When Trumpets Fade

Even voor de duidelijkheid, de film When Trumpets Fade is geen speelfilm, maar een telefilm. De film kreeg geen malse kritieken. De film werd vergeleken met gevestigde andere oorlogsfilms, en zo vergeleken, dan heeft de film beslist enkele tekortkomingen. Maar een telefilm heeft geen budgetten die Hollywood normaal voor een speelfilm uitrekt. Meestal wordt voor een telefilm één iets bekendere acteur aangetrokken met daarnaast opkomende acteurs. En toch wil ik een lans breken voor When Trumpets Fade.

Het script voor When Trumpets Fade werd geschreven door William W. Vought en in 1997 aangeboden bij Dreamworks (lees Steven Spielberg). Nina Jacobson, werkzaam bij Dreamworks, had op die bewuste dag reeds twee scripts gelezen welke haar enthousiasme niet prikkelde. Ze besloot nog één script te lezen, en deze greep haar gelijk beet. Spielberg was reeds in de voorbereiding van zijn oorlogsepos Saving Private Ryan. Maar hij nam de tijd om het script ook te lezen en zag ook de kracht van het verhaal. Nina besloot het script te kopen en nodigde Vought uit. Deze reageerde zeer voorzichtig omdat de grote Spielberg interesse toonde in ‘zijn’ script. Hij verwachtte ieder moment te horen te krijgen dat het een vergissing was en ging onzeker het vliegtuig in naar Los Angeles. Maar enkele uren na de landing zat hij daadwerkelijk in een kamer met Spielberg te praten over het script.

Kwam Vought naar LA om met Spielberg over When Trumpets Fade praten, daar had Spielberg andere plannen met de schrijver. De samenwerking met Spielberg zou uiteindelijk anders uitpakken voor Vougt. Spielberg trok Vought aan als scriptadviseur voor zijn project Saving Private Ryan. Ondanks deze 'tegenvaller' bleek het script voor When Trumpets Fade voldoende potentie te hebben om er iets mee te gaan doen. Het kabel TV bedrijf Home Box Office (HBO), welke bekend staat om haar hoge kwaliteit telefilms en TV series (zoals Band of Brothers, The Sopranos, Sex and the City, Into the West (ook na een script van W. Vought) en The Pacific), besloot het script te verfilmen.

Voor de regie werd John Irvin aangetrokken. Deze Britse regisseur had enkele jaren daarvoor Hamburger Hill geregisseerd. Deze film over, het doelloos bestormen, door de 101st Airborne Division, van een zwaar verdedigde heuvel tijdens de oorlog in Vietnam, was rauw en vol van horror die oorlog heet. Hamburger Hill zal ook meegeholpen hebben om Irvin de regie voor When Trumpets Fade in handen te geven. Om budgettaire redenen werd en wordt vaak uitgeweken naar goedkope locaties. Zo ook voor When Trumpets Fade. De film werd in zijn totaal geschoten in Hongarije. Hierbij werd gebruik gemaakt van de entourage van de productiemaatschappij HCC Media Group Ltd., onder leiding van József Cirkó welke als Production Manager op de aftiteling staat. Naast de talrijke figuranten uit Hongarije, werd volop gebruik gemaakt van Hongaarse cameralieden, geluidsmensen, techniek, special effects en de locaties die het land aanbood.

De film opent met een uitgebrand bosperceel waarin, omhuld door rook en resten van vuur, twee figuren het beeld inkomen. Kreunend onder de last die op de soldaat David Manning rust, sjouwt deze met zijn kameraad Robert 'Bobby' Miller (Jeffrey Donovan) naar de veiligheid, weg van het front. Miller laat zuchtende weten dat hij het niet gaat redden. De twee mannen rusten bij een boom en de kijker ziet dan het half verbrande gezicht van Miller. Manning wil weer verder trekken, maar Miller kan het niet meer opbrengen. Hierop haalt Manning een pakje sigaretten uit zijn bebloede jas. Terwijl Miller van de sigaret geniet, laadt Manning zijn Tommy Gun door,… in de fade-out weerklinkt een enkel schot. In de volgende scène zien we Manning alleen terug bij het hoofdkwartier van zijn compagnie.

De gruwelijk verminkte Bobby 'geniet' van een sigaret,...

Met die eerste scène is de toon gezet voor de hele film. Het zal een verhaal worden waarin weinig of geen humor voor zal komen, alleen de horror die oorlog heet. Aangezien David Manning (een rol van Ron Eldard) alleen van het front terugkeert en bij het hoofdkwartier te horen krijgt dat zijn gehele peloton is uitgeschakeld, wordt de kijker duidelijk gemaakt, door de uitspraken van andere soldaten, dat Manning door zich laf op te stellen en nooit voorin is te vinden, zijn eigen hachje probeert te redden.

Tijdens een onderhoud met Captain Roy Pritchett (Martin Donovan) van zijn compagnie, wordt Manning bevorderd tot sergeant. Nu was een zogenaamde ‘field-commission’ (bevordering in het veld) niet ongewoon in de Tweede Wereldoorlog, en zeker niet tijdens slagen waarbij veel onder- en officieren werden uitgeschakeld. Maar om Manning, die dus niet bekend stond om zijn heldhaftige optreden, gelijk tot sergeant, en niet eerst tot korporaal, te bevorderen komt ietwat vreemd over. Hoe het ook zij, buiten wachten de nieuwe ‘mannen’ voor Manning zijn groep. Met deze jongens vertrekt hij naar de frontlijn.

Op de helm van Manning is het logo van de 28th ‘Keystone’ Infantry Division prominent aanwezig. Deze ,door de Duitsers genoemde ‘Bloody Bucket’, accentueert extra het nodeloos bloedvergieten. Aangezien er sprake is van een aanval op Schmidt, mogen we veronderstellen dat Manning tot het 112th Regiment behoorde (waarvan slechts een handjevol de ontberingen van het Hürtgenwald zouden overleven).

Sergeant David Manning (Ron Eldard)
(let op het rode 'Bloody Bucket' logo van de 28th Division)

In de ochtend wordt door de groep van Manning een patrouille ondernomen achter de Duitse linies. Loopt Manning in eerste instantie ‘up-front’, na enige tijd stuurt hij het (een nogal cliché matige) ‘groentje’ Pvt. Warren ‘Sandy’ Sanderson (Zak Orth) naar voren om als eerste verkenner de groep te leiden. In de opkomende mist verdwijnt Sanderson al spoedig uit het zicht van de tweede man. Manning laat halt houden en te wachten op de terugkeer van Sanderson. Maar deze is ondertussen tegen een Duitse patrouille gelopen en houdt zich schuil onder enkele struiken. Deze spanning is mooi in beeld gebracht,.. je denkt dat de Duitse officier de hartslag van Sanderson kan horen,… in ieder geval zijn ademhaling,…

De Duitse Oberfeldwebel (Frank-Michael Kobe) denkt iets te horen,...

Als het te lang gaat duren voor Sanderson terugkeert bij de groep besluit Manning zonder Sanderson de patrouille af te breken. Op dat moment komt Sanderson terug uit het bos. Na dit incident krijgt Manning de wind van voren omdat hij de onervaren groep niet zelf geleid heeft,… hij zal wel weer laf zijn geweest,… Met name 1st Lt. Terrence Lukas (Timothy Olyphant) is verre van mild voor Manning, vooral omdat hijzelf geen gevechtservaring heeft en hoopt dat Manning hem zal bijstaan in het komende offensief naar Schmidt.

De S-mine

Maar het offensief naar Schmidt strand al snel in de eerste honderden meters als de mannen in een mijnveld verzeild raken. Als even later ook de 88mm kanonnen hun vuur openen is er maar één ding wat er gedaan kan worden, terugtrekken. De aanval door het bos vol met Duitse S-mine (Springmine), welke bij de Geallieerden bekend stond als de ‘Bouncing Betty’, is goed in beeld gebracht door voeten te filmen die rakelings langs de voelsprieten van de mijn lopen,… tot er één ontploft.

De S-mine
(Rechts: dit type was geschikt
om struikeldraden aan te bevesigen)

De S-mine, ontwikkeld in jaren 30 van de vorige eeuw, bestond uit een stalen cilinder van 10 centimeter hoog (met de sensor 13) en met een diameter van 10 centimeter. Er waren twee modellen, de SMi-35 en de SMi-44, die slechts in details verschilden. Het gewicht lag rond de 4 kilo, welke afhankelijk was van de gebruikte explosieve inhoud. De S-mine was een zogenaamde anti-personeels mijn. Als op of tegen de sensor werd getrapt, met een minimaal gewicht van 7 kilogram, dan explodeerde de inhoud na ongeveer 4 seconden. Deze sprong omhoog tot ongeveer een meter hoog om zijn dodelijke inhoud van stalen kogels rond te laten spatten, tot over een dodelijke afstand van 20 meter en nog steeds verwondingen kon veroorzaken tot 100 meter. De enige kans op wellicht verwondingen was na het aanschoppen van een S-mine plat op de buik te vallen en te hopen dat de dodelijke lading over het slachtoffer zou vliegen. Aangezien de S-mine van metaal was, was deze goed te vinden met de metaaldetectors. Maar dit was heel tijdrovend, maar minder tijdrovend dan het steken met een bajonet of een lange dunne staaf (welke verderop in When Trumpets Fade) wordt getoond. Het was ook mogelijk om struikeldraden aan de mijn te bevestigen. Liep men door de struikeldraad, dan werd een pin uit de sensor getrokken en de mijn geactiveerd.

Als een S-mine eenmaal was gevonden was het onschadelijk maken vrij eenvoudig. Als een S-mine was geplaatst, werd onder de sensorkop een veiligheidspin verwijderd. Als een S-mine gevonden werd was het het beste om wederom een pin of stukje staaldraad door het gaatje te steken zodat de sensor niet ingeschoven kon worden. Vervolgens kon men de mijn uit de grond graven en de sensor van de mijn schroeven. Duitsers wisten van deze ‘zwakheid’ en plaatsten daarom soms boobytraps in de mijn. Er werden bijna 2 miljoen S-mine geproduceerd.

Eén van de 52-K 85mm kanonnen

Een bouwdoos van een 52-K 85mm kanon van ACE

De kanonnen die vanaf de heuvel de Amerikanen bestoken zijn van het Russische type 52-K 85mm en waren als luchtafweerkanon bedoeld. De Duitsers maakten veel van deze kanonnen buit en namen ze als zodanig ook in gebruik. De in de film gebruikte kanonnen zullen van het Hongaarse leger zijn geweest.

Manning heeft zijn pistool moeten trekken,... en gebruiken

Na het terugtrekken uit bloedige bos, verteld Captain Pritchett aan Manning dat hij vrijwilligers zoekt om die 88mm kanonnen uit te schakelen die hen kort daarvoor bestookt hadden. Deze staan opgesteld op een heuvel en aangezien de Duitsers zich daar veilig wanen zou er geen infanterie zijn die de kanonnen beschermt. Manning wenst hem geluk met het zoeken naar vrijwilligers. Maar daar neemt Pritchett geen genoegen mee. Deze had al eerder vernomen van Manning dat hij totaal ongeschikt zou zijn voor zijn taak als sergeant en dat hij het liefst een Section 8 (vanwege mentale stress niet geschikte voor het volgen van orders) kreeg dan de bevordering naar sergeant. En nu belooft Pritchett hem de Section 8 als hij zich ‘vrijwillig’ aanbiedt om die kanonnen te lijf te gaan. Manning accepteert de opdracht en vertrekt met zijn kleine groep in een omtrekkende beweging richting de kanonnen.

Sanderson gebruikt de vlammenwerper met overgave,...

De Duitsers geheel in beslag genomen om het gebied van de brug naar Schimdt te bestoken, merken in eerste instantie niets van het positioneren van de groep van Manning. Op de ruggen van Sanderson en Private Sam Baxter (Steven Petrarca) rusten de brandstoftanks van vlammenwerpers die ingezet moeten worden tegen de bemanningen van de kanonnen.

De M2 vlammenwerper

Plots worden de mannen ontdekt en begint een vuurgevecht. Sanderson ontsteekt zijn vlammenwerper, hetzelfde probeert Baxter te doen. De Duitsers openen massaal hun wapens op de kleine groep en Baxter raakt in paniek en vlucht richting de beschutting van de bossen. Manning reageert direct en vuurt zijn pistool richting Baxter. De vlammenwerper brandstof explodeert en zet Baxter in vuur en vlam. Dachten de anderen er wellicht ook aan te vluchten, ze komen tot hun positieven en vechten zich richting de kanonnen. Sanderson stormt naar voren in een nu of nooit actie. In korte tijd is deze ‘groene’ een bijna doorgeslagen veteraan die bijna in zijn ééntje de kanonnen en zijn bemanning uitschakelt.

De vlammenwerpers die in When Trumpets Fade worden gebruikt zijn van het type M2 (M2-2). Ondanks dat het vlammenwerperpakket groot lijkt, was er maar voor 7 seconden brandstof in de tanks, waarbij de vlam ongeveer over een afstand van 20 meter droeg. Het gehele pakket woog rond de 30 kilo, waarvan 18 liter aan brandstof in twee tanks. In de kleine middelste tank zat het aandrijvinggas stikstof. Het wapen was niet alleen gevaarlijk voor de vijand, maar ook voor de gebruiker omdat deze zich open en bloot moest tonen om het doel te naderen. In de strijd tegen Japan is het gruwelijke wapen zeer veel en effectief ingezet om de Japanse soldaten uit hun bunkers te ‘branden’. Later, met de komst van de tanks die als vlammenwerper waren uitgerust werd het wapen minder ingezet.

Nu de kanonnen zwijgen keert er rust terug beneden bij de brug naar Schmidt. Hier is ondertussen Lt. Lukas geheel van het padje geraakt en verkeert in shell-shock. Ook Captain Pritchett is niet geheel ongeschonden uit de strijd gekomen. Terwijl de mannen hun wonden likken verschijnen twee Duitse tanks. Deze maken nog meer doden en gewonden tot deze uiteindelijk terug trekken. Lt. Colonel George Rickman (Dwight Yoakam) verschijnt aan het front en vertelt aan Pritchett dat hij vervangen wordt door Captain Thomas Zernek (Bobby Cannavale).

Er vallen veel slachtoffers bij de brug naar Schmidt

Manning en zijn kleine uitgedunde groep is onderwijl op de vlucht terug, achternagezeten door woedende Duitsers. In blinde paniek rent een soldaat de verkeerde kant op en wordt door de Duitsers gevangen genomen. In de groep van Manning komt nog een man om en raakt een andere gewond. Sanderson en Manning slepen de gewonde uit de gevarenzone.

Lt. Lukas is getroffen door shell-shock

Als Manning de gewonde heeft afgeleverd, loopt hij richting de brug, onwetende van het vertrek van Pritchett en het nu op losse schroeven staan van zijn Section 8. Hier ziet hij juist hoe de doorgeslagen, door 'shell-shock' getroffen, Lt Lukas, met bebloede ‘dog-tags’ van zijn omgekomen manschappen in de handen, de bataljons commandant Lt. Colonel George Rickman (Dwight Yoakam) aanvliegt. De mannen worden gescheiden en Lukas afgevoerd. Manning raapt de identificatieplaatjes op en drukt deze tegen de borst van Rickman. Deze herkent de zogenaamde ‘laffe’ Manning en geeft hem het bevel zich te melden op zijn commandopost.

Als Manning zich meldt voor het onderhoudt met de kolonel weet hij niet wat hij kan verwachten, worden zijn sergeant strepen afgenomen, krijgsraad? In iedergeval weet hij dat hij zijn Section 8 kan vergeten. De kolonel leest een functioneringsrapport voor waarbij Manning de hemel in wordt geprezen (wat soms niet veel scheelde). Als Manning vraagt van wie die informatie komt, blijkt het van Captain Pritchett afkomstig te zijn. Na dit vlammende betoog wordt Manning bevorderd tot 2nd Lieutenant en krijgt een peloton tot zijn beschikking (deze field-commission is wel erg vlot op de vorige).

Lt. Colonel George Rickman (Dwight Yoakam)

Niet veel later wordt Manning in een hoek gedreven door Sergeant Patrick Talbot (Dylan Bruno) en Corporal Toby Chamberlain (Frank Whaley). Hierbij bedreigt Talbot Manning met een pistool vanwege het neerschieten van Baxter. Talbot, die al eerder had aangekondigd Manning in de gaten te houden, is helemaal klaar met ‘deze’ lafaard. Maar Manning weet de twee te overtuigen naar hem te luisteren. Hij heeft nagedacht over die bedreigende Duitse tanks. Hij wil deze in een zelf ondernomen actie uitschakelen. Chamberlain vertrouwt Manning niet en vraagt zich af of Manning hen niet gewoon zal neerschieten, zoals hij met Baxter deed. Dan horen we weer voor het eerst weer Private Sanderson. Hij verdedigt Mannings beslissing om Baxter neer te schieten, omdat alle anderen er ook aan dachten op de vlucht te slaan wat de gehele missie in gevaar zou hebben gebracht. Maning voert aan dat als morgen wederom een aanval op de Duitse stellingen wordt ondernomen die tanks het gehele bataljon in gevaar brengen.

En zo vertrekken de vier mannen in de nacht naar de Duitse linies. Manning, op kop, knipt zich een weg door het prikkeldraad waarop Talbot, Chamberlain en Sanderson volgen. Manning prikt zich vervolgens een route door het mijnenveld. In de vroege ochtend naderen de mannen de tanks van achteren. Een Duitse voorbijrijdende munitiewagen blijkt een aantrekkelijk doelwit. Manning gooit een springlading in de wagen die korte tijd later nabij de tanks uit elkaar spat. Tijdens deze actie raakt het karakter van Chamberlain ongeloofwaardig daar deze een bazooka ter hand neemt. Chamberlain, een gewondenverzorger, droeg in zijn ‘werk’ geen wapen. Nu zien we hem, zonder zijn rode kruisen op de helm, dat moet gezegd, opeens dood en verderf zaaien. Is Chamberlain ‘moe’ geworden van het verzorgen van de verminkten en neemt nu wraak? Sergeant Talbot rent naar een positie waar hij zijn BAR kan legen op de Duitse verdediging. Als Talbot getroffen wordt schiet Manning te hulp waarop deze ook getroffen wordt. Zoals de film opende, zo loopt hij ook naar de aftiteling,… alleen draagt Sanderson nu Manning terug naar eigen linies,… of hij het redt?

'PzKpfw IV Ausf G' (2S1 Grozdika)

De tanks die gebruikt worden in When Trumpets Fade zijn van Russische makelij. Deze 16 ton wegende houwitsers zijn van het type 2S1 Grozdika en waren uitgerust met een 122mm kanon. Dertig landen maken en maakten gebruik van de 2S1, waaronder Hongarije. Aangezien de kenmerken van deze artillerietank nogal duidelijk zijn, werd ingenieus door de filmmaatschappij de buitenzijde aangepast. Met zogenaamde ’Schürtzen werden bazookaplaten nagebootst waardoor de tank enigszins het uiterlijk kreeg van de PzKpfw IV Ausf G. De shots van de tanks werden vanuit kikkerperspectief genomen waardoor de S21 nog meer onherkenbaar werd. De achterzijde werd ook iets aangepast en bij de laatste aanval op de tanks zijn deze zo snel weer uit beeld dat je niet de kans krijgt er vragen over te stellen.

Een 2S1 Grozdika in zijn 'gewone' uitvoering als museum stuk
te vinden in het Technik-Museum Pütnitz, Duitsland

De aankleding is dus voor elkaar. De bunkers komen geloofwaardig over en ook het gebied ziet er overtuigend uit. De Drakentanden (tankversperringen) zijn wel van een vreemde constructie omdat deze allemaal van gelijke afmetingen zijn. En je kan over meer details redetwisten, maar in vergelijking met andere, soms veel duurdere oorlogsfilms, is When Trumpets Fade qua aankleding zeer geslaagd.

De laatste actie van Manning geeft de suggestie dat dankzij zijn optreden de slag om de brug naar Schmidt ten einde kwam. Dit is een geromantiseerd aspect, er was wel iets meer nodig om deze hoek van Duitsers te zuiveren.

Jonge soldaten opgeofferd,... voor wie of wat?

Verschillende kritieken spreken over de weinige diepgang van de karakters. Je leert helemaal niets over de achtergronden van de ‘soldaten’. Het zou misschien wat kunnen toevoegen, maar omdat we niets over deze jongens weten, worden we meer doordrongen van het feit dat de vervangende troepen niet meer waren dat kanonnenvlees. Door juist geen achtergronden te geven van de ‘mannen’, wordt de horror van de oorlog dieper in de kijker geslagen. Dit is sowieso geen conventionele film. Er is ook geen ‘love-interest’ scène geschreven. Hiermee zou de film helemaal af zijn gegleden naar het cliché matige Hollywood. Hier hebben we trouwens een raakpunt met Saving Private Ryan, ook in die film komt geen ‘liefdes verhaaltje’ voor, al wordt er wel regelmatig over vrouwen gepraat, maar dat is ‘natuurlijk’ soldaten eigen (het uitdiepen van de karakters komt in Saving,.. trouwens wel voor (soms tot vervelens toe)).