We vervolgen onze tocht naar het eerste object dat ons direct herinnert aan de Duitse bezetter. Ten noordoosten van Ritthem ligt over een lange lengte een betonnen anti-tankmuur. Deze is te vinden aan de Nieuwlandseweg (Gps: 51ş28’08.22” N, 3ş38’46.88” O). Als men met auto-navigatie de tocht maakt, dan wordt men vanaf het Bevrijdingsmuseum Zeeland een kort stukje over de N254 gestuurd. Volg de N254 voor drie kilometer en verlaat deze.

Op de kruising, na het verlaten van de N254, daal naar rechtsaf en gelijk weer linksaf de Binnendijk op. Na ongeveer 1000 meter bereikt u Oudedorp, ga hier linksaf de Stelledijk op (bij de bewegwijzering voor fietsers 'Ritthem, Vlissingen en Rammekenshoek'. Op de T-splitsing weer linksaf de Mortierepolder op. Onder de N254 door (Mortierepolder wordt nu de Koedijk) en dan gelijk rechtsaf de Nieuwlandseweg op. Voor u ziet u dan de Duitse anti-tankmuur die half 1944 werd aangelegd. De overhangende rand moest voorkomen dat tanks, komende vanuit het oosten, hier de dijk over konden klimmen en richting Oost-Souburg en Vlissingen konden oprukken. Aan het begin van de anti-tankmuur kunt u parkeren en de muur bewandelen.

Keer terug naar het kruispunt Trekdijk-Koedijk en ga rechtsaf. Parallel met de weg (links) aan de overzijde van het veld ziet u de anti-tankmuur lopen. Volg deze weg tot u bij Fort Rammekens uitkomt. Hier is de dijk gebombardeerd door vierenzestig bommenwerpers, westelijk van Fort Rammekens op 7 oktober 1944. Op hetzelfde moment dat de dijk hier werd gebombardeerd, wierpen achtenvijftig bommenwerpers, Lancasters en Mosquitos, 350 ton bommen aan de westzijde van Vlissingen.

Het gebied rond Fort Rammekens stond bekend als Stp. (Stützpunkt) Rommel en behoorde tot het ’Verteidigungsbereich (V.B.) Vlissingen' welke de gehele zuidpunt van Walcheren bevatte. Vanaf het parkeerterrein kunt u nu per voet naar de zeedijk en volg deze westwaarts waarbij u aan de rechterhand Fort Rammekens kunt zien liggen. Na 500 honderd meter komt u dan bij het simpele witte monument dat herinnert aan de dijkdoorbraken en overstromingen (inundaties) hier en aan de westzijde van Vlissingen, de Nolledijk. Het monument, naar een ontwerp van Steef Roothaan, werd op 4 oktober 1990 onthult door de heer L. Cevaal.

Achter het monument is ook nog een deel van een Phoenix caisson zichtbaar dat hierin afgezonken is in 1946 om het gat te dichten. Phoenix caissons waren, in de oorlog aan de Engelse kust gebouwde, enorme grote drijvende betonnen bakken om de zogenaamde Mulberry havens te construeren na de landingen van de Geallieerden in Normandië. Iets verderop liggen in het zand twee half vergane zogenaamde 'Beetles'. Ook deze zijn onderdeel geweest van de Mulberry havens.

Deze 'Beetles' waren drijvers waarop brugdelen steunden die wel een kilometer ver in zee staken naar de lospieren waar de schepen hun kostbare landing konden afzetten. De 'Beetles' die hier liggen zijn slechts als vulling van het gat gebruikt. Wat hier tevens opvalt, is dat er een zeer grote hoeveelheid bakstenen zijn gestort. Aan de erosie te zien liggen deze hier al heel erg lang, kunnen deze afkomstig zijn van de huizen die verwoest zijn door het instromende kolkende water?

Keer terug naar het parkeerterrein bij het fort. Op en rond het fort liggen verschillende kleine bunkers, waaronder een Tobruk voor een 8cm mortier.

Vervolg uw weg over de smalle dijk met de slotgracht aan de linkerkant. Na een honderd meter ligt een unieke bunker in de dijk, een R 700 (Gps: 51ş27’20.75” N, 3ş39’12.02” O). Het is, waarschijnlijk, de enige bewaard gebleven van zijn soort gebouwd in de Atlantikwall. Om het silhouet laag te houden werd het normaal 2 meter dikke betonnen dak vervangen voor een stalen afdekplaat van 22 cm dik. De bunker was geďntegreerd in de anti-tankmuur. U zult zien dat voorafgaande aan het type-nummer van een bunker of kazemat, staat de letter 'R', deze staat voor 'Regelbau', de Duitse aanduiding gegeven door de ontwerpers. Vaak stammen deze uit de tijd dat de Westwall werd gebouwd (ook wel Siegfried linie genoemd).

Deze bunker voor een anti-tankkanon werd pas herontdekt in 1990. Nadat de dijk gebombardeerd was in 1944 vroegen de Nederlandse autoriteiten toestemming aan de Duisters om de Trekdijk te versterken zodat het oostelijk deel van Walcheren droog bleef. Dit werd gehonoreerd, en nadat het kanon verwijderd was, werd de dijk verzwaard en verdween de bunker onder de grond.

Vervolg uw weg. Aan de linkerzijde ligt een opslagterrein van de Nederlandse defensie en is niet te betreden. Rij door naar Ritthem.
LET OP: Vlak voor u Ritthem binnenrijdt via de Rammekensweg, ziet u aan de rechterzijde een fraaie bunker (op privé terrein). Dit type, een R 502, was een personeelsbunker voor 20 man. Vervolg uw weg Ritthem binnen en ga met de bocht links mee de Dorpsweg in. Na honderd meter gaat u rechtsaf de Zandweg op. Na vijftig meter kunt u even de Louwerse's Wegeling op om de aldaar gelegen R 502 bekijken (privé). Keer terug naar de Zandweg waar ook nog een schuilkelder is te vinden (privé). Rij de Zandweg uit westwaarts en ga nog voor de brug linksaf de Westhoekweg op en richting de dijk. Hou rechts aan op het einde van deze weg en ga de Fort de Ruyterweg op.

Maak een stop bij Fort De Ruyter. In 1917 werd met de bouw begonnen van dit fort, maar nooit voltooid. De Duitsers hebben hier en daar zware munitiebunkers ingebouwd voor onder andere de luchtdoelbatterij die op de dijk was gepositioneerd (nu geheel verdwenen). Vervolg uw weg richting Vlissingen via de twee bochten onder aan de dijk. Na achterhonderd meter gaat u linksaf de dijk op, richting 'Veiligheidscentrum Zeeland' en houd links aan. Op het einde van dit weggetje zijn enkele fraaie betonnen objecten te bewonderen.

Op de hoek van de buitenhaven bevond zich het zogenaamde 'Kernwerk'. Hier liggen enkele opvallende overblijfselen, zowel van de Duitse- als de Nederlandse verdediging. De eerste kazemat die men hier tegenkomt is een G-kazemat welke aangelegd werd in 1939 door de Nederlandse defensie voor een zware, watergekoelde M'08/15 Schwarzlose, mitrailleur. Het werd door de Duitsers in de oorlog opgenomen in Panzer Stützpunkt Nettelbeck III.

Direct naast de G-kazemat ligt de imposante en laatst overgebleven M 170 kazemat op Walcheren. Deze kazemat heeft zwaar te lijden gehad onder de bombardementen en beschietingen en het beton draagt dan ook sporen van grote schade. Aan de zware recente brandschade te oordelen wordt deze M 170 gebruikt tijdens oefeningen door het Veiligheidscentrum Zeeland.

Vijftig meter verder vanaf de M 170 naar het westen, richting de havenmond, ligt de laatst overgebleven mitrailleurbunker van Walcheren, Type 114A neu met pantserkoepel. Voor de Type 114A ligt nog een Tobruk bunker voor een vlammenwerper.

'Klik' op de commando hieronder

GA TERUG

---