TOUR DE SLAGVELDEN VAN NORMANDIË
'DE ZAK VAN FALAISE'

De komende pagina is een korte inleiding over
de 'Zak van Falaise',...
Waarna u een rondrit in het gebied kunt ondernemen,...

DE VAL KLAPT DICHT

Op 8 augustus 1944 kwam Bradley tot de conclusie, dat de Duitsers zich met hun aanval op Avranches hopeloos in de val hadden gezet. De weg naar het zuiden was afgesloten, net als die naar het noorden en westwaarts was vastgelopen op de verdediging van de Amerikanen. Patton was onderhand zover het binnenland van Frankrijk binnengevallen met het Derde Leger dat hij al voorstelde naar het noorden te zwenken en de Duitse troepen tussen hem en de Britten te vernietigen. Generaal Bradley legde de plannen voor aan Montgomery.

Bradley, Montgomery en Dempsey (bevelhebber Britse Tweede Leger)

- OPERATION TOTALIZE -

Op 8 augustus begon Operation Totalize, de Brits/Canadese uitbraak ten zuiden van Caen, om zo snel mogelijk op te rukken naar Falaise. Canadese eenheden van 28th Armoured Regiment, 4th Armoured Division stootten op de tweede dag, 9 augustus, van Operation Totalize, op 'Heuvel 140' en werden vastgepind. Hier waren Duitse troepen niet genegen zonder slag of stoot te vertrekken. De heuvel gaf uitzicht richting Falaise en was een belangrijk doelwit. Na hevige gevechten met veel slachtoffers wisten de Canadezen de heuvel in te nemen. Maar de aanval stokte na 15 kilometer en Falaise was nog niet bereikt. En het uiteindelijke doel, Argentan leek verder dan ooit.

Monument op Heuvel 140

'Heuvel 140' is te vinden 15 kilometer ten westen van St-Pierre-sur-Dives, aan de D131 tussen Maizières en Estrées-la-Campagne. Ten tijde dat wij het bezochten (september 2004) lag er een aandoenlijk kleinood in de vorm van een foto en een geschreven berichtje op de achterzijde, dat links hieronder te zien is.

Monument op 'Heuvel 140' voor het 28th Armoured Regiment.

De volgende tekst stond aan de achterzijde van de foto:
'Lance Corporal Elmer (Les) Massey, 28th Armoured Regiment (The Dukes), The British Columbia Reg. Fought in the battle for Hill 140 as a driver of a Stuart tank under command of Lt (A/Capt.) A.E. Biddlecombe, winner of the MC (Military Cross). Captured while helping a wounded friend, he was sent to Stalag 4B till end of war. B(orn) Feb. 22-1911, D(ied) July 4-1988
Placed in honor by his son Sean of Edmonton, Alberta, Canada'.

Het aanhalen van de foto en het briefje op deze pagina zou later nog een vervolg krijgen, maar daarover later meer, op de pagina's waar de rondtrip wordt gemaakt,...

De 21ste Legergroep was dan wel naar het zuiden gezakt, maar de snelheid ontbrak om de Duitsers hopeloos gevangen te zetten. Op 11 augustus begon Patton met zijn opmars naar het noorden. Vanuit het zuiden zou de Franse 2de Pantserdivisie onder leiding van generaal-majoor Philippe Leclerc de Amerikanen steunen in hun strijd richting Argentan.

Generaal Leclerc, links, in gesprek met de bemanning van een Sherman tank

De tussen de Fransen en Amerikanen overeen gekomen orders werden over het algemeen snel door de Franse troepen vergeten en deze gingen hun eigen weg. De wegen raakten verstopt en een aanval van de 5de Pantserdivisie liep hierdoor 6 uur vertraging op, waardoor de Duitse 116de Pantserdivisie zich kon ingraven. Het zou niet de laatste keer zijn dat de Franse troepen, door hun onvermogen zich te houden aan bevelen, voor problemen bleven zorgen. De aanval die Hitler bevolen had om de Amerikaanse linies te breken brokkelde nu snel af. De Duitse troepen gingen van de aanval over op de verdediging. Op 13 augustus kwamen de 1ste SS-en de 2de Pantserdivisie in de omgeving van Argentan. In plaats van deel te nemen aan de tegenaanval moesten deze troepen defensieve stellingen betrekken.

De M4A2 Sherman van Ecouché.

Iets ten westen van Argentan ligt het plaatsje Ecouché. Zomaar een stadje waar een bittere strijd werd uitgevochten. Was de oorlog rustig aan de bevolking voorbij getrokken, op 6 juni 1944, de dag van de invasie, werd door een fout de stad gebombardeerd door de Geallieerden. Binnen een minuut was een kwart van de stad in puin. In juli werd de stad wederom getroffen. In totaal werden 356 mensen slachtoffer van deze bombardementen. Aangezien het een voorstadje was van Argentan werd de Duitse aanvals- en verdediginglijn ook hier gelegd. Als herinnering is hier nog een M4A2 Sherman tank te vinden die achterbleef na de strijd op 15 augustus. Voor meer over deze tank; KLIK HIER.

Argentan gevallen, Toen en Nu
(let op het kantoor rechts, een 'arbeids-bureau' voor Duitsland)

Zo zat het Duitse Zevende Leger en het Vijfde Pantserleger voordurend in de hopeloze verdediging. Josef 'Sepp' Dietrich, commandant van het Vijfde Pantserleger waarschuwde dat als men niet snel handelde om de insluiting te verlaten naar het oosten de Duitse troepen verstoken zouden raken van brandstof en munitie.

17 augustus 1944, de 'Zak van Falaise' is in onderbroken rood aangegeven

'Gelukkig' voor Dietrich, stokte de opmars van de Amerikanen op Argentan. Het gat tussen Falaise en Argentan bleef open omdat men vreesde dat een te snelle opmars naar elkaar toe door de Geallieerde troepen, de linie te dun dreigde te worden en tevens het gevaar bestond dat de eigen troepen op elkaar zouden kunnen gaan vuren. Het lag nu aan de Canadezen zo snel mogelijk Falaise in te nemen en dan vanuit het noorden de aansluiting te zoeken met de Amerikanen.

Op 7 juli 1944 laat Patton (links) Montgomery (rechts) nog schateren
(onderwijl verachtte Patton de treuzelende 'Monty')

De Amerikanen waren woedend op Montgomery dat zij moesten wachten, en dat het zo lang duurde dat de onder Montgomery staande troepen zo voorzichtig opschoten. Patton raasde over de grote blunder van Montgomery; 'Laat mij naar Falaise gaan,... we zullen die Britten terugdrijven de zee in voor een tweede Duinkerken!' Maar Montgomery beweerde dat hij niet wist hoe sterk de Duitsers waren en dat hij vreesde dat deze alsnog zouden kunnen uitbreken en zware verliezen toebrengen aan de Geallieerde troepen. Maar de Duitsers waren ongeorganiseerd en verward. Veel orders spraken elkaar tegen. Hitler gaf maar één order; aanvallen! Maar er kon alleen maar verdedigd worden. Zelfs op 16 augustus zagen sommige generaals nog het werkelijke gevaar niet en wilden een aanval op de zuidelijke sector nabij Argentan uitvoeren en een steviger verdediging nabij Falaise. Vooral om de ontsnappings mogelijkheid te vergroten.

Tijdens de rondrit is er een speciale pagina, over de
bevrijding van Falaise, zie daarvoor de komende pagina's.

Falaise bevrijd, Toen en Nu

Maar er waren te weinig tanks om een serieuze aanval op te zetten. En diezelfde nacht werd dan toch een aanzet gegeven voor de terugtocht. De eerste nacht ging het vrij voorspoedig, vooral omdat de geallieerden de Duitsers deze kans boden. De 17de augustus veranderde dit dramatisch. Montgomery die opeens in zag dat de Duitsers zouden ontsnappen, waardoor deze troepen later weer konden worden ingezet, beval dat de val direkt dicht moest. De beide pantserdivisies van het 2de Canadese Legerkorps en 4de Canadese en de 1ste Poolse Pantserdivisie kregen opdracht zich te spoeden richting Trun en verder opstomen naar Chambois. Trun werd snel veroverd en de Polen kwamen op 1 kilometer van Chambois. Het Vijfde Legerkorps viel op 18 augustus de noordkant van Le Bourg-St-Leonard aan vanuit het zuiden. Maar halverwege werd deze opmars tot staan gebracht. De Duitse troepen hadden nu nog een gat van 8 kilometer waardoor ze ontsnappen konden. Onder een constant bombardement van tanks, artillerie, en jachtbommenwerpers (zie Hawker Typhoon) probeerden de Duitsers wanhopig zoveel mogelijk manschappen door dit gat te krijgen.

Uitzicht over de vallei vanaf Mont-Ormel, 'Heuvel 262'

Op 19 augustus was het omsingelde gebied nog maar 10 kilometer groot. Hier bevonden zich dicht opeen gepakt de restanten van vijftien divisies, loslopende verdwaalde troepen, een enorme hoeveelheid tanks en andere logistieke voertuigen. In een desperate poging te ontsnappen werd een plan opgesteld om een aanval in te zetten om in ieder geval de kleine opening te behouden en wellicht iets te vergroten. Maar de Britse troepen snoerden de 'Zak' nog meer dicht en de 4de Canadese Pantserdivisie drukte door tot naar St-Lambert-sur-Dives en de 1ste Poolse Divisie veroverde de belangrijke 'Heuvel 262' (Mont-Ormel) die uitkeek over de weg van Chambois richting Vimoutiers.

'DE CORRIDOR VAN DE DOOD'

Een kleine eenheid van de Canadese 4de Pantserdivisie leed zware verliezen rond St-Lambert. In het dorp werden 2 Canadese tanks uitgeschakeld. Majoor David Vivian Currie besloot later, in het donker, lopende de twee wrakken te bezoeken. Onder zwaar mortiervuur haalde hij de bemanning uit de kapotte tanks. Tevens verkende hij de vijandelijke posities.

Saint-Lambert-sur-Dive, Toen en Nu
(Een Bren-schutter ratelt zijn machinegeweer richting Duitse troepen)

De volgende dag zetten de Canadezen de aanval weer in en wisten het centrum van het dorp te veroveren. De Duitsers bleven hardnekkig druk uitoefenen op de Canadezen. Maar ook aan het einde van de 20ste augustus wisten ze de Canadezen niet te verdrijven. Majoor Currie was niet tevreden met het behaalde succes en wilde het hele dorp in zijn bezit. Hij zette aan tot een nieuwe aanval. De Duitse eenheid verloor hier in drie dagen 800 man, waaronder 300 doden. Er werden 2000 Duitsers gevangen genomen. Rond en in het dorp werden zeven tanks en twaalf 88mm Flak kanonnen vernietigd. Majoor Currie kreeg voor zijn leiderschap de hoogste Britse onderscheiding, het Victoria Cross. Deze werd hem uitgereikt in november van dat jaar in Breda.

St-Lambert-sur-Dives; Duitse troepen geven zich over
(naast de man in het witte shirt staat Major Currie, met getrokken revolver)

Het gat was gedicht en om weg te komen moesten de Duisters nu doorbreken. Een obstakel vormde de kleine rivier de Dives. Toch trokken in kleine groepen Duitse soldaten naar het oosten. Sommigen wisten te ontsnappen, anderen raakten in zwaar gevecht met de geallieerde tanks en infanterie. De nachtelijke lucht was verlicht door lichtkogels, explosies en lichtspoormunitie. Het moet een ware nachtmerrie zijn geweest gehuld in spookachtige verlichting.

Bij het aanbreken van de 20ste augustus vielen de Duitsers de door de Polen bezette 'Heuvel 262' aan. In een bloedig gevecht werden de Polen iets terug gedrongen en werd het gat iets groter om te kunnen ontsnappen. Die dag gebeurde iets opmerkelijks. Generaal Meindl die de gewonde manschappen wilde beschermen legde het terug trekkende verkeer voor een kwartier stil, en stelde een colonne samen. Hij voorzag deze voertuigen van een rood kruis en stuurde deze langs de geallieerde troepen. Deze hadden de hele opzet van de operatie kunnen aanschouwen en hielden korte tijd op met schieten. Zodra echter de colonne gepasseerd was, werd het het vuurgevecht weer hervat. In de nacht van 20 op 21 augustus wisten de laatste Duitse troepen, die nog in leven waren, te ontsnappen door het kleine gat van de 'Zak van Falaise'.

Een uitgeschakelde Panther nabij Mont-Ormel (richting Vimoutiers)

Bovenstaande foto staat in verschillende publicaties in spiegelbeeld
Let op de cupola van de Panther tank welke voor de commandant is,
deze behoort aan de bakboordzijde te zitten (zie foto rechts)

- DE TRIESTE BALANS -

Sinds Stalingrad hadden de Duitsers geen grotere nederlaag geleden. Er waren 50.000 Duitse soldaten gevangen genomen, en 10.000 gesneuveld. Ook waren er enorme hoeveelheden paarden gesneuveld. Zoals op bovenstaande foto, en ook hieronder, maakte het Duitse leger nog volop gebruik van paarden om allerlei karren en voertuigen te trekken. Ondanks deze verliezen wisten toch nog tussen de 20.000 tot 40.000 man te ontsnappen uit de 'Zak van Falaise'. Maar dat was wel met achterlating van al hun tanks en voertuigen. Deze verliezen waren niet meer goed te maken door de Duitse oorlogsindustrie.

Op veel foto's genomen in de 'Corridor van de Dood' is te zien dat de Duitsers
nog veel gebruik maakten van voertuigen getrokken door paarden,...

De Duitsers waren op de vlucht en op 25 augustus viel Parijs in geallieerde handen. Binnen een maand stond de volgende enorme geallieerde operatie klaar. Montgomery wilde voor de winter in Berlijn zijn. Hij bedacht een plan om via een een gedurfde actie alle bruggen in handen te krijgen vanaf de Belgische grens tot aan Arnhem, en dan in een breed front uitwaaieren naar het oosten, diep Duitsland binnen. Operation Market Garden zou op 17 september 1944 losbarsten. Maar dat is een heel ander verhaal!

Om een rondrit door het bovenbeschreven gebied te maken,
klik op onderstaande Sherman tank op 'Heuvel 262' (Mont-Ormel)
en u 'schiet' er zo naar toe!