De plaats Falaise in Frankrijk is bij de meeste mensen wellicht bekend vanwege de burcht van Willem de Veroveraar die daar als Willem de Bastaard geboren werd. Maar ook staat de naam Falaise voor de strijd die hier half augustus 1944 werd uitgevochten. Bekend geworden als de ‘Zak van Falaise’ werd zo’n 15 kilometer ten zuidenoosten van deze stad de sluiting dichtgeknepen om het Duitse Vijfde Panzer Leger, het Zevende Leger en Panzer Groep Eberbach de pas af te snijden. Als men de kaart van dit gebied in ogenschouw neemt kan men zich afvragen waarom Falaise de eer krijgt om de titel ‘Zak van’ te dragen. Het had ook de ‘Zak van Argentan’ kunnen heten of beter nog ‘Zak van Chambois’ of ‘Zak van Mont-Ormel’. Hoe het ook zij, Falaise kreeg de eer en daarom krijgt deze stad extra aandacht.

De Duitse verdediging van Falaise was in handen van het 26ste Regiment, 12de SS Panzer Division ‘Hitlerjugend’ geleid door SS-Sturmbahnführer Krause aangevuld met eenheden van het 25ste SS Regiment, Abteilung I en II. Op 6 juni 1944 bestond het 26ste Regiment uit ruim 3200 man. Een maand later, op 6 juli, waren er nog 931 strijdbare soldaten over. De gehele 12de divisie werd na de val van Caen teruggetrokken naar het zuiden om deels in de nacht van 15 op 16 juli te hergroeperen rond Falaise en met name langs de RN 158. Eenheden werden heen en weer geschoven en zelfs bij Argentan ingezet. Op 14 en 15 augustus werd de druk opgevoerd door de Geallieerden om Falaise aan te vallen tijdens ‘Operation Tractable’. De verdediging van Falaise was in handen van een kleine groep Hitlerjugend aangevuld met twee PzKpfw VI Tiger tanks van schwere SS Panzer Abteilung 102.

Falaise, met haar ruim 5640 inwoners ten tijde, was een belangrijk knooppunt van wegen. Vanwege haar strategische ligging werd de stad verschillende malen gebombardeerd in juni 1944. Vanwege de bombardementen, executies, slachtoffer tijdens gevechten, kwamen 151 inwoners om het leven. Op 16 augustus, rond 11.00 uur, werd door generaal Faulkes, commandant van de 2nd Canadian Division de opdracht gegeven, aan de 8th Reconnaissance Regiment, om naar Falaise te gaan en verslag uit te brengen. Ten zuiden van Aubigny richting Falaise werd de verkenningseenheid opgewacht door twee Tiger tanks die een Universal Carrier uitschakelden.

Falaise is niet zo groot en is goed te bewandelen. Komt u via de noordzijde, vanaf de N 158 of de D 511, dan komt u langs een bekende locatie van een foto die ook op deze pagina staat (punt 1). Dit stuk weg is genaamd; Avenue d’Hastings. Deze weg gaat over in de Rue de Caen. U kunt nu uw auto aan de linkerzijde parkeren bij de kerk St.Gervais (of omgeving). U zit nu op de route die de Canadese eenheid het South Saskatchewan Regiment volgde. Volg nu te voet de weg Rue Georges naar het oosten. Aan de linkerzijde verschijnt vervolgens het park van Chateau de La Fresnay. Vanaf de rechterzijde, werd fel verzet geboden. Een scherpschutter die zich hier in een boom verschanst had werd uiteindelijk uit zijn positie geschoten.

Rue de Caen en het plein tegenover de kerk St.Gervais

Later op de dag van 16 augustus werden drie bataljons ingezet om Falaise in te nemen. Over de linkerflank zou de South Saskatchewan Regiment aanvallen met op rechts de Queens Own Cameron Highlanders of Canada. Als reserve werd het Franstalige regiment Mont-Royal Fusiliers achtergehouden. Vierentwintig M4 Sherman tanks van de Sherbrooke Fusiliers Regiment (27th Armoured Regiment) en geschut van de 2nd Anti-tank Artillerie Regiment werden toegveoegd als ondersteuning. Even na 17.00 uur werd de noordzijde van Falaise bereikt waar de troepen door machinegeweervuur werden ontvangen. Ondersteund door 12de SS Artillerie Regiment, die granaten plaatsen op de noordelijke toegangswegen en bossen in het noordwesten van Falaise, probeerden de Duitsers de Canadese opmars te stuiten. Maar de Saskatchewan trokken de rivier L’ Ante over om via de naastgelegen route van de Rue de Caen Falaise te naderen. Hierbij werd een anti-tank kanon van de Duitsers uitgeschakeld. Lieutenant-Colonel Clift, bataljons commandant, dode eigenhandig drie schutters van het PaK 75 anti-tank kanon, de rest ontsnapte na het kanon onschadelijk te hebben gemaakt. Het kanon zou drie Canadese Shermans hebben uitgeschakeld.

De kerk St.Gervais, Toen en Nu

Er werd door de Duiste SS fanatiek geschoten op de Canadese soldaten. Elf Canadezen sneuvelden door vuur afgegeven door SS grenadiers die in positie lagen in en rond het park van Chateau de La Fresnaye. In de ochtend van 17 augustus kwam ook de Mont-Royal Fusiliers Falaise binnen. Bulldozers begonnen de rommel aan de kant te schuiven en gaten in het wegdek te vullen die ontstaan waren door granaten. Rond 10.00 uur waren drie wegen open die de stad in leidden. Aan het einde van de ochtend was er alleen hier en daar nog scherpschuttervuur en kon de 27th Armoured zich terugtrekken. De Mont-Royal Fusiliers kregen de opdracht de stad te ontdoen van Duitsers. Hier en daar zorgden straatgevechten voor vertraging. Rond 16.00 uur werden er Nebelwerfers ingezet door de Duitsers waarop de Canadezen artillerie en P-38 Lightings werden inzetten.

Aan het einde van de 17de augustus was de stad nagenoeg in handen van de Canadezen. De 6the Brigade trok verder naar het zuiden Falaise uit. De Mont-Royal Fusiliers kregen de opdracht de laatste Duitse verdediging in de stad op te ruimen. Deze was gevestigd in de École Supérieure, de meisjes school. Hier bestond de Duitse verdediging uit één of twee pelotons ‘Hitlerjugend’ SS-grenadiers. De order om terug te trekken had hen niet bereikt.

Voor de aanval op de school waren rond de 100 soldaten beschikbaar van de Mont-Royal Fusiliers en twee Sherman tanks van de Sherbrook Fusiliers Regiment. In dekking achter een Sherman (nummer 14) trokken enkele infanteristen uit de Rue de l’Abbatiale de Rue des Prémontrés binnen. Doel was de Rue Saint Jean waar de school was gevestigd. Ondanks de dekking van twee Shermans kon geen doorbraak geforceerd worden en moesten de Canadezen terugtrekken.

Sherman #14 trekt de Rue de Ursulines in

Een tweede poging werd ondernomen via een zuidelijker gelegen route, via de Rue de Ursulines. Startpunt was wederom de Rue de l’Abbatiale. Nu nam Sherman ‘21’ de honneurs waar, door als eerste op kop te gaan, gevolgd door de Sherman '14'. Maar ook deze poging bracht de Canadezen niet dichter bij een overwinning.

Sherman #21 op kop in de Rue de Ursulines

Na middernacht, rond 02.00 uur, op 18 augustus trokken de Canadezen opnieuw op. De Duitsers in de school wisten dat het einde nabij was. Sommigen zullen zich tot de dood verweerd hebben, maar een groep van ongeveer 30 tot 40 man besloot te ontsnappen. Mede dankzij een luchtaanval door een paar Luftwaffe vliegtuigen wist een groep weg te komen. De school ging grotendeels in vlammen op. Overal lagen dode Duitse soldaten. Om 03.30 uur werd de omgeving in en rond de schoongeveegd verklaard. Een ontsnapte groep van 18 ‘Hitlerjugend’ werden later ten zuiden van Falaise gevangen genomen na te zijn verraden door een boer. Het gehele complex van de École Supérieure is herbouwd. Opvallend is dat de Rue de Ursulines nagenoeg geheel bewaard is gebleven als één van de weinige straten die ongeschonden de strijd overleefden.

Neem een straat naar het westen, zoals de Rue Du 8 Mai 45, en verder via de Rue Gonfroy Fitz Rou. Aan de linkerzijde verschijnt nu de Eglise Ste-Trinité en u komt nu uit op de Place Guillaume le Conquérant. Iets verder naar links, richting het kasteel van ‘Willem de Veroveraar’ staat het standbeeld van Guillaume le Conquérant. Was alles rond dit plein verwoest, het standbeeld kwam nagenoeg ongeschonden uit de strijd.

Place Guillaume le Conquérant

Kijkende naar het noordoosten dan zien we de locatie van een bekende foto die in juli 1944 is genomen. Op deze foto, hieronder afgebeeld, rijdt een Tiger van de schwere SS-Panzer-Abteilung 102 richting Rue du Camp Fermé. De hele omgeving is nu herbouwd. De fontein op de achtergrond is bewaard gebleven maar heeft een iets andere positie gekregen, meer naar rechts.

Vervolg de naastgelegen straat van de Rue du Camp Fermé, de Rue Trinité naar het noordoosten. Deze straat gaat over in de Rue St.Gervais die eindigt bij de Rue de Caen en de Eglise St.Gervais. Op de hoek van de ‘Place du Canada’, aan het einde van de Rue St.Gervais staat nog een bekend relikwie, de fontein waar verschillende gepubliceerde foto’s zijn gemaakt. Deze stond oorspronkelijk meer naar het oosten, maar kreeg ook een nieuwe locatie toegewezen. Het bovengedeelte is verdwenen, maar de onderzijde is gebleven als bloembak. Iets verder staat de geheel opgeknapte Eglise St. Gervais. Het kruispunt is geheel herzien en er zijn verder geen sporen van de strijd overgebleven.

De fontein van ‘Place du Canada’

In augustus 2009 kreeg ik een mail van Philip van Leeuwen. Hij had op een camping een deel van een fontein gevonden. Aan de hand van oude foto's kwam hij tot de conclusie dat dit het bovendeel was van de fontein die ooit nabij de Eglise St. Gervais had gestaan. Hij stuurde mij enkele foto's, maar ik was niet direct overtuigd. Maar ik verkeek mij op de ontbrekende spuitstukken die ooit de rand sierden. Ik durf het aan om te concluderen dat niet alleen de onderbak bewaard is gebleven van de fontein, maar ook het topstuk. De middenbak was te zwaar beschadigd (zie onderstaande foto) om die te bewaren. De Camping Municipal du Chateau, waar de resten van de fontein zijn te vinden, is aan de Rue du Val d'Ante

Meer tastbare herinneringen van de strijd om Falaise kon u vinden in het ‘Musée Août 44’ (Museum Augustus '44) welke gevestigd was in een voormalige kaasfabriek. Maar het ‘Musée Août 44’ is nu permanent gesloten en overgebracht naar een nieuwe locatie, namelijk in Colleville-sur-Mer, waar het een nieuw leven leidt als 'Overlord Museum'.

Om terug te keren naar de 'Zak van Falaise'
klik op de onderstaande foto:

GA TERUG

---