DE JEEP
Thuis, op alle fronten


Aanpassingen voor de Jeep

Jeeps landden op Omaha Beach vanuit een LCT.
Let op de extra aangebrachte hoge luchtinlaat
(klik op de foto voor een vergroting)

De Jeep bleek al snel een ‘Jack of all trades’ te zijn. Met haar krachtige 60 pk motor trok het makkelijk over ruw terrein. In ieder onderdeel van het leger had de Jeep een functie, van het rondrijden van officieren, als verkenningsvoertuig, voor gewondentransport, tot boodschappenwagen, de Jeep was multi-inzetbaar. Na de landing in Normandië werden ze met bootladingen aangevoerd. Om te zorgen dat ze bij het lossen niet ‘verdronken’ werden ze tijdelijk uitgerust met een rubberslang als luchtinlaat die hoog boven het voertuig uit stak (zie foto hierboven).

Een Jeep verlaat een Waco zwever

Maar de Jeep kwam niet alleen over het water naar het front. Door de kleine afmeting was de Jeep uitermate geschikt om per vliegtuig of zweefvliegtuig naar het front gevlogen te worden.

Een Jeep wordt in een C-47 Dakota gereden

- Airborne Jeep -

Om de Jeep makkelijker in te passen in zwevers en vliegtuigen werden enkele Jeeps ingekort. Het chassis werd aangepast en ingekort, en de voorste balk werd omgekeerd. Om de Jeep in te korten werd simpelweg de zaag in het achterstuk gezet en aan de voorzijde de bumper en gril verwijderd, en radiator zelf werd lager geplaatst. Voor de radiator werd een eenvoudig plaatje gezet, waarover een rooster van draadstaal deze moest beschermen. Om de Jeep zo laag mogelijk te houden, was zelf het stuurwiel te verwijderen.

Een ingekorte Jeep voor paratroepers

Van deze zogenaamde Airborne Jeeps schijnen weinigen de dans van de sloop hebben ontsprongen. Van één is het bestaan zeker, en staat ergens in een verzameling in Nederland. Nader bekeken ziet men hoe ruw men deze variatie met weinig respect heeft aangepast. De achterbak is gewoonweg scheef afgezaagd en weer dichtgelast.

Een vreemd gezicht zo'n verkorte Jeep
(let op de grote vleugelmoer op het stuur, om deze te verwijderen)

Door de tractorfirma Nuffield zouden zes zijn gebouwd (andere bronnen hebben het over slechts twee prototypen). In ieder geval is er dus één bewaard gebleven. Er zijn enthousiastelingen die deze specifieke Airborne Jeep als replica bouwen. Probleem is dan natuurlijk, maak je het ding ook schots en scheef,... of maak je hem strak aan de meetlat? Op deze pagina laat een bouwer het proces zien om tot een Airborne Jeep te komen, en hij kiest voor een strak model. Het verhaal loopt tot 2013, en hoe het is afgelopen met deze Jeep is onduidelijk,...

Bij deze originele Airborne Jeep is duidelijk de omgekeerde
balk aan de voorzijde, onder de gril, te zien

Zonder stuur en ingekort, een sportmodelletje van de Jeep,...


- ‘Rotabuggy’ -

Een experiment dat bijna te dwaas voor woorden lijkt, maar echt heeft bestaan, was de zogenaamde ‘Rotabuggy’ (ook wel ‘Blitz Buggy’ genoemd). Raoul Hafner, werkzaam voor de Airborne Forces Experimental Establishment bij Ringway, in Manchester, stelde voor een standaard Willys MB Jeep te voorzien van een autogyro (een vrij draaiende motorloze rotor als van een helikopter welke lift en zweef eigenschappen heeft).

De ‘Rotabuggy’ of ‘Blitz Buggy’

Op het simpele kielvlak werden twee staande vinnen gemonteerd welke geen roeren bevatte. Er werden perspex deuren aangebracht, een bediening voor de rotorbesturing naast het stuurwiel, en navigatie instrumenten. Een eerste vliegtest werd gedaan aangesleept door een 4 liter supercharged Bentley, waarbij snelheden werden geklokt tot 105 km/u. Op 16 november 1943 werd de eerste echte testvlucht gemaakt achter een Whitley bommenwerper, vanaf Sherbourne-in-Elmet. De Whitley landde met de Rotabuggy achter zich weer op de baan. Vechtende om de Jeep aan de grond te krijgen viel de piloot, die naast de chauffeur zat, heel zwaar aangezien de bediening van de rotor ongelooflijk zwaar ging. Met moeite klapte de Rotabuggy op de baan en de chauffeur nam de bediening over en denderde achter de bommenwerper aan. Uitgeput moest de piloot uit de Jeep getild worden en naast de baan op adem komen.

De ‘Rotabuggy’ replica in het Museum of Army Flying in Stockbridge
(foto: "euro-t-guide.com")

Ondanks verbeteringen aan het kielvlak en de grotere rotor, werd het project gestaakt nadat de Horsa II Hamilcar zwevers werden ontwikkeld. Een replica van de 'Rotabuggy', gebouwd door de Wessex Aviation Society in 1981, staat in het Museum of Army Flying in Stockbridge.


Aanpassingen van de Jeep in het veld

Werden de meeste Jeeps ingezet voor het doel waar ze voor bedacht waren, verkenningstaken en ondersteunende taken voor de staf, de Jeep bleek opmerkelijk flexibel om in het veld aangepast of verbeterd te worden. Eén van die opmerkelijke aanpassingen met een Jeep, was de uitvoering die op spoorrails kon rijden. Nadat de geallieerden de spoorweg tussen Caen en Cherbourg weer hadden gerepareerd na D-Day, werden door de Britse genie ter plekke Jeeps aangepast om over de rails de controle uit te voeren.

Een Jeep als treintje (zou het stuur nog dienst doen?)

Ook voor het repatriëren van gewonden uit de frontlinie bleek de Jeep uitermate geschikt. Eén of twee brancards bleken prima over de vlakke motorkap te passen. Toch waren er verschillende opties in het veld voorhanden. Ook achterop konden brancards geplaats of zelf op een kleine stellage over de open cabine werden wel brancards aangebracht. Het was beslist geen comfortabele rit, maar het heeft ontelbare levens gered.

Gewondenvervoer tijdens het Ardennen Offensief, december 1944

Toch werd de Jeep ook zelf regelmatig slachtoffer van oorlogsgeweld. Menig Jeep werd vernietigd door mijnen en granaatvuur. Ook de bemanning ontsnapte niet aan aanslagen op hun leven. Wegen werden met draden overspannen op 'nek-hoogte' om als boobytrap te dienen tegen de bestuurder en bemanning. Na de landingen in Normandië verschenen al snel Jeeps met een rechtopstaande stijl vóór de grill gemonteerd die de draad moest laten knappen.

Een Jeep met de 'anti-onthoofdingsstang' tijdens het Ardennen Offensief

In heel Europa, maar ook in Azië, werden Jeeps uitgerust met deze zogenaamde 'wire anti-decapitation device' (draad anti-onthoofdingsstang). Op de foto hieronder is nog een voorbeeld te zien van een Jeep met een 'anti-onthoofdingsstang', ditmaal in Azië.

Nog een Jeep met de 'anti-onthoofdingsstang'

Zo werden in het veld meer aanpassingen bedacht om de inzittenen te beveiligen tegen de gevaren die oorlog nu eenmaal met zich meebrengen. In de Ardennen werden stalen schermen rondom in en op de Jeep gelast. Dit gaf enige beschermingen tegen licht kaliber vuurwapens. Hieronder is een tweetal Jeeps te zien van de 82nd Airborne Division die op zo'n manier zijn bepantserd. De manschappen waren onderweg naar Bastogne toen het Ardennen Offensief uitbrak op 16 december, 1944. Ze werden terstond terug gestuurd toen bleek dat Kampfgruppe Peiper via de noordelijke route naar het westen oprukte.

Een bepantserde Jeeps met para's van de 82nd Airborne Divison

Niet alleen werd de Jeep met platen verstevigd, ook werd soms de bewapening inventief verzwaard. Een opvallend voorbeeld is hieronder te zien. Twee Bazooka raketwerpers zijn in duo opstelling in de Jeep gebouwd. Het is niet bekend of er daadwerkelijk een vijandelijk doel mee bestookt danwel uitgeschakeld is.

Twee Bazooka's in een Jeep maken een formidabel wapen

Niet alleen werden de Jeeps gebruikt door de Geallieerde troepen. De Duitsers hadden in de loop van de strijd verscheidende van deze handige karretjes buitgemaakt. Tijdens Operatie Market-Garden in september 1944 vielen verschillende Jeeps in Duitse handen. Veel van deze buitgemaakte Jeeps werden in december 1944 weer gebruikt werden voor ondermeer de infiltraties in Amerikaanse linies tijdens het Ardennen Offensief (Operatie Wacht am Rhein), met name door de commando eenheid onder leiding van SS-Obersturmbannführer Skorzeny (Operatie Greif).

Arnhem, september 1944, een buitgemaakte Jeep met krijgsgevangen Britse paratroopers,
dergelijke Jeeps zagen weer actie tijdens het Ardennen Offensief (Operatie Wacht am Rhein)

Het Ardennen Offensief, een uitgeschakelde Jeep met de gesneuvelde Duitse bemanning

Ook al werden er nog zoveel veranderingen en aanpassingen gedaan aan de Jeep, het verloor nooit de basisvorm of het markante geluid. Dankzij haar belangrijke inzet in de Tweede Wereldoorlog en de grote productie van de Jeep is het een aantrekkelijk verzamelobject onder hobbyisten. Heeft men een gerestaureerde Jeep, dan kun je kiezen voor een 'kale' versie, of één die geheel aangekleed is met atributen uit de oorlog, zoals kisten, radio, wapens, camouflagenetten etc.

Kon men ze direct na de oorlog voor een habbekrats kopen, tegemwoordig zijn het dure karretjes. Bedragen van € 20.000 tot € 30.000 voor een goed gerestaureerde Jeep zijn 'normale bedragen' vandaag de dag. Gelukkig zijn veel onderdelen die origineel slecht te krijgen zijn, steeds vaker als replica aan te schaffen.

Klik op de onderstaande Jeep en 'spring'
naar het vervolg over Jeep-aanpassingen.