Gendarmenmarkt
Keer terug naar de Leipziger Straße (noordwaarts) via de
Friederichstraß en steek deze over. Twee straten verder,
rechtsaf de Mohrenstraße in. Na 200 meter komt u dan uit bij
de Gendarmenmarkt (aan de linkerhand). Hier vallen gelijk de
twee kathedralen op die gescheiden worden door een groot
gebouw, het Schauspielhaus. In de tijd van de DDR was de
Gendarmenmarkt bekend als de Platz der Akademie. In de Tweede
Wereldoorlog was dit plein en haar gebouwen zwaar beschadigd.
Nu is het één van de mooiere pleinen van Berlijn.
Gendarmenmarkt, met de Deutscher Dom, voor de
oorlog
De zuidelijke kathedraal is de Deutscher Dom die voltooid
werd in 1708 kreeg in 1785 nog een koepel naar een ontwerp van
Karl van Gontard. Hier is een tentoonstelling ingericht,
'Vragen over de Duitse geschiedenis' die gratis te bezoeken
is. Het midden van het plein wordt gedomineerd door het
Schauspielhaus. Het is 1984 geheel gerestaureerd en is nu de
belangrijkste concertzaal van Berlijn. Het Berliner
Philharmoniker kan hier een gehoor van 1850 bedienen.
Gendarmenmarkt, de Französischer
Dom in vlammen, 1945
Loop nu naar het noorden en u bereikt de Französischer Dom.
In 2005 stond het geheel in de steigers. Deze kathedraal is de
enige dienstdoende kerk van het plein. Deze Kathedraal kwam
gereed in 1705 en werd ook in 1785 voorzien van eenzelfde
koepel als die op de Deutscher Dom. De Französischer Dom was
speciaal gecreëerd voor de gevluchte Franse Hugenoten.
Gendarmenmarkt, de Deutscher Dom
en het Schauspielhaus
10 mei 1933,
Boekverbranding, Bebelplatz
Vanaf de Französischer Dom ga rechtsaf de Französischer
Straße in. Na één blok gaat u linksaf en u komt dan uit bij de
St. Hedwigs Kathedrale. Het enorme koperen koepeldak is
geïnspireerd op het Pantheon te Rome. Het plein tegenover de
kathedraal is de Bebelplatz.
St. Hedwigs Kathedrale
met in het plein ervoor het
boekverbrandingsmonument
Aan de oostzijde staat de Deutsche Staatsoper. Dit gebouw
was het eerste belangrijke gebouw dat beschadigd werd door het
bombardement van 9 op 10 april 1941. De nazi's herstelden de
schade om er hun 20 jarig bestaan te kunnen vieren. In 1945
werd het wederom zwaar beschadigd door bombardementen. Nu werd
de restauratie pas in de jaren vijftig ter hand genomen. Aan
de westzijde staat de Alte Bibliotheek dat lokaal bekend staat
als 'die Kommode' (ladenkast) en is onderdeel van de Humboldt
universiteit aan de overzijde van Unter den Linden.
'Bibliotheek' associeert men met boeken. Op deze plek, de
Bebelplatz, werd de culturele barbaarsheid van 1933
uitgevoerd. Opgezweept door Joseph Goebbles, die de 'ware'
ideologie propagandeerde en opdracht gaf tot het verwijderen
van 'on-Duitse' schrijvers, was dit het startsein voor
Nazi-jongeren om 20.000 boeken op 10 mei 1933 te verbranden.
Boekverbranding, 10
mei 1933, op de Bebelplatz
Werk van onder andere Bertold Brecht, Thomas Mann, Kurt
Tucholsky en Heinrich Heine gingen in vlammen op. De gebouwen
rond de Bebelplatz werden die nacht hels verlicht en toonde
wederom aan waarnaar toe het nazi regime onderweg was. Om deze
afschuwelijke daad levendig te houden is centraal op dit plein
een glazen plaat aangebracht dat licht werpt in een kelder
waarin lege boekenkasten staan. Een zin van Heinrich Heine uit
1820 complementeert het geheel; 'Waar begonnen wordt met het
verbranden van boeken, eindigt het met het verbranden van
mensen'.
Klik op de kaart voor een vergroting
(Google Earth)
Via Unter den
Linden oostwaarts
Ten noorden van de Bebelplatz loopt de bekendste laan van
Berlijn, Unter den Linden. Vanaf de Bepelplatz steekt u nu
over. U passeert in de middenberm het ruiterstandbeeld van
Frederik II van Pruisen, ook bekend als Frederik de Grote, dat in 1851 door Christian Daniel Rauch
gemaakt was. Het beeld was in de Tweede Wereldoorlog naar Postdam
verplaatst, maar kwam in 1980 weer terug naar Berlijn.
De oorlog overleefd, het ruiterstandbeeld van Frederik II van Pruisen
Het
grote gebouw direct tegenover de Bebelplatz is de Humboldt
universiteit waar 22.000 studenten gebruik van maken. Aan de
linkerzijde is de Staatsbibliotheek gehuisvest. De laatste jaren is de bibliotheek grondig opgeknapt.
De wingert die jarenlang vrij spel had om de gevels van de binnenplaats te overwoekeren is nagenoeg verdwenen.
De binnenplaats van de Staatsbibliotheek
(Foto: picture alliance/dpa)
Achter deze gevels van de Staatsbibliotheek worden 6 miljoen boeken bewaard. Als u de
muren hier goed bestudeerd ziet u nog veel schade van de
oorlog zitten. Veel kogelgaten van lichtkaliber zijn blijven zitten, terwijl grote schade zo goed mogelijk is gerestaureerd (al is veel met de laatste restauratie weggewerkt).
Neue Wache
De Neue Wache op een oude ansichtkaart, met
links het standbeeld generaal Graf Bülow en rechts generaal Scharnhorst
Vervolg uw route naar het oosten, Unter den Linden op. Na
de Humboldt universiteit komt u voorbij een kleine op een
Romeins gelijkende tempel. Dit is de Neue Wache. Het was
in 1818 gebouwd door Karl Friedrich Schinkel voor koning
Friedrich Wilhelm III als wachtheuis voor de bewakers van het paleis. Het zou gebasseerd zijn op een Romeins Castrum (vier zware hoektorens met een een binnenplaats). In het Timpaan van het Frotom, de bovenzijde van het Porticus (voorportaal), ondersteunt door Dorische zuilen, staan figuren die verwijzen naar de Pruisische oorlogen tegen Napoleon.
Onder de Nationaal-Socialisten werd in de jaren dertig de officiële naam van de Neue Wache veranderd in 'Ehrenmal für die Gefallenen des Weltkrieges' ('Gedenkteken voor degenen die in de (Eerste) Wereldoorlog zijn gesneuveld'). Ter gelegenheid van de naamswijziging werden aan de buitenzijde van de hoektorens twee eikenkransen bevestigd en binnen op de achterwand van de herdenkingsruimte een groot houten kruis opgesteld.
Een foto uit 1933 van het Porticus van de Neue Wache, met op de Dorische zuilen het Frotom en het Timpaan met de afbeeldingen van de strijd tegen Napoleon
Links van de Neue Wache stond een standbeeld van de Pruisisch generaal Graf Bülow en rechts stond een standbeeld van de Pruisisch generaal Scharnhorst.
Graf Bülow, wist tot drie keer Berlijn te redden van Napoleon. Von Scharnhorst was voorzitter van de Militaire Reorganisatiecommissie en voerde hervormingen in, zoals de dienstplicht in Pruisen en zijn inzet leidde tot het verslaan van Napoleon in de Slag bij Jena.
1945, links de Neue
Wache, rechts het huidige Deutsches Historisch Museum
Na de val van 'De Muur' werd Unter den Linden geheel op de schop genomen
De Neue Wache raakte zwaar beschadigd in de Tweede Wereldoorlog. Wonderwel stonden de twee standbeelden naast het gebouw nagenoeg onbeschadigd nog fier op hun plek. Stond aan het einde van de strijd om Berlijn het voorportaal nog op zijn plek, het was toch zo verzwakt dat later toch een groot deel ervan instortte.
De Neue Wache bleef lange tijd onaangeroerd en werd pas vanaf 1957 door de Russiche bezetter gerestaureerd en in 1960 voltooid en als monument gebruikt door de DDR tegen het fascisme en militarisme. Maar de twee standbeelden waren toen allang op last van de voorzitter van de Staatsraad, zeg maar het hoofd van de DDR, Walter Ulbricht in 1950 verwijderd. Dit zou gedaan zijn vanwege de Wereldjeugdfestival in 1951.
Een foto uit 1946, het voorportaal is deels ingestort,...
In 2003 werden de twee standbeelden, van Bülow en Von Scharnhorst uit een opslagschuur in Reinickendorf gehaald en kregen een plekje aan de overzijde van de Neue Wache aan de Unter den Linden bij de Bebel Platz. Maar de beelden zijn door de weersomstandigheden erg aangetast. Replica's van Carrara-marmer zullen worden vervaardigd, al is de plek waar ze geplaatst worden nog onzeker.
Tussen 1957 en 1989 wisselde hier ieder uur de wacht. Na de
val van 'De Muur', werd het in 1993 helemaal gerenoveerd en werd
er een standbeeld in geplaatst van Käthe Kollwitz. Het is een
vergrote uitvoering van de pieta, ‘treurende moeder met dode
zoon’.
De 'Pieta' van
Käthe Kollwitz
Vervolg u route oostwaarts. Het volgende gebouw aan u
linkerzijde is het Deutsches Historisch Museum dat gehuisvest
in een voormalig wapenarsenaal. Foto’s uit de oorlog laten
zien dat het gebouw redelijk de strijd heeft overleefd. Maar
het is vooral de opvallende flets roze kleur van de gevels die
de aandacht trekt.
Het voormalige wapenarsenaal, nu het
Deutsches Historisch Museum
Steek de Schloßbrücke over van het Spreekanal en u komt in de Karl
Liebknecht Strasse terecht.
Hieronder is de Lustgarten te zien, links na het oversteken van de Schloßbrücke. De foto is kort genomen na de inname van Berlijn. Het is een interessante foto,... De Berliner Dom staat zwaar beschadigd rechtsachter op de foto. Links is het Altes Museum zichtbaar. Maar het meest in het oog springende is de Mk V tank uit de Eerste Wereldoorlog. De herkomst van dit museum-exemplaar is niet geheel duidelijk, het zou op de Britten buitgemaakt kunnen zijn in 1918, maar de meeste bronnen vermoeden dat het ooit op de Russen is buitgemaakt en terecht kwam in de Zeughaus collectie. Voor de verdediging van Berlijn werd het uit de collectie gehaald en, waarschijnlijk zonder veel succes, ingezet,...
Klik op onderstaande foto om te ontdekken hoe het Lustgarten en de Berliner Dom er nu uitzien,...
|