Het eerste Sovjet-Russische gevechtsvliegtuig met verstelbare vleugels (vergelijkbaar met de F-111 en de Tornado) was de Mikoyan-Gurevich MiG-23. Ontwikkeld in begin jaren zestig van de vorige eeuw, kwam het pas in de openbaarheid op 9 juli 1967 tijdens de Moskou Luchtvaartdag. Er waren trouwens twee versies van de eerste prototypes van de MiG-23. Eén van de prototypes was de MiG23DPD (welke de NAVO naam 'Faithless' kreeg) had een in het midden geplaatste vaste delta vleugel. Opvallend aan de MiG-23DPD was een in het midden geplaatste dubbele, in tandem, lift en landing Koliesov straalmotoren die ondermeer via een inlaat op de romp van lucht werd voorzien. De hoofdaandrijving van de MiG23DPD was een Lyulka AL-7F turbojet. De MiG-23DPD maakte de eerste vlucht in april 1967.

Eigenlijk werd de MiG-23DPD naast MiG-23I gebouwd, omdat MiG OKB niet zeker was of het systeem van verstelbare vleugels optimaal zou werken. En zo was de MiG-23DPD eigenlijk in competitie met het andere prototype, de MiG-23I. Het grootste verschil met de MiG-23DPD met de MiG-23I was dat de laatste dus verstelbare vleugels bezat en een hoogdekker was. Had de MiG-23DPD luchtgeleiders in de inlaten, deze ontbraken bij de MiG-23I. Vliegtesten tegen elkaar bewezen dat de MiG-23I veel beter presteerde en in 1969 werden de eerste orders voor dit type gedaan. Toen het westen bekend werd dat er een nieuwe onderscheppingsjager in Rusland was opgestaan, kreeg het de NAVO aanduiding 'Flogger’ al was het eerst nog niet duidelijk wie de fabrikant was.

Met twee keer het leeggewicht van zijn voorganger, de MiG-21, woog de MiG-23 11.000 kg. De grote van de jager bood genoeg ruimte om de krachtige ‘J-band High Lark’ lange-afstandsradar in onder te brengen (vergelijkbaar met die in de vroege F-4 Phantom). Ondanks haar indrukwekkende verschijning was het toestel weinig beter dan haar voorganger de MiG-21. Was de snelheid in acceleratie uitmuntend, de wendbaarheid liet veel te wensen over. Bij de MiG-23MS 'Flogger-E' werden veel vernieuwingen doorgevoerd. De radarneus werd ingekort en de horizontale stabilisator werd naar voren verlengd. De verstelbare vleugel werd voorzien van een zogenaamde 'hondentand' waardoor de stand naar voren vergroot werd. Ook de luchtinlaten werden vergroot.

Het eerste type dat in grote aantallen werd geproduceerd voor de Sovjet luchtmacht, was de MiG-23M dat operationeel werd in 1972. Al vrij snel daarna werd de Tumansky R-27 straalmotor (10.200kg) vervangen door de sterkere R-29B die een vermogen had van 12.550 kg stuwkracht, waardoor de MiG-23MF ontstond. Voor trainingsdoeleinden werd de MiG-23U ontwikkeld met dubbele cockpit in tandem.

Voor de export werd de MiG-23MS 'Flogger-B' ontwikkeld met eenvoudigere elektronica en radar. De radar was een zogenaamde ‘Jay Bird’ die ook in latere MiG-21 toestellen aangebracht was. Deze types waren alleen geschikt om de, aan de Jay Bird gekoppelde radar, AA-2 ‘Atoll’ raketten te voeren. Voor de partners van Rusland in het Warschau Pact en andere bondgenoten werden enige honderden geëxporteerd. In 1980 zouden er reeds 1000 afgeleverd zijn.

Opvallend aan de MiG-23 was het verdraaibare kielvlak onder de romp. Dit werd na de start in de rechte stand onder de romp gedraaid, om het te beschermen tijdens de start als de onderzijde bijna de startbaan raakte. Voor de landing werd het weer 90 graden teruggedraaid.

De MiG-23 was een export succes met leveringen aan meer dan 30 landen, waarvan er in 2023 nog zo'n 8 landen er actief mee opereren. Eén van de grote afnemers was Libië. Deze ontving in 54 MiG-23MS 'Flogger-E' and 15 MiG-23UB 'Flogger-C' tussen 1975 en 1978, en later een aanvulling van 35 of 38 MiG-23BN 'Flogger-H' toestellen. De ‘Flogger-E’ die in dienst was bij Libië, bezat de mogelijkheid om de AA-7 raketten voor middellange afstand te voeren. In 1984 werden 20 MiG-23MF 'Flogger-B's' toegevoegd en in diezelfde periode werden ook nog 48 eens MiG-23MLD 'Flogger-K's' besteld door Libië.
In januari 1989 voelde de Amerikaanse vloot in de Middellandse Zee zich bedreigd door enkele naderende MiG-23’s van Libië. Twee werden er door F-14 Tomcats neergehaald voor ze werkelijk gevaarlijk werden. Meer landen verloren MiG-23 toestellen in de strijd, zoals tijdens de invasie van Israël in Libanon, verloor Syrië maar liefst 36 MiG-23’s.

Op verzoek van exportklanten werd een hybride toestel ontwikkeld uit de MiG-23 (inlaten, motor en staart) en met een voorstuk dat later in de MiG-27 aanvalsjager/bommenwerper zou worden toegepast, waardoor de MiG-23BN 'Flogger-F’ ontstond die als jachtbommenwerper moest fungeren. De MiG-23BM maakte haar eerste vlucht in 1972. Kort hierop werd de aanduiding voor dit toestel de MiG-27.

Grootste verschillen tussen de MiG-27 en de MiG-23 aan de buitenzijde waren de kleinere inlaatgeleiders, het roterende zesloops kanon onder de romp, een korte uitlaat en de ‘eendenneus’. Aangezien de variant MiG-27 zoveel overeenkomsten vertoonde met de MiG-23 werden de beide toestellen door de NAVO tot de ‘Flogger’ gerekend.

Na de eerste versie van de MiG-27, de MiG-27D (560 stuks) en de MiG-27M (150) werd de MiG-27K geproduceerd (200 stuks). De MiG-27L was een exportversie van dit type dat in India werd gebouwd in licentie (200 stuks)

Eind jaren zeventig verscheen de MiG-23ML 'Flogger-K'. Dit type was voorzien van de krachtige R-29PN. Aan de buitenzijde viel het toestel alleen op door het strakkere kielvlak zonder knik (ook toegepast op de 'Flogger-G' en 'Flogger-H') en een sensorgondel onder de neus.

De MiG-23 was een relatief goedkoop toestel, en daardoor een vliegtuig dat populair was bij afnemers die voornamelijk altijd Sovjet vliegtuigen afnamen. Maar toen duidelijk werd dat de beloofde prestaties achter bleven, namen de niet aangesloten Warchau-Pact landen niet de beoogde aantallen over, deze bleven met de MiG-21 vliegen. De Oostblok landen vervingen de oude MiG-17 en MiG-19 voor de MiG-23. Voor een MiG-23MS moest men tussen de 3.6 miljoen US dollar en de 6.6 miljoen neerleggen (het prijsverschil zat in het feit wat de klant wilde en wie de klant was). In vergelijking, in dezelfde periode, begin jaren tachtig van de vorige eeuw, betaalde men voor een General Dynamics F-16, 14 miljoen dollar.

Een opvallend incident dat zeker hier even aandacht verdient is het ongeluk met een MiG-23M. Op 4 juli 1989 vloog een Russische Mig-23M meer dan 900 km zonder dat er iemand in de cockpit zat. De piloot was kort na het opstijgen met zijn schietstoel uit de cockpit geschoten. Uiteindelijk zou de spook MiG-23 neerstorten op een huis in Bellegem, België waarbij één persoon om het leven kwam. Aan het fotografische bewijs te zien was het toestel in een rustige glijvlucht neergekomen, de achterzijde van de MiG-23 zach er na de crash vrij goed uit.

Om 09.14 uur was de onfortuinlijke MiG-23M voor een trainingsvlucht opgestegen van de luchtmachtbasis Kolobrzeg in Polen. Binnen een minuut kreeg de piloot de melding dat het mis was met de naverbrander. Het zekere voor het onzekere nemende, maakte de piloot gebruik van zijn schietstoel in de verwachting dat zijn jet in de Oostzee zou storten. Maar op de automatische piloot besloot de MiG-23 anders en vloog rustig verder. Om 09.44 uur vloog de Russische jager het grond gebied van West-Duitsland binnen. Twee Amerikaanse F-15's van de vliegbasis Soesterberg, die om 09.42 uur waren vertrokken voor de onderschepping, vonden even na 10.00 uur de MiG-23 ter hoogte van Osnabrück, en meldden om 10.02 uur dat de cockpitkap weg was en van de piloot geen spoor. Volgende het traject werd in overleg met de Belgische legerleiding besloten om het toestel boven de Noordzee neer te schieten. Maar doordat het toestel nabij Kortrijk door de brandstof heen was viel de stuwkracht uit en stortte neer om 10.37 uur op het huis van de familie Delaere.

Vanwege de op handen zijnde politieke veranderingen in het Warchau-Pact (een half jaar later viel 'De Muur') werden geen al te zware beschuldigingen over en weer geuit. Het wrak werd onderzocht door de Amerikanen en uiteindelijk werd een schadevergoeding door de Russen van € 625.000 betaald waarvan het grootste deel ging naar de familie Delaere, die hun 18-jarige zoon Wim hadden verloren,... Pikant detail, ook enkele sexclubs kregen een schadeloostelling vanwege 'gederfde inkomsten'. Tom Lanoye, Vlaamse schrijver, heeft over het vliegtuigongeluk het boekenweekgeschenk van 2012 geschreven onder de titel, 'Heldere Hemel'.

De MiG-23 werd gebruikt als aggressor toestel (in de lijn van VS 'Top Gun') om onervaren piloten te trainen in gevechtshandelingen. Het bleek meer dan eens dat de MiG-23MLD de betere was van de MiG-29. Aggressor MiG-23's waren uitgerust met haaienbekken op de neus (meer hierover iets lager in het deel 'MiG-23 Amerikanski').
Eind jaren negentig van de vorige eeuw werden de eerste Russische MiG-23's uitgefasseerd, het laatste model, de MiG-23P in 1998. In dat jaar stootte ook de Tsjechische luchtmacht de laatste MiG-23 af. Andere Oostblok landen volgden, en Bulgarije deed hun MiG-23 in 2004 van de hand. Enkele Afrikaanse en Arabische landen vliegen nog met de MiG-23 en Cuba heeft ook nog 69 stuks in dienst.

Landen die de MiG-23 in gebruik namen, (landen met een -*- hebben de MiG-23 nog in gebruik):

Zimbabwe -*-

MiG-23 'Amerikanski'

Ook de Verenigde Staten hebben enkele MiG-23 toestellen aangetrokken onder het 'Foreign Materiel Acquisition/Exploitation' programma, onder de aanduiding YF-113. Eind jaren zestig waren de Amerikanen begonnen met het stiekem verkrijgen van Russische gevechtsvliegtuigen. Vanwege de verliezen in Vietnam werden in de Verenigde Staten lesprogramma's in het leven geroepen waar MiG jagers onontbeerlijk voor waren. Een operationeel programma met MiG vliegtuigen was 'Constant Peg' (vernoemd naar Maj. Gail Peck). Bij het 4477th Test and Evaluation Squadron (TES), met de bijnaam 'Red Eagles' werd gevlogen met de MiG-17 'Fresco', de MiG-21 'Fishbed' en later ook met de MiG-23 'Flogger'. De 'Red Eagles' vlogen tegen Amerikaanse vliegeniers om deze te laten zien waar tegen ze vochten en wat ze tegen deze vliegtuigen konden ondernemen.

Een MiG-23 (YF-113) op Tonopah Test Range Airport, 1988

Tussen 1977 en 1988 vlogen 69 piloten afkomstig van de Air Force Fighter Weapons School, Navy Fighter Weapons School (Topgun) en Aggressor squadrons. Ieder piloot ontving zijn eigen 'bandit' nummer. Het programma was zo geheim dat cursisten pas tijdens de trainingsvlucht opeens geconfronteerd werden met Russische gevechtsvliegtuigen! De Amerikaanse MiG jagers hadden zeer veel onderhoud nodig en onderdelen waren zeer moeilijk te vinden. Het is dan ook geen wonder dat er ongelukken gebeurden. Onder de 'Red Eagles' vielen twee doden door vlieg-ongelukken, US Navy Lt Melvin 'Hugh' Brown (Bandit 12) en USAF Capt Mark Postai (Bandit 25). Ook USAF TSgt Rey Hernandez kwam om het leven door een ongeluk op de grond met een MiG jager.

Een MiG-23 komt binnen op de Tonopah Test Range

De eerste MiG-23's waren twee afkomstig uit Egypte toen de verhoudingen tussen de Soviet-Unie en Egypte niet zo geweldig waren. Verder werden twaalf ex-Oost-Duitse MiG-23's overgedragen aan de Verenigde Staten. Deze toestellen werden gebruikt door het 4477th Test and Evaluation Squadron ter evaluatie ten opzichte van hun eigen vliegtuigen in luchtgevechten.

Een MiG-23 (in de kentekens van #39) is bewaard gebleven in het
National Museum of the United States Airforce
op Wright-Patterson Air Force Base bij Dayton, Ohio

Op 26 April 1984, vloog USAF Lieutenant General Robert M.'Bobby' Bond (Vice commander of Air Force Systems Command) en geen 'Red Eagle', een MiG-23 welke in problemen kwam. Bond probeerde de schietstoel te gebruiken, maar faalde, en kwam om in de crash. Aangezien het een drie-sterren generaal betrof kreeg de pers lucht van het incident, waarop de Amerikaanse luchtmacht moest toegeven met Russische vliegtuigen te vliegen. In 1988 werd 'Constant Peg' opgeheven omdat de dreiging met Rusland afnam, en de budgetten werden ingekrompen.

Een MiG-23MF in het Luftfahrt und Technik Museum, Wernigerode, Duitsland

Er zijn veel MiG-23 toestellen bewaard gebleven. Men zou kunnen denken dat in Rusland de meeste museale MiG-23 jagers te zien zijn, maar dat zijn er zover bekend slechts 5. In de Verenigde Staten zijn minstens 12 te vinden (waarschijnlijk zijn het er meer) waarvan 10 stuks voor het publiek zijn te bekijken. In Duitsland zijn er minstens 19 bewaard gebleven. Voorbeelden zijn de 20+01 – MiG-23MF 'Flugausstellung Hermeskeil' in Hermeskeil, die ook de 20+46 – MiG-23BN hebben. In het 'Luftwaffenmuseum der Bundeswehr', Gatow, Berlin heeft zelfs vier stuks, de 20+02 – MiG-23MF, de 20+51 – MiG-23BN, de 20+63 – MiG-23UB en de 20+13 – MiG-23ML. De 332 (Oost-Duitsland) MiG-23ML is te vinden bij het 'Luftfahrttechnischen Museum' in Rechlin.

Deze MiG-23ML (ex-Peenemünde tentoonstelling) is nu in Rechlin te vinden

In het Technik Museum in Speyer zijn twee te vinden, de 20+39 – MiG-23BN en de 20+49 – MiG-23BN. Ook België heeft twee exemplaren, 4421 (Egyptische luchtmacht) als '23 Red' (Soviet) – MiG-23BN in het Koninklijke Leger Museum in Brussels en de 20+59 – MiG-23UB bij het Belgische Militaire Radio en Communicatie Museum in Bessemer. Zoals uit voorgaande blijkt vindt men de meeste in Europa (zelfs in het Verenigd Koninkrijk is er één te vinden en ook in Denemarken en twee in Frankrijk, zijn de meeste MiG-23's bewaard gebleven in India met 22 stuks. Wat veel opvalt bij de bewaard gebleven exemplaren, zeker in Europa, is dat veel kisten verwaardeloost worden. Zoals hierboven te zien bij het exemplaar in Rechlin zijn ook de cockpitkappen vaak geheel ondoorzichtig geworden.

Onderstaande gegevens hebben betrekking op de MiG-23MF.

Fabrikant	Mykoyan-Gurevich
Ontwerper
Gebruik	Jachtvliegtuig, Jachtbommenwerper
Motor	1 x Tumansky R-29
Vermogen	12.250 kg
Spanwijdte	uitgeklapt 14,25 m, ingeklapt 8,17 m
Lengte	16,80 m
Hoogte	4,35 m
Vleugeloppervlakte	56,83
Klimvermogen
Gewicht	leeg	11.000 kg	Geladen	(operationeel) 15.600 kg, (maximaal) 20.100 kg
Snelheid	max.	1500 km/u op zeehoogte	Geladen	2600 km/u (Mach 2,35)
Plafond	meer dan 20.000 m
Bereik	900 tot 1300 km
Bewapening	1 x 23mm GSh-23 dubbelloops kanon onder de romp, lucht-luchtraketten 4 x AA-8 Aphid en 2 x AA-7 Apex
Bemanning	1
Eerste vlucht	1965?
Aantal gebouwd	4,278 (eenzitters) & 769 trainers

Het spatbord aan het neuswiel van de MiG-23MF ter bescherming
dat er geen opspattende troep in de luchtinlaten van de motor komt

BRONNEN

Klik hieronder om naar de homepage te gaan

OF GA TERUG

---