Zoals de Hurricane ten opzichte van de Spitfire op een tweede plan stond, zo was de P-40 altijd het mindere broertje van de P-51 Mustang,… maar was dat wel terecht? De P-40 was de eerste massaal geproduceerde eenpersoons jager van de Verenigde Staten. Het mag dan ook geen wonder zijn dat de constructeurs van de P-51, die enkele jaren later werd gebouwd, geleerd hadden van de fouten die in de P-40 zaten. Voor Amerika bij de oorlog betrokken raakte, in december 1941, had menig P-40 al gevechtservaring opgedaan aan verschillende fronten.

In de jaren dertig geloofde de US Army Air Corps (USAAC) meer in de lange-afstand bommenwerper dan in een verdedigende jager. Bommenwerpers vlogen in deze periode bijna met dezelfde snelheid als de jagers, en zouden in staat worden geacht om zichzelf goed te kunnen verdedigen. Daarom mag het een klein wonder heten dat de P-40, samen met de Bell P-39 Airacobra, er überhaupt kwam en de helft van de USAAF jagersterkte bezette tot de zomer van 1943. In juli 1945 was nog slechts één Amerikaanse Group uitgerust met de P-40, waarvan meer dan 13.700 waren geproduceerd.

De P-40 ontstond omdat er een jager voor de kustverdediging en grondaanvallen werd gezocht, gecombineerd met goede laagvlieg kwaliteiten. De XP-40, de Curtiss Hawk Model 81, had zijn oorsprong in het eerdere Model 75, de P-36 uit 1935. Uitgerust met een Allison V-1710 werd de XP-37 ontwikkeld. Deze had een General Electric turbo-supercharger en andere nieuwigheden. Dertien XP-37’s werden geëvalueerd, maar door de naderende oorlog werd de ontwikkeling gestopt en de P-36 gebruikt om eigenlijk alleen de Allison motor te ontvangen waardoor de XP-40 ontstond. De tiende P-36A van de productielijn kreeg de V-1710-19 (13) met een vermogen van 1160 pk en koos als XP-40 in de herfst van 1938 voor het eerst het luchtruim. Was de eerste XP-40 nog uitgerust met de radiator onder de romp (zoals bij de Britse Hawker Hurricane), deze werd al snel naar voren en onder de neus geplaatst. Op de neus werd de inlaat voor de single-speed supercharger geplaatst voor de P-40 productiemachines.

De eerste order voor de Model Hawk 81A’s was voor 524 toestellen. Er was een bedrag van 13 miljoen dollar voor uitgetrokken, het hoogste bedrag op dat moment uitgegeven voor een Amerikaans jachtvliegtuig. De eerste drie productietoestellen dienden als testmodellen. De eerste tweehonderd Model Hawk 81A’s waren te herkennen aan de afwezigheid van de afdekplaten op het landinggestel alsmede aan de luchtinlaat voor de carburateur op de neus. Het eerste squadron dat uitgerust werd met de nieuwe jager, was het 33rd Pursuit (jacht) Squadron. Frankrijk plaatste een order voor 140 toestellen, maar door de val van Frankrijk, gingen deze vliegtuigen als de Tomahawk Mk I naar de RAF in Groot-Brittannië.

De RAF had al een order lopen van duizend toestellen. Het eerste squadron in de RAF dat werd uitgerust met de P-40, in augustus 1941, was het No.2 Army Co-Operation Squadron dat gestationeerd was te Sawbridgeworth, Engeland. De Britse machines kregen in plaats van de twee Browning .30 machinegeweren in de vleugel, de 0.303-inch, niet alleen in de Mk I, ook in de Mk IA en Mk IB. De twee .50 machinegeweren boven de motor bleven gehandhaafd. Bij de Britten werd de Tomahawk Mk I voornamelijk gebruikt voor training.

De eerste echte gevechtstoestellen, het Model H-81-A2, waren de P-40B’s (de P-40A heeft nooit bestaan). Door de ervaringen opgedaan in Europa werd dit type voorzien van bepantsering, ook de voorruit en zelfdichtende tanks. Ook de vleugels kregen twee extra .30 machinegeweren. Deze werden ook gehandhaafd bij de RAF leveringen van de Mk II. De Britten namen maar liefst 1041 af (waarvan 100 doorgesluist werden naar China voor de American Volunteer Group (A.V.G.), en 195 voor de USSR). De USAAC nam slechts 131 P-40B’s af waarvan een groot aantal in Hawaï waren gestationeerd tijdens de aanval door Japan op Pearl Harbor op 7 december 1941. 62 P-40B’s en 11 P-40C’s werden tijdens de aanval vernietigd.

Scoorden de P-40’s in 1941 dus slecht in het thuisland Amerika, in het Verre Oosten, in China opereerde de American Volunteer Group redelijk succesvol onder leiding van generaal Claire Chennault. Deze groep, beroemd geworden onder de naam Flying Tigers vloog met drie Squadrons P-40B’s.

Opvallend kenmerk van de Flying Tigers waren de ‘haaienbekken’ die aangebracht waren op de grote radiator luchtinlaat. Dit was niet nieuw, het RAF No.112 Squadron in Noord-Afrika droeg deze al daarvoor. Hier zou volgens menig publicatie het idee vandaan gekomen zijn om deze ‘bekken’ ook op de A.V.G. P-40’s aan te brengen. Toch beweerd Eriksen E. Shilling, piloot van de Tigers en de man die de haaienbekken op hun P-40’s aanbracht, dat hij het idee had overgenomen uit een Brits tijdschrift waarin een Duitse Me 110 te zien was met zo’n ‘bek’.

Op 20 december, 1941, werden door twee Tigers squadrons opererende vanuit Kunming, zes van tien Japanse bommenwerpers vernietigd zonder eigen verliezen. Helaas verloor het derde squadron twee piloten op 23 december tijdens hun eerste interceptie met Japanse Zero jagers.

Ook in het Midden-Oosten en Noord Afrika was de Tomahawk in handen van de Britten een geduchte jager. Tegen de Duitse Bf 109 had ze geen kans, maar tegen de voornamelijk oude Italiaanse vliegtuigen, vaak dubbeldekkers nog, scoorde ze uitstekend. Wing-Commander Clive ‘Killer’ Caldwell, van de RAAF, behaalde meer dan 20 overwinningen met de P-40. De Britse Tomahawk Mk IIA (met Britse radio) en de Mk IIB (met Amerikaanse apparatuur) werd aan het eind van 1941 veelvuldig ingezet als grondaanvaller tegen de terugtrekkende Axis troepen, waar het een legendarische reputatie opbouwde vanwege haar hoge incasseringsvermogen.

Waren er maar kleine wijzigingen aan de P-40C, zoals verbeterde zelfdichtende brandstoftanks (er werden er maar 193 van gebouwd), de eerste echte veranderingen kwam met de P-40D, de Curtiss Model H-87-A2. Deze was uitgerust met de Allison V-1710-39. De reductie voor de propeller werd aangepast waardoor de motorbekapping wijzigde, plus een vergrote radiator zorgde daardoor voor een nieuwe neus. De twee machinegeweren boven de motor kwamen te vervallen. In de vleugels kwamen vier .50 machinegeweren. Verder kwam onder de romp een voorziening voor het vervoeren van een 500 ponder bom, of een afstootbare brandstoftank van 179 liter. Het toegenomen gewicht bracht de snelheid niet verder terug dankzij de verbeterde motor. Had de P-40C een snelheid van 528 km/u, de ‘D’ versie haalde 580 km/u. Maar de klimsnelheid en het operationele plafond bleef beroerd. Slechts 22 gingen naar de USAAC, maar de Britten namen 560 af van de P-40D, die door hen de aanduiding Kittyhawk Mk I mee kreeg. Van de RAF order gingen er 24 naar de RCAF en 17 naar Turkije.

De P-40E Warhawk, bij de RAF de Kittyhawk Mk IA, was uitgerust met zes .50 machinegeweren. De extra twee machinegeweren en de 562 extra patronen maakten het toestel zwaarder en brachten de snelheid omlaag naar 570 km/u. Van de P-40E werden 2320 exemplaren gebouwd. Onder de P-40E’s waren ook enkele tweezits trainers waarvoor een interne brandstoftank werd opgeofferd om een extra stoel te kunnen plaatsen. De RAF in het Midden-Oosten en de Flying Tigers in China ruilden hun P-40B’s in voor de ‘E’. Toen de American Volunteer Group op ging in de USAAF op 4 juli, 1942, hadden de Tigers 286 Japanse vliegtuigen geclaimd, tegen acht omgekomen A.V.G. piloten tijdens acties tegen Japanners, vier werden er vermist. Twee piloten en een chef monteur kwamen om tijdens grondaanvallen door Japanners. Top scoorder van de A.V.G. was piloot Robert H. Neale, die 16 overwinningen had, acht anderen claimden 10 of meer. Een andere USAAF opererende piloot, Colonel David ‘Tex’ Hill, claimde 18 Japanse toestellen met de P-40.

GA TERUG

---