autoriteit op het gebied van geschiedschrijving over de 4th Armored Division. Zijn antwoord bevestigde wat mijn vrees was, de M4A1(76)W had nooit geopereerd in de 4th Armored Division. Maar, hij gaf ook aan wat mijn idee ook al was geweest,… Als er tanks vervangen moesten worden vanwege schade of technisch uitvallen, dan werden deze betrokken uit depots waar Sherman tanks werden gerepareerd. Het zou dus heel goed kunnen dat er best wel eens een M4A1(76)W toegevoegd is geweest in een eenheid dat diende in de 4th Armored Division. En dit zou dan de insteek moeten worden om een historisch verantwoorde naam te vinden die op een Sherman kon hebben gezeten in de Tweede Wereldoorlog.

'MET BLIJDSCHAP GEVEN WIJ KENNIS,...
...EN WE NOEMEN HEM,...?'

Enkele dagen na de Battle Tour in Harderwijk (zie vorige pagina) en nog steeds in een soort van feestroes, kwam er een mail van Mario:

Pieter,
Dingen komen in een stroomversnelling nu, we moeten de Sherman een naam geven, ik leg je later wel uit waarom. Denk eens hardop met me mee? We pakken geen standaardnamen als THUNDER, JUMBO, en dat soort. Laten we eens beginnen zonder dat rekening houden met de beginletter. Ik begin: "Knock-knock"

En zo begon het zoeken naar een gepaste naam. Ik nam mij voor toch iets te zoeken dat alles samenbracht in een krachtige naam. Ik realiseerde mij nog niet echt dat als mijn bijdrage gekozen zou worden wat voor een enorme eer dit zou zijn. Ik sloeg weer verschillende naslagwerken open en dook in boeken die een weerspiegeling waren voor de jaren veertig van de vorige eeuw. Na twee dagen noteren en wegkrassen had ik zo’n acht namen. Ik stuurde de namen door met de mededeling dat ik er één als voorkeur had. Bij iedere naam had ik een uitleg om toch zoveel mogelijk historisch verantwoord te zijn. Mario liet niet het achterste van zijn tong zien, maar vertelde alleen dat er slechts twee mensen op de hoogte waren van zijn ‘plannetje’, hij en ik. Maar ook ik mocht de uiteindelijke keuze pas tijdens de onthulling en doop zien. Dit zou gebeuren tijdens een besloten bijeenkomst met Canadese veteranen en enkele anderen genodigden.

Canadese veteranen, Gord Smith en Weldon Clark
bespreken de motor van de Sherman

Op zaterdag 8 mei 2010 togen we naar Harderwijk. Binnen in de hal werden we hartelijk verwelkomd door Goossen en Aart. Mario was druk doende en vloog van hier naar daar. We vonden een plekje aan de tafel van Ome Jan en zijn vrouw. Na een indrukwekkend concert door twee ‘piper’ korpsen werd de Canadese veteraan Donald Somerville in het zonnetje gezet toen de DUKW naar hem werd vernoemd. Donald was in september 1944 betrokken geweest bij het evacueren van de overgebleven Britse 1st Airborne Division troepen uit Oosterbeek na de slag om Arnhem (dit wordt op een andere pagina te zijner tijd verder uitgediept).

Mario, Donald Somerville en Goossen voor de DUKW

En toen was het zover. Mario als volleerd opperspreekstalmeester nam de microfoon weer ter hand en begon uit te wijden over de Sherman en hoe die in Harderwijk beland was. Als eerste riep hij mij op om naast hem te komen staan. Vervolgens werden de drie lassers, Martin, Nordin en Gert, die Mario af en toe ter zijde stonden erbij gehaald. Ook Ton, te elfder ure ontboden aanwezig te zijn, werd opgeroepen. Last but not least moest Ome Jan uit zijn stoel komen.

Mario brengt de fles champagne en Goossen bedankt Mario op zijn beurt

Mario riep daarna Goosen zijn vader, Goossen zelf en zoon Aart op om naar de Sherman te komen. Het grote ogenblik was dan nu echt aangebroken,… Over de voorzijde van de tank was de Nederlandse vlag gedrapeerd, met daaronder de naam,…
Met veel omhaal werd dan eindelijk de vlag verwijderd en kon ik een deel van de naam onderscheiden,… ‘Co,…’ Bijna de gehele naam lag verscholen achter de drie mannen die nu stonden te schermen met de vlag,… Mario riep triomfantelijk door de microfoon de naam van de M4A1(76)W Sherman,…

Waarom ‘Fortune Cookie’? Een fortune cookie is een ‘gelukskoekje’. Dit harde koekje is van oorsprong een Amerikaans-Aziatische ‘uitvinding’. De harde buitenkant staat synoniem voor het pantser van de Sherman. In het koekje is altijd een positieve verrassing verscholen. In het geval van de Sherman een doordringende boodschap, een granaat die inslaat als een bom bij de ontvanger,…
We gaan er van uit dat het best mogelijk is geweest dat bij de 4th Armored Division in een M4A1(76)W is geweest die als vervanger van een uitgevallen andere Sherman dienst heeft gedaan. Als het een reserve Sherman uit een reparatiedepot afkomstig zou zijn, dan kan de naam ’Fortune Cookie’ nog steeds op de tank hebben gestaan. De nieuwe bemanning kan deze gewoon aangehouden hebben.

Nu nog tijdelijk aangebracht, straks onuitwisbaar op het pantser!

Aangezien een tankbemanning graag een stoere naam bedacht met een dubbele bodem, is ’Fortune Cookie’ ook één met een ironische achtergrond. Tijdens de slag om Caen in de zomer van 1944 verloren de Britten en Canadezen honderden Shermans. De Duitsers gaven het de bijnaam ‘Tommy Kocher’, (Tommy Cooker). Amerikanen zullen daar de wrange humor wel van hebben ingezien en zo paste het mooi met wat ironie in ’Fortune Cookie’.
Tevens heb ik bedacht dat de eerste twee letters van Fortune voor de eerste letters van de achternaam van de huidige eigenaar staan.

Uw verslaggever scoort een handtekening,...
in dit geval van Alex Kowbel
(Hoezo oud,... even later stond Alex te zwingen op de dansvloer!)

Meer dan vereerd met het feit dat ik de naam mocht opvoeren voor de Sherman tank, togen we weer huiswaarts. In de dagen erna vroeg ik Mario er naar waarom mij de eer te beurt viel en wat de eigenaar daar van vond,… maar Mario zou Mario niet zijn,… die hulde zich in stilzwijgen. De wereld mag weten dat ik best trots en dankbaar ben dat de naam onthult werd in het bijzijn van de mannen die in 1944 naar Europa kwamen en ons de vrijheid brachten die we nu nog steeds vieren. Dankzij mensen als Goossen en Mario blijven de rijdende monumenten die deze kerels van Normandië, via Nederland, naar Duitsland brachten, ons herinneren en herdenken dat al die jongens stuk voor stuk helden waren om bezetting en onderdrukking te bestrijden. De laatste jaren gaan er steeds weer stemmen op te stoppen om Veteranen naar Nederland te laten komen en defilés te houden. Dit zijn stemmen van mensen die zich niet realiseren hoe geweldig vrijheid is en hoe dankbaar je daarvoor moet zijn,… Zolang er nog één veteraan onder ons is, is dankbaarheid tonen het minste wat we kunnen en behoren te doen,…

’Old soldiers never die,… they just fade away,…

DE RESTAURATIE EN AANPASSINGEN GAAN VERDER,...
(Klik hieronder op 'Fortune Cookie')