Panzerjäger (Pak-auf-Selbstfahrlafette)
Het eerste als zodanig ontwikkelde gemechaniseerd geschut tegen tanks, een antitankvoertuig,
werd door de Duitsers geproduceerd. Het Tsjechoslowaakse Škoda had in 1934 reeds een gemechaniseerd kanon
gebouwd tegen tank, de MU-6. Het was uitgerust met het , maar tot productie kwam het niet.
Toen Duitsland Polen binnenviel in september 1939 bezat het nog geen gemechaniseerd antitank kanon, want
met hun lichte tanks overrompelden ze het Poolse leger zonder veel moeite. Maar de Duitsers realiseerden zich
dat als ze Frankrijk en Groot-Brittannië tegenover zich zouden krijgen met zwaardere tanks, dan moest er een
snel gemechaniseerd antitank kanon komen.
Panzerjäger I in 1940,... gereed voor de strijd
Er werd een 47mm Škoda A5 kanon geplaatst op het chassis van Pz.Kpfw.IB door Alkett (Altmarkische Kettenwerke). De
koepel werd van de lichte tank gehaald en een vaste toren van 10 tot 13mm dik werd erop geplaatst. De bovenzijde en achterkant
van de toren was open. Voor Duitsland Frankrijk binnenviel waren er 132 Pz.Kpfw.IB aangepast en zouden er 117 van met
groot succes worden ingezet tijdens het binnenvallen van Frankrijk. Voor dit doel waren er vijf speciale eenheden
samengebracht, de Pz-Jäg.Abteilungen Sfl., waarbij 18 stuks van de Panzerjäger I bij de eerste drie waren ondergebracht en 28 bij de laatste 2
afdelingen. Pz-Jäg.Abt.605 van het Afrika Korps zette hun Panzerjäger I met succes in tijdens de Duitse campagne in Noord-Afrika.
Een Panzerjäger I van het Afrika Korps
Met de val van Frankrijk werd er veel materieel buitgemaakt door de Duitsers. Een vervolgorder voor meer
Panzerjäger I resulteerde in 200 stuks gebouwd op het chassis van de Renault R35. Als geschut werd in de vaste
toren een 47mm Pak 38(t) geplaatst. Deze versie werd tussen mei en oktober 1941 geproduceerd als de Selbstfahrlafette
4.7cm Pak 38(t) auf Panzerkampfwagen 35R(f)-ohne Turm. Maar dit type was geen succes, het was traag en het kanon niet krachtig genoeg
tegen de nieuwe tanks van de Britten en de Russen.
De Selbstfahrlafette
4.7cm Pak 38(t) auf Panzerkampfwagen 35R(f)-ohne Turm
De ontwikkelingen gingen zo snel bij de tegenstanders van Duitsland, dat het opperbevel smeekte
om zwaardere gemechniseerde antitank kanonnen.
En zo werd de serie Marder ontwikkeld. De Marder I was gebouwd op het chassis
van de Franse bepantserde munitietransporteur de Tracteur Blinde 37L (Lorraine) waarmee het
de meest voorkomende versie van de Marder I werd,
officieel de Marder I 7,5cm Pak40/1 auf Geschützwagen Lorraine Schlepper(f) genaamd, waarvan er 184 met de
aanduiding Sonderkraftfahrzeug 135 (Sd.Kfz.135) werden opgebouwd. Ook werden zo'n 100 buitgemaakte
Hotchkiss H39 tanks in Frankrijk omgebouwd tot Marder I onder leiding van Major Becker, die ook voornamelijk in Frankrijk zouden blijven.
Er werden tussen de 250 en 280 Franse pantservoertuigen
omgebouwd tot een Marder I (waaronder ook een klein deel op het chassis van de Franse FCM 36 tank).
Ondanks dat
het krachtige Pak 40 kanon uitstekend voldeed, was met name de dunne bepantsering (tussen de 5 en 12mm) te
licht om de bemanning enige bescherming te bieden.
Een Marder I 7,5cm Pak40/1 auf Geschützwagen Lorraine Schlepper(f)
welke in het Tank Museum van Saumur, Frankrijk, te bewonderen is
De opvolgende versie van de Marder I werd opgebouwd op het chassis van de Pz.Kpfw.II Ausf D/E. Deze versie van de Marder II
is goed te herkennen aan de vier grote loopwielen en het ontbreken van terugloop wielen (het zogenaamde Christie loopwerk).
Alkett ontving de order voor 150 stuks 7,62cm 36(r) auf Fahrgestell II(Sf), waarvan de fabriek Wegmann er zo'n 50 voor hun rekening nam.
Dit type ontving tevens de eenvoudiger aanduiding Sonderkraftfahrzeug 132 (Sd.Kfz.132) Marder II.
Een Marder II(D) met het Russische 7.62cm kanon
(De Marder II(D) is herkenbaar aan de vier grote loopwielen)
De order werd uitgebreid tot 210, waarbij ook Pz.Kpfw.II aangeboden ter reparatie aangepast werden tot Sd.Kfz.132.
Vanaf half juni 1942 begon men met de productie van de Selbstfahrlafette II für 7,5cm Pak/40 (Sd.Kfz.131) op het
chassis van de Pz.Kpfw.II Ausf A, B, C en F. Van dit type
Marder II werden uiteindelijk 1217 stuks gebouwd voor de productie stopte in 1944. De bepantsering was bij de Sd.Kfz.131
een stuk verbeterd, aan de voorzijde 35mm en de zij-en achterkant 14,5mm dik (al was die op sommige delen een stuk ingekort).
Een Marder II opgebouwd op het chassis van de Pz.Kpfw.II Ausf F
De Marder III stond op het chassis van de Tsjechische Škoda LT vz.38(t). Deze lichte tank was vóór de oorlog eigenlijk
al afgeschreven, maar het chassis was uitstekend om er verder op voort te borduren. Eén van deze omgebouwde types was
de Panzerjäger 38(t) für 7.62cm PaK 36(r), Sd.Kfz.139 op het 'G' chassis. Er zouden van de Sd.Kfz.139 Ausf G
344 stuks worden gebouwd.
Op het 'H' chassis van de 38(t) werd het 7,5cm Pak/40. Het kreeg de officiële aanduiding 7,5cm PaK 40/3 auf Panzerkampfwagen
38(t) Ausf.H, Sd.Kfz.138. Van dit type Marder III werden uiteindelijk 275 stuks gebouwd.
Een in Noord-Afrika buitgemaakte Sd.Kfz.139 met het 7.62cm PaK 36(r) kanon
De laatste variant van de
Marder III was gebouwd op het 'M' chassis. Was bij de vorige types de motor achterin geplaatst, bij de Ausf M was deze
naar voren gebracht. Hierdoor kon de open geschutstoren naar achteren geplaatst, waardoor het silhouet lager werd. Waren de
andere Marder versies van achteren open, de Ausf M was aan de achterzijde dicht. Zat de chauffeur in de andere Marder modellen in het midden,
deze was in de Ausf M naar rechts verschoven. Met de officiële aanduiding Panzerjäger 38(t) mit 7,5cm PaK 40/3 Ausf.M, Sd.Kfz.138
zouden er 942 geproduceerd worden het hoogste aantal van de in totaal 1736 gebouwde versies van de Marder III.
Deze Marder III Ausf M is te zien in het Tank Museum, Saumur
Jagdpanzer Hetzer
38(t) Sd.Kfz.138/2
De 'Hetzer' 38(t) in Overloon is officieel gezien een G-13
De Jagdpanzer Hetzer 38(t) maakte in principe van hetzelfde concept gebruik
als de Jagdpanzer IV.
Niet alleen de Panzerjäger 38(t) werd op het chassis van de
Tsjechische LT vz.38(t) gebouwd, ook de Jagdpanzer Hetzer
38(t) Sd.Kfz.138/2 had zijn oorsprong te danken aan de lichte Skoda tank.
Werd de opbouw van de Hetzer geheel nieuw, de krachtbron, een Praga AC2 6 cilinder benzinemotor die 265 pk leverde,
bleef de motor voor deze .
Op de foto hierboven
staat Hetzer tussen aanhalingstekens, dat komt omdat het een G-13 betreft, een voormalige
na-oorlogse Zwiserse Jagdpanzer, welke in dat land eerder bekend stond als G-13 dan als Herzer
(waarover lager op de pagina meer).
De basis voor de Hetzer 38(t) was de LT vz.38(t)
De naam Hetzer was niet de officiële naam, een naam die pas na de oorlog in zwang raakte
voor de Jagdpanzer 38(t), gegeven door soldaten en vervolgens in
naoorlogse publicaties verscheen. De Hetzer kwam trouwens vrij laat in productie. In maart 1944 werden de
eerste prototypes gebouwd door BMM (Böhmisch-Mährische Maschinenfabrik AG).
De eerste voertuigen kwamen in dienst in mei/juni 1944. In september begon ook Škoda aan de
productie, naast die van BMM.
De Hetzer 38(t) had een romplengte van slechts 4,87m waarin
vier man zaten
(tekening: The War'tist Vincent Bourguignon)
In een soort van kazematvorm werd een 75mm
Pak 39 L/48 geplaatst aan de rechterzijde van het voertuig.
Aan de voorzijde was de bepantsering 60mm dik en maar aan de
zijkanten slechts 20mm. Verder bestond de bewapening uit een
machinegeweer die bovenop de romp gemonteerd was. Door de lage
romp, slechts 2,11 cm hoog, en de grote beweeglijkheid gecombineerd
met grote vuurkracht was het een populair en gevreesd wapen.
Deze 'Hetzer'
in Bayeux is een Zwitserse G-13
Voor de bemanning was het een zeer krappe bedoening. De lader en schutter zaten links van het kanon,
direct achter de bestuurder, en de commandant zat centraal rechts, en deze had weinig of geen zicht
als hij binnen zat.
Tussen april 1944 en mei 1945 werden 2.584 geproduceerd.
Varianten van de Hertzer waren een vlammenwerper-en
bergingstank. Na de oorlog werd de Hetzer technisch verbeterd
en kwam in dienst bij het Tsjechische leger, het Zweedse leger en het Zwitserse leger als
de G-13. In Zwitserland deed de G-13 dienst tot in 1970. Veel van deze G-13's staan in tentoonstellingen
als Hetzer, maar vallen meestal door de mand vanwege de gehandhaafde schroefdraad voor de mondingrem
en de vier gaten in het achterste loopwiel welke uniek waren voor de G-13 (de originele Hetzer had 6 of 12
gaten in het achterste loopwiel).
Let op de mondingrem op
deze Zwitserse G-13
Er zijn in Europa nog verschillende exemplaren te vinden. Goed bewaarde Hetzers
(de meeste zijn Zwitserse G-13's) zijn te vinden in Saumur Tankmuseum (Frankrijk),
Wings of Liberation Museum in Best, het Oorlogsmuseum in Overloon (Nederland),
in Diekirch (Luxemburg), en in Bayeux (Frankrijk) bij het Slag om Normandië Museum.
Veel van deze G-13's worden gerestaureerd naar Duitse uitvoering, zoals de draadeind op het einde van de loop
verwijderd, en het achterste loopwiel van meerdere gaten voorzien. Dit maakt de identificatie wel een stuk lastiger.
Eén van de twee 'Hetzers' in het Techniek Museum, Sinsheim, Duitsland
In en rond Bastogne zijn twee Hetzers te vinden. Een goed exemplaar (een Zwitserse G-13)
gerestaureerd terug te vinden in de tentoonstelling van het 'Bastogne War Museum'.
De tweede Hetzer is gerestaureerd
tot rijdende versie, te vinden in de 'Bastogne Barracks'.
In Duitsland worden ook enkele 'Hetzers' G-13 bewaard, zoals in Sinsheim (2 stuks) en in Munster.
De G-13 'Hetzer' van het Oorlogsmuseum in Overloon
Van de bijna 100 bewaard gebleven Jagdpanzer Hetzers,
waaronder enkele wrakken, zijn er slechts 11 stuks originele Hetzer 38(t) Sd.Kfz.138/2,
de rest zijn allemaal G-13's. (De originele staan in onderstaand schema)
Serie Nr. (bouwer) |
Conditie |
Locatie |
Land |
321042, BMM |
In tentoonstelling |
Canadian Forces Base |
Borden, Canada |
321364, BMM |
Rijdende |
Arsenalen Tank Museum |
Strangnas, Zweden |
321810, BMM? |
Wrak |
Rex & Rod Cadman Coll. |
Verenigd Koninkrijk |
322211, BMM |
In tentoonstelling |
Bovington Tank Museum |
Verenigd Koninkrijk |
322973, BMM |
Rijdende |
Kubinka Tank Museum |
Rusland |
323437, Škoda |
Rijdende |
Australian Armour & Artillery M. |
Cairns, Australië |
32362?, Škoda |
In tentoonstelling |
Army Technical Museum |
Lešany, Tsjechië |
323814, Škoda |
In tentoonstelling |
Fort Lee US Army Ordnance M. |
Virginia, VS |
323010, 323910? |
Rijdende |
Bruce Compton Collection |
Verenigd Koninkrijk |
----- |
In tentoonstelling |
Panzermuseum |
Thun, Zwitserland |
----- |
In tentoonstelling |
Polish Army Museum |
Warschau, Polen |
----- |
Restauratie |
Muzeum Eksploracji Polskiej |
Brzeznie, Polen |
De schroefdraad van de verwijderde mondingrem verraadt
dat het een G-13 is
KLIK NU OP; 'Het vervolg van de Duitse
pantservoertuigen'
|