McDonnell Douglas A-4
Skyhawk
'Scooter, 'Bantam-Bomber', 'Tinker Toy Bomber'

A-4 Export succes

Argentinië

In 1965 kocht Argentinië 50 tweedehands US Navy A-4B Skyhawks, voor hun luchtmacht Fuerza Aerea Argentina. Na een opknapbeurt bij Douglas in Tulsa, Oklahoma, werden de toestellen als A-4P Caza (Jager) aangeduid. De eerste 25 stuks werden in 1966 overgedragen aan de FAA en de andere 25 in 1970. Vier extra A-4B's werden ook gekocht door Argentinië om als 'onderdelen-kisten' dient te gaan doen. In 1975 werden nogmaals 25 Skyhawks aangeschaft, ditmaal de A-4C.

Een A-4P van de Argentijnse luchtmacht (FAA) tijdens de Falkland oorlog, 1982

Ook de Argentijnse marine, de Commando Aviacion Naval Argentina (CANA), schafte de nodige Skyhawks aan. Er werden in 1971 zestien tweedehands A-4B's aangekocht. Ook deze kisten werden aangepast in Tulsa, Oklahoma, bij de Douglas fabriek aldaar. De toestellen werden afgeleverd als A-4Q. Op de romp stond met grote letters de radio oproep code, van 3-A-301 tot 3-A-314, naast de letters 'ARMADA'.

Een A-4Q van de Argentijnse marine, CANA

De Argentijnse luchtmacht en marine toonden hun kunnen tijdens de Falkland oorlog in 1982. Hun effectiviteit bleek opzienbarend. Het was een wapen dat een paar gevoelig klappen uitdeelde.

Op 23 mei 1982 opende die dag de Argentijnse luchtmacht met vier A-4P's de aanval op de HMS Antelope. Capitan Carballo leidde de eerste vlucht van twee toestellen van de Grupo 5. Eén bom van 1000 pond raakte het achterdek van het schip. De bom, geworpen door de de vleugelman van Carballo, explodeerde niet, maar zou later alsnog, tijdens het onschadelijk maken, detoneren, waarop de HMS Antelope zonk. Tijdens de 'run-in' was de A-4P van Carballo zwaar aangeschoten door AAA en een luchtdoelraket. Ondanks de schade wist Carballo de basis te bereiken. Een andere A-4P, C-242 van de Grupo 5, werd door een Sea Wolf raket van de HMS Broadsword neergehaald, waarbij de piloot, Gudagnini, omkwam.

A-4Q, 3-A-305 van de 3rd Escuadrilla wordt van bommen voorzien

Omdat de HMS Antelope tijdens deze run niet tot zinken werd gebracht, werden later door de Argentijnse marine, van het 3rd Escuadrilla, vier A-4Q's ingezet. Na deze, trouwens mislukte, actie kwam de piloot Zuizarreta om het leven toen zijn A-4Q een klapband kreeg op de landingsbaan, en van de baan schoot. Zuizarreta zal gedacht hebben dat de bommen die nog onder zijn toestel hingen konden ontploffen, dus gebruikte hij zijn schietstoel. Maar de parachute kon hem niet voldoende afremmen, en daarbij kwam Zuizarreta om het leven (de Skyhawk 3-A-309, kwam trouwens onbeschadigd tot stilstand).

Twee A-4Q's, van de 3rd Escuadrilla aan boord van de ARA Veinticino de Mayo
(het voormalige Nederlandse vliegdekschip Hr. Ms. Karel Doorman)

Op 25 mei vlogen twee Argentijnse A-4P Skyhawks van de Grupo 5 de Caza laag over de golven, om de radar te ontwijken, op de HMS Broadsword aan. Wederom is Cap. Carballo die deze aanval inzet. Het ontwijken van de radar bleek goed te werken, want het Sea Wolf raketsysteem kon niet kiezen welke Skyhawk het moest 'locken'. Eén Skyhawk miste het schip, maar de andere wist de HMS Broadsword te treffen met een bom, waarbij een Linx helikopter werd vernield, maar vervolgens doorschoot en op het water explodeerde.

Links de Skyhawk van Cap. Pablo Carballo, rechts Lt. Carlos Rinke,
vliegen op de HMS Broadsword aan,...

Twee andere Skyhawks kwamen vervolgens op de HMS Coventry afgevlogen. Lt. Mariano A. Velasco opende het vuur met zijn boordkanonnen voor hij zijn bommen op het schip los liet. De explosies deden de HMS Coventry binnen 20 minuten zinken, waarbij 19 doden vielen.

A-4P van de Argentijnse luchtmacht Grupo 5
(let op de gele markeringen op de neus, de score van drie schepen)

Op 8 juni 1982 maakten vijf Argentijnse A-4's van de Argentijnse luchtmacht Grupo 5 een korte snelle aanvals-'run' op twee Britse oorlogsschepen, die nabij Fitzroy manschapen aan het lossen waren. Twee bestookten de RFA Sir Tristram met UXB raketten en brachten schade aan het schip en er waren twee doden te betreuren. De andere drie namen de RFA Sir Galahad op de korrel. Deze wierpen bommen waarbij 48 doden vielen en heel veel zwaar gewonden, en de Sir Galahad verloren ging. Ook andere schepen werden aangevallen en schade toegebracht.

De RFA Sir Galahad gaat in vlammen op,...

Argentinië verloor 22 Skyhawks tijdens deze oorlog waarbij 18 piloten omkwamen.

Na de strijd om de Falkland eilanden, volgde een embargo vanuit de Verenigde Staten om nieuwe vliegtuigen te leveren aan Argentinië. Deze werd opgeheven in 1994, waarop Argentinië direct 36 ex-Marine Corps A-4M Skyhawks uit de opslag AMARC op Davis-Monthan aankocht. De order bestond uit 32 A-4AR Fightinghawks, plus 4 trainer TA-4ARs (aangepaste OA-4Ms).

Een A-4AR Fightinghawk van de Fuerza Aerea Argentina

De elektronica upgrade hield in dat er een Westinghouse ARG-1 radar werd aangebracht, een navigatie-aanval systeem, Sextant Smart heads-up displays, een LCD instrumentenpaneel, een INS en een 'onboard computer mission planning system'. Tevens werd er een 'Hands On Throttle And Stick' (HOTAS) aangebracht. De Fightinghawks werden aangepast om AIM-9L Sidewinder en de AGM-45 Maverick raketten te kunnen dragen. Op 23 december 1997 werden de eerste Fightinghawks afgeleverd. Waren de eerste acht door Lockheed Aircraft Services in Ontario, California, aangepast, de andere 28 werden in Argentinië verbouwd bij Lockheed Cordoba.

Fuerza Aerea Argentina (FAA) stootte de laatst overgebleven vijf A-4B's en twee A-4C's af op 15 december 1998, zodat men zich helemaal kon toeleggen op de Fightinghawks. Het marine eskader met Skyhawks, het 3rd Escuadrilla werd opgeheven in 1986. Het vliegdekschip ARA Veinticino de Mayo (het voormalige Nederlandse vliegdekschip Hr. Ms. Karel Doorman) werd in 1993 permanent afgemeerd vanwege de hoge kosten. De 'Mayo' werd voor sloop naar India overgebracht in januari 1999.


Israël

De A-4H van Israël

Israël was ook een grote afnemer van de A-4F (aangeduid als de A-4H). De eerste order betrof 48 Skyhawks in 1966 maar in 1968 was deze order al vergroot tot 90 eenzitters. Bij de aanpassing naar de A-4H verviel de avionica-'bochel'. Wel werd er een gemoderniseerde IFF systeem aangebracht, plus een remparachute. Na levering werden de A-4’s ook aangepast naar de eigen wensen van de Israëlieten, zoals de opvallende verlengde straalpijp aan de achterzijde tegen hittezoekende raketten, en werd het 20mm kanon vervangen voor een 30mm DEFA kanon. Naast de éénzitters ontving Israël ook 25 TA-4H trainers.

Buiten de A-4H versie ontving Israël ook 117 A-4N’s tussen 1972 en 1976. Dit waren gemoderniseerde A-4M's waarin een verbeterde Pratt & Whitney J52-P408 motor. Ook werden in deze toestellen de twee 20 millimeter kanonnen vervangen voor 30mm kanonnen.

Een A-4N (aangepaste A-4M) van Israël

Israël zette in 1973 haar gehele vloot van Skyhawks in tijdens de Yom Kippur oorlog tegen haar Arabische buurlanden. Vanwege de verliezen tijdens deze oorlog, werden er (waarschijnlijk) 46 A-4E's uit US Navy surplus overgenomen. De camouflagekleuren zijn door de jaren weinig veranderd, al is de camouflage van vrij donker naar flets teruggebracht. Alles bij elkaar ontving Israël 232 nieuwe 'H' en 'N' eenzitters en 25 trainers, plus daarbij de ongeveer 46 A-4E's (waarvan er 31 werden overgedaan aan Indonesië). Israël zou nog met ongeveer 50 opgewaardeerde Skyhawks vliegen als introductievliegtuig naar de F-15 en F-16.

Een TA-4H van de Israelische luchtmacht, let op de verlengde straalpijp
(tevens een goed zicht op het richtingroer met de 'buiten'-ribben)


Koeweit en Brazilië

A-4KU's van Koeweit tijdens de Golfoorlog van 1991

Er was nog een conflict waarbij de A-4 betrokken was. Tijdens de invasie van Irak in Koeweit in 1990, wist een groot aantal Skyhawks van de Koeweitse luchtmacht te ontkomen naar Dhahran. Met het opschrift 'Free Kuwait' op de romp geschilderd werden de A-4KU's (A-4F's) gebruikt door Koeweitse piloten om doelen te bestoken van de Irakese strijdkrachten.

Aan het eind van het conflict waren er nog 23, van de oorspronkelijk 36 in 1970, geleverde Skyhawks over. Slechts één was verloren gegaan tijdens de strijd in de Golf. Alle 23 overgebleven Skyhawks werd doorverkocht aan Brazilië waar ze de aanduiding AF-1 (20 stuks) en trainers AF-1A (3) kregen. De toestellen kwamen aan in 1998 en werden geheel van up-grades voorzien voor ze in 2001 operationeel werden bij de Braziliaanze marine.

Een AF-1 (ex-A-4KU) van Brazilië

Voor meer over de strijd met de A-4 Skyhawk en het export succes:

KLIK HIERONDER IN DE COCKPIT
VAN EEN AUSTRALISCHE MARINE A-4G

GA TERUG