De plaats Falaise in Frankrijk is bij de meeste mensen wellicht bekend vanwege
de burcht van Willem de Veroveraar die daar als Willem de Bastaard geboren werd. Maar
ook staat de naam Falaise voor de strijd die hier half augustus 1944 werd uitgevochten.
Bekend geworden als de ‘Zak van Falaise’ werd zo’n 15 kilometer ten zuidenoosten van deze
stad de sluiting dichtgeknepen om het Duitse Vijfde Panzer Leger, het Zevende Leger en
Panzer Groep Eberbach de pas af te snijden. Als men de kaart van dit gebied in ogenschouw neemt
kan men zich afvragen waarom Falaise de eer krijgt om de titel ‘Zak van’ te dragen. Het had ook
de ‘Zak van Argentan’ kunnen heten of beter nog ‘Zak van Chambois’ of ‘Zak van Mont-Ormel’. Hoe het ook
zij, Falaise kreeg de eer en daarom krijgt deze stad extra aandacht.
Punt 1; is de positie onderstaande foto
Punt 2; is Place de Canada en de kerk St.Gervais
Punt 3; is de positie van de École Supérieure
Punt 4; is het Place Guillaume
le Conquérant
De rode lijn is de route van het South Saskatchewan Regiment
De blauwe lijn is de route van de Queens Own Cameron Highlanders of Canada
De gele cirkels zijn de fontein posities
De Duitse verdediging van Falaise was
in handen van het 26ste Regiment, 12de SS Panzer Division ‘Hitlerjugend’ geleid door SS-Sturmbahnführer
Krause aangevuld met eenheden van het 25ste SS Regiment, Abteilung I en II.
Op 6 juni 1944 bestond het 26ste Regiment uit ruim 3200 man. Een maand later, op 6 juli, waren er
nog 931 strijdbare soldaten over. De gehele 12de divisie werd na de val van Caen teruggetrokken naar
het zuiden om deels in de nacht van 15 op 16 juli te hergroeperen rond Falaise en met name langs de RN 158.
Eenheden werden heen en weer geschoven en zelfs bij Argentan ingezet. Op 14 en 15 augustus werd de druk
opgevoerd door de Geallieerden om Falaise aan te vallen tijdens ‘Operation Tractable’. De verdediging van
Falaise was in handen van een kleine groep Hitlerjugend aangevuld met twee PzKpfw VI Tiger tanks
van schwere SS Panzer Abteilung 102.
Hier trokken de Canadese soldaten Falaise binnen
(punt 1 op de kaart)
Falaise, met haar ruim 5640 inwoners ten tijde, was een belangrijk knooppunt van wegen. Vanwege haar
strategische ligging werd de stad verschillende malen gebombardeerd in juni 1944. Vanwege de bombardementen,
executies, slachtoffer tijdens gevechten, kwamen 151 inwoners om het leven. Op 16 augustus, rond 11.00 uur,
werd door generaal Faulkes, commandant van de 2nd Canadian Division de opdracht gegeven, aan de 8th
Reconnaissance Regiment, om naar Falaise te gaan en verslag uit te brengen. Ten zuiden van Aubigny richting
Falaise werd de verkenningseenheid opgewacht door twee Tiger tanks die een Universal Carrier uitschakelden.
EEN WANDELING
Falaise is niet zo groot en is goed te bewandelen. Komt u via de noordzijde, vanaf de N 158 of de D 511,
dan komt u langs een bekende locatie van een foto die ook op deze pagina staat (punt 1). Dit stuk weg is
genaamd; Avenue d’Hastings. Deze weg gaat over in de Rue de Caen. U kunt nu uw auto aan de linkerzijde
parkeren bij de kerk St.Gervais (of omgeving). U zit nu op de route die de Canadese eenheid het South
Saskatchewan Regiment volgde. Volg nu te voet de weg Rue Georges naar het oosten. Aan de linkerzijde
verschijnt vervolgens het park van Chateau de La Fresnay. Vanaf de rechterzijde, werd fel verzet geboden.
Een scherpschutter die zich hier in een boom verschanst had werd uiteindelijk uit zijn positie geschoten.
Rue de Caen en het plein tegenover de kerk St.Gervais
Later op de dag van 16 augustus werden drie bataljons ingezet om Falaise in te nemen. Over de
linkerflank zou de South Saskatchewan Regiment aanvallen met op rechts de Queens Own Cameron Highlanders
of Canada. Als reserve werd het Franstalige regiment Mont-Royal Fusiliers achtergehouden. Vierentwintig
M4 Sherman tanks van de Sherbrooke Fusiliers Regiment (27th Armoured Regiment) en geschut van de 2nd Anti-tank
Artillerie Regiment werden toegveoegd als ondersteuning. Even na 17.00 uur werd de noordzijde van Falaise
bereikt waar de troepen door machinegeweervuur werden ontvangen. Ondersteund door 12de SS Artillerie Regiment,
die granaten plaatsen op de noordelijke toegangswegen en bossen in het noordwesten van Falaise, probeerden
de Duitsers de Canadese opmars te stuiten. Maar de Saskatchewan trokken de rivier L’ Ante over om via
de naastgelegen route van de Rue de Caen Falaise te naderen. Hierbij werd een anti-tank kanon van
de Duitsers uitgeschakeld.
Lieutenant-Colonel Clift, bataljons commandant, dode eigenhandig drie schutters van het PaK 75
anti-tank kanon, de rest ontsnapte na het kanon onschadelijk te hebben gemaakt. Het kanon zou drie
Canadese Shermans hebben uitgeschakeld.
De kerk St.Gervais, Toen en Nu
Er werd door de Duiste SS fanatiek geschoten op de Canadese soldaten. Elf Canadezen sneuvelden
door vuur afgegeven door SS grenadiers die in positie lagen in en rond het park van Chateau de La Fresnaye.
In de ochtend van 17 augustus kwam ook de Mont-Royal Fusiliers Falaise binnen. Bulldozers begonnen de rommel
aan de kant te schuiven en gaten in het wegdek te vullen die ontstaan waren door granaten. Rond 10.00 uur
waren drie wegen open die de stad in leidden. Aan het einde van de ochtend was er alleen hier en daar nog
scherpschuttervuur en kon de 27th Armoured zich terugtrekken. De Mont-Royal Fusiliers kregen de opdracht
de stad te ontdoen van Duitsers. Hier en daar zorgden straatgevechten voor vertraging. Rond 16.00 uur werden
er Nebelwerfers ingezet door de Duitsers waarop de Canadezen artillerie en P-38 Lightings werden inzetten.
Chateau de La Fresnaye
Aan het einde van de 17de augustus was de stad nagenoeg in handen van de Canadezen.
De 6the Brigade trok verder naar het zuiden Falaise uit. De Mont-Royal Fusiliers kregen
de opdracht de laatste Duitse verdediging in de stad op te ruimen. Deze was gevestigd in
de École Supérieure, de meisjes school. Hier bestond de Duitse verdediging uit één of twee pelotons
‘Hitlerjugend’ SS-grenadiers. De order om terug te trekken had hen niet bereikt.
Voor de aanval op de school waren rond de 100 soldaten beschikbaar van de Mont-Royal Fusiliers
en twee Sherman tanks van de Sherbrook Fusiliers Regiment. In dekking achter een Sherman (nummer 14)
trokken enkele infanteristen uit de Rue de l’Abbatiale de Rue des Prémontrés binnen. Doel was
de Rue Saint Jean waar de school was gevestigd. Ondanks de dekking van twee Shermans kon geen
doorbraak geforceerd worden en moesten de Canadezen terugtrekken.
Sherman #14 trekt de Rue de Ursulines in
Een tweede poging werd ondernomen via een zuidelijker gelegen route, via de Rue de Ursulines.
Startpunt was wederom de Rue de l’Abbatiale. Nu nam Sherman ‘21’ de honneurs waar, door als eerste
op kop te gaan, gevolgd door de Sherman '14'. Maar ook deze poging bracht de Canadezen niet dichter bij een overwinning.
Sherman #21 op kop in de Rue de Ursulines
Na middernacht, rond 02.00 uur, op 18 augustus trokken de Canadezen opnieuw op. De Duitsers
in de school wisten dat het einde nabij was. Sommigen zullen zich tot de dood verweerd hebben,
maar een groep van ongeveer 30 tot 40 man besloot te ontsnappen. Mede dankzij een luchtaanval
door een paar Luftwaffe vliegtuigen wist een groep weg te komen. De school ging grotendeels in
vlammen op. Overal lagen dode Duitse soldaten. Om 03.30 uur werd de omgeving in en rond de
schoongeveegd verklaard. Een ontsnapte groep van 18 ‘Hitlerjugend’ werden later ten zuiden
van Falaise gevangen genomen na te zijn verraden door een boer. Het gehele complex van de École
Supérieure is herbouwd. Opvallend is dat de Rue de Ursulines nagenoeg geheel bewaard is gebleven
als één van de weinige straten die ongeschonden de strijd overleefden.
De École Supérieure, Toen en Nu
Neem een straat naar het westen, zoals de Rue Du 8 Mai 45, en verder via de Rue Gonfroy Fitz
Rou. Aan de linkerzijde verschijnt nu de Eglise Ste-Trinité en u komt nu uit op de Place Guillaume
le Conquérant. Iets verder naar links, richting het kasteel van ‘Willem de Veroveraar’ staat het
standbeeld van Guillaume le Conquérant. Was alles rond dit plein verwoest, het standbeeld kwam
nagenoeg ongeschonden uit de strijd.
Place Guillaume
le Conquérant
Kijkende naar het noordoosten dan zien we de locatie van
een bekende foto die in juli 1944 is genomen. Op deze foto, hieronder afgebeeld, rijdt een Tiger van de schwere
SS-Panzer-Abteilung 102 richting Rue du Camp Fermé. De hele omgeving is nu herbouwd. De fontein
op de achtergrond is bewaard gebleven maar heeft een iets andere positie gekregen, meer naar rechts.
Vanaf Place Guillaume
le Conquérant richting Rue du Camp Fermé
Vervolg de naastgelegen straat van de Rue du Camp Fermé, de Rue Trinité naar het noordoosten.
Deze straat gaat over in de Rue St.Gervais die eindigt bij de Rue de Caen en de Eglise St.Gervais.
Op de hoek van de ‘Place du Canada’, aan het einde van de Rue St.Gervais staat nog een bekend relikwie,
de fontein waar verschillende gepubliceerde foto’s zijn gemaakt. Deze stond oorspronkelijk meer naar
het oosten, maar kreeg ook een nieuwe locatie toegewezen. Het bovengedeelte is verdwenen, maar de onderzijde
is gebleven als bloembak. Iets verder staat de geheel opgeknapte Eglise St. Gervais. Het kruispunt is geheel
herzien en er zijn verder geen sporen van de strijd overgebleven.
De fontein van ‘Place du Canada’
In augustus 2009 kreeg ik een mail van Philip van Leeuwen. Hij had op een camping een deel van een fontein gevonden.
Aan de hand van oude foto's kwam hij tot de conclusie dat dit het bovendeel was van de fontein die ooit nabij
de Eglise St. Gervais had gestaan. Hij stuurde mij enkele foto's, maar ik was niet direct overtuigd. Maar ik verkeek
mij op de ontbrekende spuitstukken die ooit de rand sierden. Ik durf het aan om te concluderen dat niet alleen
de onderbak bewaard is gebleven van de fontein, maar ook het topstuk. De middenbak was te zwaar beschadigd
(zie onderstaande foto) om die te bewaren. De Camping Municipal du Chateau, waar de resten van de fontein zijn
te vinden, is aan de Rue du Val d'Ante
Rechts de bewaard gebleven top van de fontein van ‘Place du Canada’
(foto: Philip Van Leeuwen,
Royal Canadian Legion Branche 005,
The Netherlands)
Meer tastbare herinneringen van de strijd om Falaise kon u vinden in het
‘Musée Août 44’ (Museum Augustus '44) welke gevestigd was in een voormalige kaasfabriek.
Maar het ‘Musée Août 44’ is nu permanent gesloten en overgebracht naar een nieuwe locatie, namelijk
in Colleville-sur-Mer, waar het een nieuw leven leidt als
'Overlord Museum'.
Om terug te keren naar de 'Zak van Falaise'
klik op de onderstaande foto:
|