De F-14 is waarschijnlijk het beste reclameobject geweest voor de Amerikaanse marine. Nadat het publiek de speelfilm Top Gun met Tom Cruise had gezien, veroorzaakte dit een grote stroom aanmeldingen bij de Navy. Allen hoopten, als Tom Cruise, een 'crackerjack' piloot te worden op de F-14.

In het mei nummer (1983) van het tijdschrift California verscheen een artikel over de gevechtspiloten die een speciale training kregen bij de Fighter Weapon School op de Miramar Naval Air Station, nabij San Diego. Het artikel, van de hand van Ehud Yonay met foto’s van Lt. Com. Charles ‘Heater’ Heatley, had als titel; ‘TOP GUN’ (in de volksmond staat de 'FWS' trouwens bekend als 'TOPGUN', aan elkaar geschreven). De producers Don Simpson en Jerry Bruckheimer zagen hier een speelfilm in en brachten het idee bij Paramount Pictures. Het scenario werd in handen gegeven van Jim Cash en Jack Epps, Jr. Epps deed de research bij verschillende klassen op Miramar en mocht zelfs mee in de F-14 Tomcat om deze ervaringen te verwerken in het script. Maar het eerste scenario viel niet goed bij de producers en werd geheel herschreven.

Het was essentieel dat de producers de medewerking zouden krijgen van de US Navy (de marine van de Verenigde Staten). Deze waren erg bereidwillig, maar eisten invloed op het script. Zo werd de eerste confrontatie met een vijandelijke mogendheid niet in de wateren van Cuba gedaan, maar in onduidelijkere internationale wateren. Ook een crash op het dek van een vliegdekschip werd niet geaccepteerd, en ook de taal moest gekuist. Omdat het niet toegestaan was dat er liefdesrelaties tussen hogere en lagere officieren ontstaan, werd de rol van Kelly McGillis als Charlotte "Charlie" Blackwood van marine instructeur veranderd in een burger instructeur. Zelfs voor die tijd een vrij geëmancipeerde gedachte om een vrouwelijke burger instructeur in een ‘gung-ho’ mannen wereld als die van de Fighter Weapon School te accepteren.

Voor de regie werd Tony Scott aangetrokken en voor de hoofdrol, als Lt. Pete ‘Maverick’ Mitchell, werd Tom Cruise gecontracteerd. Cruise had in eerste instantie geen zin in de film, maar toen hem een $1000.000 werd geboden, was de deal gauw gemaakt. De US Navy maakte verschillende F-14’s vrij van VF-51 (‘Screaming Eagles’), maar Paramount draaide voor de brandstofkosten op, $7,800 per uur en kosten die gemaakt werden als er naast de operationele kosten buiten de tijden van dienstopdrachten werd gewerkt. Naast de F-14’s van de VF-51, zien we ook F-14’s van de VF114 (‘Aardvarks’) en de VF-123 (‘Black Lions’) als deze opereren vanaf de USS Enterprise (CVN-65). Deze laatste twee squadrons deden hun normale routines en Tony Scott legde het vast om te versnijden in de speelfilm.

Tony Scott wilde graag tegenlicht opnames (tegen het licht in filmen waardoor de activiteit op het vliegdek zwart afsteekt tegen de lucht) van activiteiten op het vliegdek. Tijdens deze opnames draaide het vliegdekschip waardoor het licht zich verplaatste. Scott vroeg de kapitein om het schip weer te draaien. Deze vertelde Scott dat het $25.000 kost om deze manoeuvre uit te voeren. Scott schreef ter plekke een check uit, waarop het schip weer van koers veranderde. En zo kreeg Scott 5 minuten! meer tijd om zijn shots te maken.

Het filmen begon in de tweede helft van 1985. Naast het filmen aan boord van de USS Enterprise, werd ook rond Miramar gefilmd en het nu opgeheven Naval Training Centre dat nabij het San Diego vliegveld lag. Natuurlijk vlogen de acteurs niet de vliegtuigen, dit werd gedaan door de marinevliegers zelf. Hiertoe droegen ze de helmen die de acteurs op hun hoofd hadden. De spectaculaire shots welke de vliegtuigen tijdens de vluchten tijdens de ‘Topgun’ training maken, werden gefilmd rond de heuvels van NAS Fallon in Nevada. Er waren camera’s op de grond, maar ook vanuit een Learjet werden opnames gemaakt. Grumman kreeg de opdracht van Paramount Pictures om camera’s aan F-14’s te hangen die naar voren en naar achteren ‘schoten’. Ook in de F-14’s werden camera’s gebruikt, maar dan vanuit de hand. De close-up shots van de vliegers in hun cockpits werden in de studio geschoten in secties van cockpits (daarom zie je, als je goed oplet, ook het opvallende dubbele kielvlak van de F-14 niet in die shots).

Tom Cruise vloog driemaal achterin de F-14 om zichzelf geloofwaardig vertrouwd te maken met de F-14. De piloot, Lloyd ‘Bozo’ Abel, liet hem alle hoeken van de hemel zien, en alleen tijdens de eerste vlucht werd Cruise er ziek van. Maar de andere vluchten waren volgens hem geweldig. Terug op de grond na de laatste vlucht kreeg Cruise te horen dat ze twee maal de geluidssnelheid hadden bereikt,… iets waarvan Cruise zich totaal niet van bewust was geweest.

Een shot geschoten vanuit de cockpit, welke gebruikt zou worden om een zogenaamde ‘flat-spin’ te laten zien, zoals een piloot die ervaart, zou geschoten worden op 16 september 1985 door aerobatic piloot Art Scholl in zijn Pitss S-2. Tijdens de spin van het vliegtuigje, hoorde men Scholl over de radio; ‘I have a problem,… I have a REAL problem’. Korte tijd later crashte het toestel in de oceaan nabij de kust van zuid Californië, en verdween met Scholl naar de bodem. Scholl en zijn vliegtuig werden nooit teruggevonden, waardoor de oorzaak onbekend bleef. ‘Top Gun’ werd opgedragen ter herinnering aan Art Scholl.

De film opent al vrij snel met een actie scène wanneer Lt Pete ‘Maverick’ Mitchell (Tom Cruise), met een andere F-14, gevlogen door LT Bill ‘Cougar’ Cortell (John Stockwell) belaagd worden door twee vijandelijke vliegtuigen. Eén van de ‘MiG-28’ jagers (in werkelijkheid een voor de film aangepaste F-5F Tiger II) weet een ‘radar-lock’ op het toestel van ‘Gougar’ te krijgen waarop 'Gougar' helemaal in paniek raakt. 'Maverick’ realiseert zich snel dat de vijandelijke vlieger alleen maar probeert te imponeren en met een gewaagde actie zet ‘Maverick’ deze piloot in zijn hemd. De actie die ‘Maverick’ uitvoert, op zijn kop boven de cockpit van de MiG-28 en die vliegers de 'vinger' geven, is een onmogelijke. De toestellen zo dicht opeen zou direct resulteren in een enorme ‘mid-air collision’.

De over zijn toeren geraakte ‘Gougar’ wordt door ‘Maverick’ terug begeleid naar ‘Mother’ (de USS Enterprise), waar de toestellen op de laatste druppels brandstof weten te landen. Na de landing levert ‘Gougar’ zijn wings in, hiermee ‘Maverick’ de kans gevende om naar de ‘Top Gun’ Fighter Weapons School op Miramar te gaan, een positie die eigenlijk voor ‘Gougar’ bestemd was. Samen met zijn Radar Intercept Officer (RIO) Nick ‘Goose’ Bradshaw (Anthony Edwards) vertrekt ‘Maverick’ naar Miramar. Daar waar ‘Maverick’ soms onverantwoord als gevechtspiloot zijn werk doet, zo is ‘Goose’ de berekenende en bewust zijnde echtgenoot en vader van een kind. De rode draad in de film is de vraag waarom ‘Maverick’ zijn rol als gevechtspiloot als één groot spel ziet. De achterliggende gedacht zou liggen in het feit dat zijn vader, Duke Mitchell, tijdens de Vietnam oorlog is omgekomen toen zijn Phantom werd neergeschoten. Officieel zou het een fout van Duke zelf zijn geweest, een versie die ‘Maverick’ niet kan accepteren. Hij moet bewijzen dat zijn vader een geweldige piloot was, zelfs beter dan ‘Maverick’, daarom moet hij op het randje vliegen. Daarom is het ook dat de Commander Air Group (CAG) van USS Enterprise, Tom 'Stinger' Jordan (James Tolkan) hem met enige reserve (understatement) naar Miramar laat gaan.

Tijdens de eerste theorieles op de Fighter Weapons School blijkt de instructrice, Charlotte ‘Charlie’ Blackwood (Kelly McGillis), dezelfde te zijn die hij de avond ervoor heeft proberen te versieren. Tijdens de praktijkvluchten toont ‘Maverick’ zijn kunsten, en weet zelfs instructeur Lt.Com. Rick 'Jester' Heatherly te verslaan. Nabij Miramar verzoekt ‘Maverick’ een fly-by,… ondanks dat er een 'negative' antwoord gegeven wordt vanuit de verkeerstoren, buldert de F-14 rakelings langs de toren,… ‘Maverick’ is terug! Maar in de ogen van zijn instructeurs en mede cursisten (vooral Lt. Tom 'Iceman' Kazansky, een rol van Val Kilmer) maakt hij te gewaagde en doldrieste manoeuvres, zonder aan de teamgeest te denken.

Tijdens één van de volgende oefeningen maakt 'Maverick', onder luid protest van 'Goose', zich los van zijn kompaan, ‘Hollywood’, en gaat solo achter Commander Mike 'Viper' Metcalf (Tom Skerritt) in zijn A-4 Skyhawk aan. ‘Maverick’ weet alle bewegingen van ‘Viper’ bij te benen, maar wordt even later dan toch ‘ge-locked’ door ‘Jester’. Deze heeft kort daarvoor eerst ‘Hollywood' uitgeschakeld en is vervolgens achter ‘Maverick’ aangegaan. Hiermee aantonende dat het om teamwork gaat.

Als het programma ten einde loopt, zitten ‘Maverick’ en ‘Iceman’ beide achter ‘Jester’ aan, die een ‘lock’ op zijn doel tracht te krijgen. ‘Iceman’, die in de ogen van ‘Maverick’ in de weg vliegt, breekt zijn aanval af, waarop ‘Maverick’ door de hete jetstraal van ‘Iceman’ vliegt, waarop de motoren een zogenaamde ‘flame out’ krijgen. De F-14 van ‘Maverick’ raakt in een ‘flat-spin’ die hij niet meer onder controle krijgt. Er zit niets anders op dan de schietstoel te gebruiken. ‘Maverick’ komt er goed uit, maar ‘Goose’ raakt de cockpitkap die hem fataal wordt.

Na de dood van ‘Goose’, niet alleen een collega, maar ook een vriend en iemand die ‘Maverick’ beschouwde als de enige familie die hij had, denkt ‘Maverick’ er over zijn wings in te leveren. Ondanks dat de schuld niet bij ‘Maverick’ wordt gelegd, voelt hij zich verantwoordelijk voor de dood van ‘Goose’, en hij verliest zijn beruchte 'Maverick' agressiviteit. Ten einde raad besluit ‘Maverick’ advies in te winnen bij ‘Viper’. ‘Viper’ diende samen met Duke, de vader van ‘Maverick’ in VF-51 in Vietnam. ‘Viper’ onthuld dan de waarheid over zijn vader. Duke zat samen met drie anderen in een gevecht waarbij zijn kist werd getroffen, omdat hij het vuur aantrok, om de andere drie Phantoms te laten wegkomen. De documenten over dit incident waren geheim, vanwege dat de Phantoms op een plek waren waar ze helemaal niet mochten zijn.

Bovenstaande heeft een vorm van waarheid. VF-51 opereerde in geheime missies over Laos in 1964 (de vader van ‘Maverick’ zou omgekomen zijn op 5 november 1965). Alleen vloog het squadron toen nog met de F-8 Crusader, en niet met de Phantom (dat was pas in 1971).

Tijdens het examenfeestje komt het bericht dat ‘Maverick’, ‘Iceman’ en ‘Hollywood’ direct moeten terugkeren naar de USS Enterprise, vanwege een ‘crisis situatie’. Het communicatieschip, de USS Layton, zou vanwege een mankement in vijandelijke water zijn gedreven. Een volstrekt ongeloofwaardige wending in het verhaal. Alsof deze drie vliegers de enige piloten aan boord van de USS Enterprise zijn die een eventuele dreiging zouden kunnen afwenden. Maar de mannen vertrekken hals over kop naar het vliegdekschip. ‘Maverick’ krijgt ‘Merlin’ als RIO mee en fungeert, samen met nog een F-14, als backup voor ‘Iceman’ en ‘Hollywood’, als de laatste twee F-14’s op zoek gaan naar de vijandelijke MiG jagers. Al snel worden zes MiG’s gevonden en in het gevecht dat volgt, wordt de F-14 van ‘Hollywood’ getroffen, hij en zijn RIO ‘Wolfman’, weten veilig het toestel te verlaten. Hierop vertrekt ‘Maverick’ om ondersteuning te bieden. Maar hij moet alleen, de andere F-14 kan vanwege dat de katapult verdere dienst weigert niet vertrekken (wel heel toevallig). ‘Maverick’ is nagenoeg in paniek als er eenzelfde situatie zich voordoet waarbij ‘Goose’ het leven liet. Maar hij herpakt zich, en 'Iceman' en 'Maverick' weten in het verloop van het gevecht maar liefst vier MiG’s neer te schieten en de andere twee weg te jagen. Natuurlijk wordt na deze glansrijke overwinning een lage 'fly-by' gemaakt langs de Enterprise. Terug op de Enterprise besluit ‘Iceman’ de strijdbijl te begraven en zijn respect te tonen voor ‘Maverick’, en het gevecht om wie de witste tanden heeft, barst los,… vrienden voor het leven.

Na het redden van de situatie mag ‘Maverick’ elke keuze maken die hij kan bedenken. Hij besluit als instructeur terug te keren naar Miramar. Als laatste wat hij nog aan boord van de Enterprise doet, is het overboord gooien van de identificatie plaatjes (dogtags) van ‘Goose’,…

Natuurlijk moet er een ‘Hollywood-ending’ aan zitten, dus wordt in het cafe waar ‘Maverick’ ooit Charlie tegenkwam, het slot akkoord ingezet met het nummer ‘You lost that Lovin’ Feeling’ dat uit de jukebox opklinkt,… Charlie is er ook en de twee hebben elkaar weer gevonden.

De film had een budget van $ 15.000.000 en de opbrengst was meer dan $ 356,830,600. Tel daarbij de enorme verkoop aan videocassettes bij op en vervolgens de DVD’s. Naast het feit dat het de beste reclamefilm die US Navy zich had kunnen wensen, de aanmeldingen stegen met 500 %, waren ook andere bedrijven erg blij met Top Gun. De zonnebrillen die de vliegers dragen in de film waren van Ray-Ban en hun verkoop steeg met 40 % dankzij de film. Ook de, in de film gedragen, bomberjacks werden een populair veel verkochte jas.

Naast de goede verkoop van de film was ook de sountrack een enorme hit. Vijf weken lang stond in de na-zomer van 1986 het album in de Verenigde Staten in de Top 200 op nummer 1. De band Berlin, scoorde een wereldhit met ‘You Take My Breath Away’, gecomponeerd door Gorgio Moroder en Tom Whitlock, welke tijdens de Oscar uitreiking als beste originele song werd uitgekozen. Ook Kenny Loggins had een grote hit met ‘Danger Zone’, ook geschreven door het duo Moroder en Whitlock. You've Lost That Lovin' Feelin', het lied van de The Righteous Brothers was het nummer dat luidkeels door het café schalt voor ‘Charlie’ en aan het eind van de film nogmaals uit de jukebox klinkt. Dit nummer zou pas in 1999 in een speciale bonus editie uitgebracht worden.

De kritieken bij het uitkomen van ‘Top Gun’ waren verschillend. Het is ook een lastige film om te beoordelen, want de film moet gesplitst worden in twee, eigenlijk drie stukken, en misschien wel vier stukken. Als actiefilm is het een geweldige film, het is een ‘rollercoaster ride’ als het om de beelden van de wentelende vliegtuigen gaat. Maar, zodra ‘het liefje’ wordt geïntroduceerd, haak je, als je voor het spektakel komt, direct af. Het is er met de haren bijgesleept, om ‘deze’ romance er in te krijgen, maar maakt de film ook op dat punt erg ongeloofwaardig. Het was zelfs zo dat er na de eerste vertoning, er extra scènes bij werden geschoten om toch iets meer ‘diepte’ in de relatie tussen ‘Maverick’ en ‘Charlie’ aan te brengen. Het volgende punt waar vooral landen buiten de Verenigde Staten over vielen was het enorme patriottistische ‘gung-ho’ gedrag van de vliegers. Gelukkig is er dan een acteur als Tom Skerritt (‘Viper’) die onder alle omstandigheden rustig blijft. En, het went op een gegeven moment ook wel weer het jonge honden gedrag van de vliegeniers met hun witte Amerikaanse tanden (daarvoor is het per slot van rekening een Hollywood blockbuster). In ieder geval lanceerde het vooral de carrière van Tom Cruise naar de sterrenstatus. Ook was het voor de producenten gewaagd om MTV vriendelijke muziek achter de beelden te zetten, waarmee de film een document werd uit de jaren 80 van de vorige eeuw. Maar hier hadden de producenten een gouden greep in handen met Tony Scott, de regisseur, want deze had zijn opleiding min of meer aan het maken van muziekclips te danken.

Daarom vier verschillende beoordelingen voor deze film:
Actie: *****
Drama: ****
Romantiek: *
Entertainment: ****

Nu de 3D films tegenwoordig een succes blijken te zijn, werd ook besloten om een 3D versie van ‘Top Gun’ uit te brengen. Als enige land in Europa is de 3D versie te zien geweest in Nederland in het Filmmuseum EyE, te Amsterdam. Tevens is de 3D versie op Blue-Ray te verkrijgen, maar de verwachte effecten blijven ver onder de maat, wat ook te verwachten was van een film die oorspronkelijk niet voor 3D gemaakt was.

Zo'n vijfentwintig jaar na de originele 'Top Gun' kwam er naar buiten dat er een vervolg op op deze speelfilm zou worden gemaakt. Hierin zou dan niet meer de F-14 worden gebruikt, maar de Lockheed Martin F-35 Lightning II, de omstreden Joint Strike Fighter (JSF). Lockheed Martin zou graag willen meewerken aan deze film, met waarschijnlijk in het achterhoofd hebbende om het als propaganda beter te kunnen verkopen,... maar dit zou anders lopen. Uiteindelijk zou in de nieuwe film de Boeing F/A 18F Super Hornet haar opwachting maken. De F-35 Lightning is af en toe in beeld, maar mede dat het een eenzitter is, en niet zo spectaculair oogt, is dit toestel als beeldvulling te zien. Maar de film begon met een slechte start Paramount Pictures zag het project niet meer zitten nadat regisseur Tony Scott, die toegezegd had dit deel ook te regisseren, op 19 augustus 2012 zelfmoord pleegde door van de Vincent Thomas Bridge in Los Angeles te springen. Producent Buckheimer verklaarde in 2013 dat hij en Tom Cruise nog steeds in een vervolg geloofden,...

In 2018 kwam officieel naar buiten dat Tom Cruise betrokken was bij een vervolgfilm en dat deze, met de titel 'Top Gun: Maverick', spoedig in de bioscopen zou gaan draaien. De nieuwe film was geregisseerd door Joseph Kosinski, en de verwachtingen waren hoog gespannen, al vroeg het publiek zich af, was Tom Cruise niet te oud om de rol van 'dare-devil' piloot te spelen? Maar meer als een trailer kwam er niet, want de wereld werd getroffen door het Covid-19 virus,... waarop de bioscopen dicht gingen,...

Maar op 27 mei 2022 was het dan zover, 'Top Gun: Maverick', gemaakt met een budget van 170 miljoen dollar, ging in première,... En de kritieken waren unaniem, het was het wachten waard, wat een spektakel, en het was echt een opvolger met verwijzingen naar het origineel. In het openingsweekend over de gehele wereld bracht de film al 248 miljoen dollar (230 miljoen euro) op. Op 26 juni 2022 kwam het bericht dat de film de grens van één miljard dollar was overschreden, en het eind lijkt nog lang niet in zicht,... Tom Cruise is de dikverdiener van deze film, naast zijn 12,5 miljoen dollar salaris, krijgt hij ook 10% van de winst van 'Top Gun: Maverick',... Oja, de F-14 is in deze film vervangen door de F/A-18E/F ‘Super’ Hornet,...

Terug

---