Op de komende pagina wijs ik u graag op enkele objecten die
verantwoordelijk waren voor de verdediging van Saint-Nazaire.
Als belangrijke haven voor de Kriegsmarine was
St-Nazaire ook een belangrijk doelwit voor de Britse RAF en
later de Amerikaanse USAAF. Na de commando raid op 28 maart
1942 werd St-Nazaire van nog zwaardere verdediging voorzien.
Als onderdeel van de Atlantic Wall was St-Nazaire ook
opgenomen in het geheel en er was als zodanig dan ook in de
hele omgeving kustverdediging aangebracht. Heden ten dag zijn
nog enkele opvallende complexen te bezoeken. Een goede kaart
is essentieel. Ik maakte gebruik van de IGN 1123 OT
kaart (St-Nazaire/Pornic) van 1:25.000. Hier staan, in de vorm
van pentagrammen, bunkercomplexen op afgebeeld, wat de zaak
'makkelijker' maakt.
Saint-Nazaire en omgeving
Onze eerste object dat we gaan bezoeken is Pointe de L’Eve,
met een korte stop bij een Flak-commandotoren in Vecquerie. Vanaf het
Chariot monument, ter herinnering aan de commando raid
van 28 maart, 1942, volgt u de boulevard in Saint-Nazaire
richting het westen. Halverwege de boulevard staat, in zee,
het grote herdenkingsmonument voor de Amerikaanse bevrijders.
In de hoek van de baai komt u bij de grote rotonde, neem de
tweede afslag en blijf westwaarts rijden. Via de D 92 rijdt u
door de wijk Kerledé. Ruim twee kilometer na de rotonde splits
de weg in éénrichtingsverkeer. Vijfhonderd meter verder komt u
in de wijk Le Grand Gavy. Ga bij het punt met de vele
verkeerslichten linksaf richting Le Petit Gavy/Pointe de L’Eve.
De Fl 241 commandobunker en Flak-observatietoren,
van Vecquerie
U kunt nu een korte stop maken bij een opvallend
overblijfsel uit de Tweede Wereldoorlog. Als u bij
bovengenoemde verkeerslichten linksaf slaat, sla dan direct weer
linksaf de R.Coté de L'Amour op. Enkele honderden meters aan
de rechterzijde staat, naast de F.Buisson school, een
zogenaamde Flak commandobunker met de opvallende observatie toren er bovenop.
De Fl 241 bunker met
Flak-observatietoren van Vecquerie
Om Saint-Nazaire te beschermen tegen de bombardementen van
de RAF en later de USAAF werd de V. Marine Flak Brigade en
het 22. Marine-Flak-Regiment
gestationeerd in Saint-Marc-sur-Mer. Er werden rondom St-Nazaire vier
Flak commandocentra verspreid geplaatst, de 703, 705, 809 en
de 820 Flak Abteilung. Iedere commandantuur was ondergebracht
in een centrale bunker die een hoge toren bezat. Hier vanuit
kon men de, in de omgeving liggende, Flak-stellingen in het
oog houden.
Detail van de Flak-observatietoren,
van Vecquerie
De Flak-commandobunker, Type FL 241, van Vecquerie behoorde toe aan
de 703 Marine-Flak-Abteilung. Vanuit deze commandopost werden
zes Flak-batterijen aangestuurd en één zoeklichtbatterij.
Batterij Panther 1./MaFlA 703 was gelegerd in Le
Plessis en bediende vier 10.5 cm SK. C/32 kanonnen. Batterij
Leopard 2./MaFlA 703 lag met zes 10.5 cm SK. C/32
kanonnen aan de kust van Le Kerledé.
Batterij Leopard, een
10.5 cm SK. C/32 kanon
Batterij Luchs 3./MaFlA 703 bezat vier 10.5 cm SK.
C/32 kanonnen en was gestationeerd in Plaisance. Batterij
Jaguar 4./MaFlA 703 lag nabij Fort de L’Eve en had vier
10.5 cm SK. C/32 kanonnen tot haar beschikking (tegenwoordig is
dit complex opgenomen in een camping). Battterij Drache
5./MaFlA 703 was de enige stelling van het 703 dat vier 12.8 cm
SK. C/40 kanonnen bezat. Batterij Drache was gelegen
nabij Marsac, waarover meer verder op deze pagina. Batterij
6./MaFlA 703 was de zoeklichtbatterij. Batterij 7./MaFlA 703
Bussard was uitgerust met vier 10.5 cm SK. C/32 en was
te vinden in Marsain. In totaal had de 703 MaFlA beschikking
over 26 zware luchtdoelkanonnen, verder was iedere stelling
beschermd met 20mm luchtdoelgeschut. In totaal had het 22.
Marine-Flak-Regiment de beschikking over 72 zwaar
afweergeschut verdeeld over de 703, 705, 809 Flak Abteilung.
Het 820 MaFlA beschikte over lichtere kanonnen van 37mm in het
gebied van Saint-Nazaire.
De Fl 241 van Vecquerie heeft
nog steeds de ventilatie-en schoorsteenpijpen
Van de meeste stellingen is weinig
meer terug te vinden. Geschutsemplacementen zijn overwoekerd
of verdwenen, soms is er nog een munitiebunker te vinden als
garage of als onderdeel van een woning. Daarom is het best wel
interessant om even stil te staan bij de Flak-commandobunker van
Vecquerie. Vanwege de dikke muren werd het enige tijd, na de
oorlog, gebruikt als radiostudio. Vandaag de dag staat het als verstild
monument uit roerige tijden. Verderop deze pagina komt u nog
enkele andere Flak-commandobunkers met torens tegen.
Vervolg uw weg naar Pointe de L’Eve (wellicht moet u even
een blokje linksom om de route weer te pakken).
Fort de
L'Eve
Veldmaarschalk Erwin Rommel bezoekt Fort de
L'Eve
Enkele kilometers ten westen van Saint-Nazaire ligt een
klip die in de Loire monding steekt, dit is Point de L’Eve.
Dit was al een strategisch punt voor de Fransen. Er zijn dan,
naast de Duitse bunkers en kazematten, ook enkele resten van
Franse fortificaties te vinden. Als u de kaap nadert, vanuit
het noorden, ziet aan de linkerkant een camping. Dit was de
locatie van Flak batterij Jaguar 4./MaFlA 703. Rij nog
vijftig meter verder en aan uw linkerkant verschijnt een groot
parkeerterrein. Hiervandaan kunt u direct het gebied van Point
de L’Eve betreden.
Het oude Franse Fort van Pointe de
L'Eve
Voor de Tweede Wereldoorlog stond hier
zwaar Frans geschut opgesteld en stond dan ook als Fort de
L’Eve bekent. Voor de Fransen het gebied verlieten, op 21 juni
1940, werden de kanonnen onklaar gemaakt.
Pointe L'Eve, een geallieerde
verkenningsfoto (Kazemat 4 is in aanbouw in de vorm als een woonhuis)
Onder leiding van de Kriegsmarine werd in 1942 begonnen met
de bouw van vier kazematten van het type M 270 voor vier 17 cm
scheepskanonnen. Kazemat 1 en 2 werden met een laag grond en
gras afgedekt. Kazemat 3 lag open en bloot als een blok beton
te kijk. Kazemat 4 was voorzien van een topgevel en was als
huis gecamoufleerd.
Kazemat 4 met valse ramen, een balkon en de topgevel in
1945
Kazemat 4 met de topgevel in
2005
Naast kazemat 4, in de rotswand, uitkijkend naar het oosten
de Loire monding in, ligt een oud Frans fort. Zwaar beschadigd
door vandalisme, vuur en graffiti, zou het zeer geschikt zijn
om gerestaureerd te worden en als kenniscentrum ingericht te
worden. Schuin achter kazemat 2 ligt een oude
vuurgeleidingsbunker van de Fransen, maar de Duitsers bouwden
een vuurgeleidingsbunker type M 157 westelijk van de batterij.
Deze is nu gelegen op privé terrein en is helaas niet te
bezoeken.
De plek waar ooit het zoeklicht stond van Fort de
L'Eve,...
Saint-Marc-sur-Mer
Voor de bezoeker aan Saint-Marc-sur-Mer is het ook leuk om even aan te halen dat
dit badplaats is waar de speelfilm ’Les Vacances de monsieur Hulot’
is opgenomen gedurende de zomer van 1952. Jacques Tati, de regisseur
en belangrijkste hoofdrolspeler, heeft op deze locatie een pracht van
een komedie afgeleverd. Met weinig dialogen, spreken de beelden voor
zich. De vakanties na de oorlog kwamen weer op gang, en Frankrijk
ging voor 14 dagen massaal op vakantie naar het strand. De geweldige
sfeertekening van de jaren vijftig is een tijdloos document.
Links; een standbeeld voor Jacues Tati in Saint-Marc-sur-Mer,
rechts een scène uit ’Les Vacances de monsieur Hulot’
Wat weinig toeristen realiseerden, die in die tijd St-Marc-sur-Mer toen aandeden (en nu nog steeds),
was dat
in deze plaats de Duitse commandantuur gevestigd was dat de gehele luchtafweerverdediging
van St-Nazaire op zich had genomen. Het hoofdkwartier was in een enorme Fl 250 bunker waarop een
Flak-observatietoren stond. Het lag nagenoeg in de tuin van het Château de Saint-Marc.
Saint-Marc-sur-Mer en de positie van het
commando V. Marine Flak Brigade
(Foto: Google Earth)
Vanuit dit commandocentrum bestuurde de V. Marine Flak Brigade de 88 zware kanonnen
van 10,5cm en 12,8cm welke verdeeld stonden rond Saint-Nazaire. In de Fl 250
bunker was een groot scherm geplaatst waarop binnenkomende Geallieerde bommenwerpers
werden geprojecteerd. De bemanningen van de bommenwerpers vreesden de luchtverdediging en
noemden Saint-Nazaire ‘Flak City’. Er werden door de luchtverdediging rond Saint-Nazaire
zeker 114 vliegtuigen neerschoten.
De Fl 250 commandobunker met de 14 meter hoge observatiepost
Er loopt een wandelpad vanaf het strand richting de Route de Saint-Eugène.
Deze voert langs het Château de Saint-Marc en vervolgens de Fl 250. De bunker
ligt onder het maaiveld, maar (ter camouflage?) er is een stenen barak met ramen
op de bunker gebouwd. Van de Fl 250
bunker is feitelijke dus weinig te zien, behalve een deel van de 14 meter hoge
toren die dezelfde uitstraling heeft als de Flak-toren van Vecquerie.
Vuurgeleidingsbunker Type S
414
In Batz-sur-Mer, zo’n 15 kilometer ten westen van Pointe
L'Eve, is een ook goed bewaard betonnen Duits overblijfsel te bezoeken.
Uittorende op bijna 20 meter boven zee staat een
vuurgeleidingsbunker, een Leitstand Type S 414. Hiervanuit werd het geschut aangestuurd van Batterie Kermoisan, hemelsbreed zo'n kilometer ten noord-oosten van de vuurgeleidingsbunker.
Het gebouw is 17 meter hoog en is voorzien van drie
observatiesleuven die over zee kijken. Organization Todt
stortte 1800 m² beton voor dit object. Om het sterkte te geven
werd er 125 ton aan betonijzer gebruikt. De bunker is door
haar hoogte een opvallende in het oog springende verschijning.
Om het tegen spionerende fotoverkenners te beschermen, werd de
bunker door de Duitsers als een hotel gecamoufleerd. Er werd
een houten dak overheen geplaatst en 31 valse (opgeschilderde)
ramen sierden het beton.
De vuurgeleidingsbunker, met
nepramen en het nepdak
Tegenwoordig is er een alleraardigst museum in gevestigd.
Het is ontdaan van alle camouflage en is nu tot het
oorspronkelijke beton teruggebracht. Nabij de ingang is een
88mm Flak kanon geplaatst. In de ruimtes wordt het complete
verhaal verteld over het complex en de strijd rond
Saint-Nazaire. Ook is er aandacht voor de manschappen hoe die
in het complex woonden en werkten.
In een vitrine een opvallend Delftsblauw tegeltje met een 'Kerstgroet 1942'
Het huisveste in de oorlog 21 man om het vuur te geleiden
van het dubbele spoorweg geschut enkele kilometers ten noordoosten van
de bunker. Het bewuste geschut bestond uit twee Franse 240mm
kanonnen uit de Eerste Wereldoorlog dat als spoorweg geschut in
september 1941 arriveerde in Batz-sur-Mer. Om de kanonnen
enige bescherming te bieden werden er enorme betonnen bakken
voor geconstrueerd.
type K 558 (f) 240mm Spoorweg geschut van
Batz-sur-Mer
Als men geluk heeft is het mogelijk één van deze
constructies te bezoeken. Het is gelegen op een stuk terrein
dat soms door een hek is afgesloten. Om het te vinden, kijk
uit naar de watertoren. Deze is namelijk boven op het
geschutsemplacement gebouwd.
Het geschutsemplacement
(linksboven is de voet van de watertoren te zien)
Dit geschutsemplacement staat lokaal bekend als Batterie Kermoisan (Tu 301). Het 4./M.A.A. 280 had twee spoorweg kanonnen van het type K 558 (f) onder hun commando. Stonden ze eerst in open terrein, later werden de zware betonnen borstweringen eromheen geconstrueerd.
Klik op onderstaand zoeklicht om uw licht op te steken,...
over de complexen ten noorden van St-Nazaire.
|