Hieronder besteed ik aandacht aan enkele bewaard gebleven exemplaren van het 'Wooden Wonder'. Ondanks dat Mosquito Mk IX, LR503 F-Freddie, niet bewaard is gebleven mag ik niet aan deze Mosquito voorbij gaan. Dit toestel begon haar carrière bij het No. 109 Squadron (met de code-letters HS-F) te Wyton, Huntingdonshire. LR503 maakte haar eerste missie op 28 mei 1943. 109 Squadron was één van de originele Pathfinder eenheden, en introduceerde de eerste 'Oboe' missie (blind bombarderen) op 20/21 december 1952.

Begin maart 1944 werd LR503, na een impossante 203 gevlogen missies, ondergebracht bij No.105 Squadron en kreeg de codeletters GB-F (F-for-Freddie). De laatste, de 213de missie, door LR503 werd gemaakt op 10 april 1945 toen het rangeergebied van Wahren nabij Leipzig, in Duitsland, werd gebombardeerd. Met 213 missies was dit toestel recordhouder met de meeste operationele missies van alle Geallieerde vliegtuigen in Europa.

Toen de 750ste Mosquito van de band zou lopen in Canada (waar de machine in licensie werd gebouwd), werd besloten deze te laten dopen door Hollywood ster Par O’Brien. Op deze dag, 19 april 1945, zou dan tevens de achtste Canadian Victory War Bond campagne van start gaan. Om de gehele zaak op te luisteren zou er een 'veteraan' Mosquito uit Engeland worden overgevlogen. Om de Mosquito te vliegen werden Flight Lieutenant Maurice Briggs, DSO, DFC, DFM, en Flying Officer Johnny Baker, DFC* aangewezen. Begin april vertrokken de mannen maar keerden gelijk terug toen hun Mosquito mechanische problemen vertoonde. Bij terugkeer stapten ze over op Mosquito LR503.

Op 6 mei 1945 landde LR503 op Downsview, Ontario, bij de Canadese fabriek van de Havilland, en kwam Captain Edward Jack, lid van Ferry Command, als onderhouds monteur aan boord. Vervolgens werden tijdens de driedaagse vlucht westwaards demonstraties gegeven voor het Canadese publiek. Op 9 mei landde LR503, na een spectaculaire luchtshow gegeven door Briggs laag over de daken van de stad, op het vliegveld van Galgary voor een stop van twee dagen. Op 8 mei waren de bevrijdingsfeesten in Europa losgebarsten, en dit was overgeslagen naar Canada.

Op 10 mei is de echte demonstratie op het vliegveld en een grote groep publiek is aanwezig om de show te aanschouwen. Edward Jack krijgt van Briggs te horen niet mee te gaan, want Jack heeft aangegeven dat hij zich opeens erg beroert voelt (reeds een voorgevoel?). Briggs giert op vol vermogen de Mosquito tweemaal laag over het terrein,... en maakt dan opeens, een niet afgesproken, derde run. Hij komt niet goed uit en raakt met de punt van de vleugel een mast op de verkeerstoren. LR503 is niet onder controle te houden op deze lage hoogte en stort direct neer, waarbij de beide vliegers, Briggs en Baker om komen.

Helaas besliste het lot anders en is Mosquito LR503 niet bewaard gebleven en zijn er slechts een handjevol te vinden in musea in de wereld en er zijn enkele luchtwaardig en onder restauratie tot vliegwaardig. Hieronder aandacht voor enkele van deze bewaard gebleven exemplaren,...

Ondanks dat drie Mosquito's werden opgeofferd voor de film 633 Squadron, is het toch ook mede dankzij deze film dat er een aantal bewaard zijn gebleven. Van de elf Mosquito's gebruikt voor 633 Squadron waren er negen voormalige zogenaamde 'Target Tugs', welke onder de aanduiding TT.35 te boek stonden. Deze Mosquito's waren voornamelijk afkomstig van 3 Civil Anti-Aircraft Co-operation Unit welke gestationeerd waren op Exeter, in Devon, Engeland. Deze Mosquito's sleepten een doelwit ver achter het toestel waarop geschoten werd. Eén van deze kisten is, de TT.35 TA719 (in de film als HT-G 'HJ898') is later geheel terug gerestaureerd in haar 'doelsleep' markeringen en is nu te vinden in het IWM in Duxford.

Maar één belangrijk toestel is ook bewaard gebleven, het prototype W4050. Deze is nog steeds te zien in het de Havilland Aircraft Heritage Center ten noorden van Londen, bij Colney, Hertfordshire. Naast dit prototype is er ook de voormalige 'filmster' uit Mosquito Squadron TT.35, TA634 te vinden, in de markeringen van het toestel van Gp Capt. P.C. Pickard zoals het bij 487 Squadron vloog (EG-F). Verder is naast deze twee Mosquito's een derde te bewonderen, de FB.VI, TA122. De romp van dit toestel was tot in de jaren 70 van de vorige eeuw te vinden in de Technische Universiteit van Delft, voor deze het schonken in 1978 aan het museum. Een te restaureren vleugel voor TA122 werd in Israel gevonden.

Wereldwijd zijn zo'n 30 Mosquito's bewaard gebleven, waarvan er verschillende nog onder restauratie zijn, en waaronder nog vier vliegwaardig zijn. De meeste zijn te bewonderen in musea, en de Mosquito die vanuit Nederland het best te bezoeken is, is de enige overgebleven NF.30 in Brussel. Deze NF.30 (MB-24) was gebouwd als RK952 in Leavesden en maakte haar eerste vlucht op 22 mei 1945. Op 31 oktober 1951 werd het toestel verkocht als MB-24 aan België, waar het pas in de zomer van 1953 arriveerde. Tegen die tijd waren trouwens de andere 23 Belgische NF.30's al aan de grond gehouden. Maar MB-24 werd ingedeeld bij 10 Squadron als 'ND-N' voor onder andere radar calibraties. In 1956 werd 'ND-N' uitgefasseerd en ging het naar Musée Royal de l'Armee in Brussel.

Een zeer langlopend restauratieproject was de Mosquito NF.II, HJ711, waarvan het grootste deel van de restauratie werd gedaan door het 'Night Fighter Preservation Team' in het Yorkshire Air Museum bij Elvington vana 1986. Tony Agar was in 1969 Mosquito begonnen met onderdelen te verzamelen. In 1971 legde hij de hand op de cockpitsectie van B.XVI, PF498, tijdens een veiling en betaalde daar slechts 7 Engelse ponden voor. Tevens kocht hij op die veiling een roervlak, roerpedalen en een aileron voor de prijs van 2 pond! Ook bemachtigde Agar later de staart van TT.35, RS715 (welke na het filmen van Mosquito Squadron gesloopt was op Bovington) en een deel van de vleugels van T.3, VA878 met het landinggestel. Twee Merlin 76 motoren van NF.30, NI616 kwamen beschikbaar en aangekocht. Maar deze werden later geruild voor Merlin 25 motoren die beter bij HJ711 pasten. Op 15 mei 1991 kon HJ711 voor het eerst staande op drie wielen getoond worden aan het publiek op 'Mossie Day', waarbij Mosquito RR299 als enige vliegende Mosquito in het Vereningde Koninkrijk over kwam vliegen (zoals eerder aangegeven stortte de RR299 in 1996 neer). In 2017 werd HJ711 overgebracht naar Lincs Aviation Heritage Centre, East Kirby om afgebouwd te worden. Op 19 september 2018 werden voor het eerst de motoren gestart. Het toestel is nu in zoverre gerestaureerd dat het in staat is om te taxiën. De Mosquito is in de markeringen van No. 169 Squadron (VI-C) en draagt de naam 'Spirit of Val' en is gestationeerd op East Kirby naast de Lancaster 'Just Jane' bij Lincs Aviation Heritage Centre.

Statische Mosquito's zijn al mooi om te bekijken, maar vliegwaardige zijn natuurlijk het summum voor de liefhebber. Helaas zijn er maar weinig die vliegen. Vanwege de schaarsheid aan onderdelen, het houten toestel kan slecht tegen temperatuurwisselingen en vochtige omgevingen, moet nagenoeg bijna alles nieuw gemaakt worden. De paar toestellen die nog vliegwaardig zijn (op dit moment, 2024, vijf stuks), bestaan uit nieuwe onderdelen of uit meerdere onderdelen van verschillende Mosquito's.

Tot 2012 was er nog maar slechts één 'vlieger', de FB. 26, KA114 welke een complete nieuwe romp heeft en nieuwe vleugels. Vanaf 1948 tot aan 1978 stond het toestel bij een boer te vergaan. Tijdens het transport in april van dat jaar raakte het nog meer beschadigd. In 2000 werd het wrak aangekocht door, de in Amerika gevestigde, Fighter Factory. Deze lieten het geheel restaureren in Nieuw Zeeland, waarna het op 29 september 2012 voor het eerst weer vloog. Ondanks dat het eigenlijk een splinternieuwe Mosquito is, is het geweldig dat er weer één bij is.

Op 16 juni 2014 koos een tweede Mosquito het luchtruim. Deze B.35, de VR796, (CF-HML) is eigendom van Robert Jens,en is gerestaureerd door Victoria Air Maintenance. Het is geschilderd in de kleuren van LR503 'F-for Freddie', welke opereerde bij het 105 Squadron en tijdens een publiciteitvlucht verongelukte in Canada (zie bovenaan deze pagina). VR796 is gestationeerd in Vancouver, British Columbia, Canada. In 2021 werd bekend dat Robert Jens het toestel te koop aanbood (wordt vervolgd).

Op 26 september 2016 maakte een derde Mosquito een eerste testvlucht na een uitgebreide restauratie. Deze Mosquito, de T. Mk III TV959 (ZK-FHC), werd in New Zealand gerestaureerd bij AvSpecs voor Paul Allen’s Flying Heritage Collection. YV959 was in 1963 uitgeleend aan Film Aviation Services, Elstree, voor de opnames van de speelfilm '633 Squadron'. Met de kentekens MM398/HT-P werd het gebruikt voor static en cockpit shots.

Tot 1988 hing het, alleen met de bakboordvleugel in het Imperial War Museum, Lambeth, in Londen. Vervolgens ging de TV959 in opslag in het IWM, Duxford in opslag. In 1992 nam The Fighter Collection, ook op Duxford haar over voor restauratie, maar de Mosquito werd dan toch in 2011 overgedaan aan Flying Heritage Collection, Paul Allen. Voor de eerste vlucht werd de tijdelijke registratie NZ2337/YC-F van de RNZAF 75 Squadron aangebracht. Mosquito TV959 werd vervolgens van New Zealand naar Amerika overgebracht waar het opgenomen werd bij de Flying Heritage and Combat Armor Museum, in Everett in de staat Washington. .

Op 13 januari 2019 maakte Mosquito FB.VI. PZ474, in handen van Steve Hinton, de eerste vlucht na jaren van restauratie. Het toestel was oorspronkelijk in april 1947 geleverd aan RNZAF, waarna het in privé handen vloog tussen 1953 en 1959. Nadat Rod Lewis, van Lewis Air Legends, uit San Antonio, Texas, het toestel in 2017 in handen wist te krijgen werd het door Avspecs in New Zealand gerestaureerd. Met de registratie ZK-BCV maakte het de eerste succesvolle vlucht op 13 januari 2019 vanaf Ardmore. Het toestel welke vervolgens de Amerikaanse registratie N474PZ ontving werd in 2020 verkocht aan Charles Somers in California.

Op 18 maart 2024 ging een vijfde Mosquito de lucht in na een jarenlange restauratie. Deze Mosquito, een voormalig RNZAF Mosquito werd gerestaureerd tot een vliegend exemplaar bij Avspecs in New-Zealand (de vierde voor dit bedrijf). De basis was De Havilland DH98 Mosquito T.34, A52-1054 (NZ2308) welke ook wederom in deze uitvoering het luchtruim koos, in handen van Steve Hinton. Het is geregistreerd als ZK-PWL, als eerbetoon aan Glynn Powell. Powell was de man die NZ2308 veiligstelde voor de toekomst en stond ook aan de basis hoe dit houten toestel weer op te bouwen, samen met Avspecs in Ardmore. Helaas overleed Powell voor het toestel gereed kwam. Ook deze Mosquito zal uiteindelijk naar de USA vertrekken.

In 2017 werd bekend dat er in Engeland 20.000 werktekeningen waren gevonden in een oude fabriek welke in de oorlog was gebruikt en op het punt stond gesloopt te worden. De tekeningen, opgeslagen op microfilm, werden geschonken aan de stichting 'The People’s Mosquito'. Deze stichting is van plan een Mosquito te bouwen met hulp van brokstukken van een geborgen toestel, een nacht jager, dat neergestort was bij RAF Coltishal in februari 1949 terwijl het in dienst was bij 23 Squadron.