Tijdens Operation Desert Storm in 1991 waren 15 Apache bataljons met 277 toestellen actief over Koeweit en Irak. Gedurende 18.000 vlieguren werden meer dan 500 tanks en andere rupsvoertuigen vernietigd en honderden wielvoertuigen. Verder werden 24 vliegtuigen en verscheidene andere doelen op de grond verwoest, en dat tegen het verlies van één Apache tijdens deze gevechtshandelingen.

Tijdens het conflict in de jaren negentig van de vorige eeuw in het voormalige Joegoslavië werden ook Apaches ingezet in het kader van SFOR (Stabilisation Force). Maar ondanks een investering van $480 miljoen om de helikopters daar te krijgen en operationeel te laten draaien, waren er ook enorm veel problemen. De terreintraining bleek hier te kort te schieten, nacht-zicht apparatuur werkte niet, brandstof voeding problemen etc. Eén AH-64 ging verloren op 27 April 1999 toen een staartrotor afbrak. Hierop werd de gehele vloot aan Apaches aan de grond gehouden.

Ervaringen opgedaan tijdens de oorlog in Irak werden verwerkt in de AH-64B. Na wat kleine aanpassingen en verbeteringen, zoals het testen met sidewinder en stinger raketten, kwam de grootste aanpassing in 1991 met de introductie van de Apache 'Longbow'. Opvallendste kenmerk is de al eerder genoemde grote platte kaas boven de rotor waarin zich een millimeter golflengte vuurgeleidingsradar bevindt. Het eerste prototype, een aangepaste AH-64A, vloog op 11 maart 1991. 308 nog te bouwen AH-64A's werden aangepast voor de Longbow en kregen de aanduiding AH-64C. Er werden 232 nieuwe Apache Longbow's gebouwd als de AH-64D. Deze bezitten de krachtigere General Electric T700-GE-701C motoren. De door Northrop Grumman geproduceerde Longbow radar is door zijn korte golflengte ongevoelig voor elektronische tegenmaatregelen. Verder voordeel van de millimeter golflengte is dat het ook onder slechte weersomstandigheden optimaal functioneert.

McDonnell Douglas ging in augustus 1997 op in Boeing en is de oorspronkelijke Hughes helikopter alweer voorzien van een nieuwe voornaam. Dit belette niet dat de exportverkoop een groot succes genoemd kan worden. Ook Nederland kocht, tot vreugde van de schrijver, 30 AH-64D's aan in 1995 met voorbereiding voor de Longbow radar. Naast de AH-64 was ook de Eurocopter Tiger in de race, maar dit niet beproefde model werd terecht afgewezen (tot teleurstelling van de producenten, want door het mislopen van deze order haakten meer eventuele kopers af). Voordat de levering van de 'Delta's' begonnen werden er tot die tijd 12 AH-64A's geleased. De laatste AH-64D werd in mei 2002 geleverd aan het 301 Squadron op Gilze-Rijen. Ook 302 Squadron is op Gilze-Rijen uitgerust met de AH-64D. De Nederlandse machines ontberen de Amerikaanse elektronische tegenmaatregel apparatuur (ECM), omdat de luchtmacht deze niet up-to-date vond. Voor deze installatie werd een beroep gedaan op het Deense bedrijf Terma. Verder is de AN/ALQ-144 IRCM (hoekige spiegelende 'beschuitbus' achter de rotor-as) vervangen voor een Northrop Grumman Guardian laser-based DIRCM (Direct Energy Infra-red Counter Measure).

De Nederlandse Apaches werden in 1998 en 1999 ingezet in Bosnië voor het bewaken van de afspraken uit het Dayton-vredesakkoord dat opereerde onder de naam 'Stabilisation Force' (SFOR). Verscheidene keren werden tijdens missies dreigende overtredingen geconstateerd en konden SFOR-militairen op de grond hier tegen maatregelen nemen.

Vanaf maart 2004 tot in 2006 werden zes Apaches uit Nederland ingezet in Afghanistan, in dienst van de ISAF-macht van de NAVO. In september 2004 stortte 20 km ten noorden van Kabul een Apache neer door technische problemen. Eén van de bemanningsleden raakte daarbij lichtgewond, maar de AH-64D moest worden afgeschreven. Vervolgens werden de vijf overgebleven helikopters tot 2010 ter ondersteuning gebruikt voor de Nederlandse troepen die in Uruzgan zaten. Vanaf 2006 vlogen de toestellen in 7000 vlieguren 1200 missies. Tijdens deze missies werden veelvuldig gebruik gemaakt van de boordwapens.

Nederland had het enige demonstratie team in Europa welke de Apache voorvloog tijdens luchtvaart evenementen en wervingsdagen. In Amerika wordt dit alleen verzorgd door Boeing. Voor het demoteam had het 301 squadron een AH-64D (Q-17) vrijgemaakt. Hiermee werd tussen 2002 en 2005 gevlogen. Vervolgens kwam er een pauze vanwege overplaatsing missie gebieden. In 2010 werden de demonstraties weer opgepikt. De helikopter, 'Hawk' genaamd, was in standaard camouflage, maar voorzien van snel verwijderbare bestikkering. Voor dramatisch effect tijdens shows, waren er AMASE pods aangebracht waarmee fakkels (flares) werden afgeschoten. Deze waren standaard op de Apaches waarmee Nederland in Afghanistan opereerde om hittezoekende raketten te misleiden. Sinds 2016 is het team ontbonden en heeft de Luchtmacht ook geen officieel demoteam meer.

Toen in 2003 wederdom een invasie op Irak werd ondernomen, werd de AH-64 weer veel ingezet door de Amerikanen. Maar niet altijd met groot succes,... Op 24 maart 2003 werden tijdens één actie nabij Karbala maar liefst 31 Apaches beschadigd en één neergehaald waarbij de bemanning gevangen werd genomen. Het was de bedoeling om een Iraakse pantsereenheid uit te schakelen, maar de helikopters liepen in een zogenaamde 'flak-trap', een hinderlaag van afweervuur, dat effectief werd gebruikt. De aanval moest worden afgeblazen, maar de beschadigde Apaches konden terugkeren naar de basis. Er waren enkele bij die te zwaar beschadigd waren, deze werden ter plekke gesloopt, maar de meesten werden weer gerepareerd en ingezet (al was het na dit incident een stuk voorzichtiger).

Een andere afnemer is Groot-Britannië die de AH-64D Longbow heeft uitgerust met Rolls-Royce/Turbomeca RTM322 motoren. De Apache heeft in de UK de aanduiding AH Mk 1 en er zijn 67 van geleverd. De Britse machines zijn verder uitgerust met de CRV7 70mm raketten. Vanaf mei 2005 werden de AH Mk 1's aangepast met het Arrowhead markering systeem. Een bekende vlieger in de Britse versie was Prins Harry, welke regelmatig actie zag in Afganistan. Hij rondde in 2013 zijn opleiding als schutter op de Apache af, en eindigde zijn tour in Afganistan als Apache Aircraft Commander op 5 juli van dat jaar.

Ook Israël, Griekenland, Egypte, Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten, Japan en Singapore namen de AH-64 af. Verscheidene andere landen, zoals India, Taiwan en Indonesië, hebben ook interesse in deze formidabele AH-64 Apache aanvalshelikopter. Mocht u ook belangstelling hebben voor deze formidabele vechtjas, een AH-64A Apache kost 14 miljoen dollar. Een Longbow kost u 4 miljoen extra (prijsstelling 2007). Maar hou rekening met de hoge kosten aan onderhoud. De Amerikaanse defensie kwam in mei 2012 met een rapport waarin stond dat Boeing maar liefst 33% tot 177% teveel rekende voor reserve onderdelen!

In 2018 is begonnen met het testen van een vervanger voor de AGM-114 Hellfire raketten door de geavanceerde 'Joint Air-to-Ground Missile' (JAGM).

Zowel de Amerikaanse, Canadese als Britse marine hebben onderzoek gedaan naar de mogelijkheid of de Apache geschikt zou zijn om als vliegdek helikopter gebruikt te worden. De Amerikaanse Navy onderzocht deze mogelijkheid tussen 1984 en 1987, en de Britten in 2004 aan boord van de HMS Ocean. Maar tot op heden heeft dit niet geleid tot orders om een marine versie te ontwikkelen.

In 2020 werd de eerste gemoderniseerde Nederlandse Apache, in AH-64E standaard, geleverd. In totaal werden 28 Apaches aangepast. De laaste zal in 2025 afgeleverd worden. Nieuw aan de 'Echo' zijn de verbeterde radio's. Met de 'Link-16' heeft men een digitale datalink voor directe elektronische uitwisseling van gegevens met andere eenheden. Ook zijn de 'Echo's' nu naar behoefte geschikt om de FCR (Fire Controle Radar) op de rotor te krijgen (dit verschilt per missie). De FCR kan 256 statische en bewegende doelen 'bekijken' waarvan er 16 als prioriteit aangewezen kunnen worden, waar eventueel actie tegen vereist is. De AN/APG-78 Longbow FCR had oorspronkelijk een bereik van 8 km en is nu opgerekt naar 16 km! De rotors zijn iets groter dan bij de 'Delta' en van composiet. Tevens heeft het nu een sterkere transmissie door de verbeterde motor die de Apache wendbaarder maakt. Alls 'Echo's' zijn uitgerust met het MUMT systeem (Manned-Unmanned Teaming) voor video- en data uitwisseling met bijvoorbeeld de F-35 of het onbemande vliegtuig, de MQ-9 Reaper. Mocht de FCR niet geinstaleerd zijn, dan kan de extra antenne van de MUMT er op gezet worden. Ook zijn er verbeterde sensoren op de neus gezet. De video is nu in kleur (bij de 'Delta' waren deze in zwart/wit). Ook de resolutie is met sprongen vooruitgegaan. Er kan veel verder ingezoomt worden waarbij personen kilometers ver zijn waar te nemen.

Dat het vliegen met deze geavanceerde machines moeilijk en lastig is, staat buiten kijf. Het nemen van beslissingen is en blijft een taak voor de vliegers zelf. De Apache kan veel informatie verstrekken aan de bemanning, maar het interpreteren ervan blijft een verantwoordelijkheid voor de bemanning. Hierdoor zijn helaas ook al enkele afschuwelijke fouten door Apache vliegers gemaakt. Tijdens de eerste Golfoorlog in 1991 opende een Apache, op 17 februari, het vuur op twee voertuigen vanaf bijna 4 kilometer afstand. Op de videoweergave van het voorval zijn de voertuigen als vierkante blokje te onderscheiden. Als de bemanning toestemming vraagt om het vuur te openen, wordt dit zonder aarzelen gegeven. Het boordkanon weigerde echter dienst, waarop Hellfire raketten de voertuigen vernietigen. Korte na het vernietigen van de voertuigen, wordt geroepen tot een ‘staakt het vuren’, het bleken eigen troepen (‘friendlies’). Bij deze ‘friendly fire’ actie verloren twee Amerikaanse soldaten het leven en raakte zes gewond.

Eén van de bekendste gevallen van ‘friendly fire’, is het geval dat uitgebreid via Wikileaks naar buiten kwam. Op 12 juli 2007 observeerden twee Apaches een groep mensen in Bagdad in Irak. Het vuur werd geopend en verscheidene mensen werden gedood. Wat gezien werd als bewapende terroristen, bleken achteraf twee journalisten van Reuter. De video geschoten door een Apache van het incident werd openbaar gemaakt door een analist van het Amerikaanse leger, Private First Class Bradley Manning. Wereldwijde verontwaardiging volgde, vooral de bloeddorstigheid waarmee de bemanning gretig het vuur opende op wat achteraf onschuldige burgers bleken te zijn, schokte de kijker. Klokkenluider Manning kreeg 35 jaar gevangenisstraf en de bemanning van de Apaches werden verder met rust gelaten.

Helaas waren Amerikaanse Apache helikopters ook betrokken bij een aanval op een Britse basis. Tijdens dit ‘friendly fire’ incident op 12 december 2009, werd één Britse soldaat gedood. Niet alleen in Irak was sprake van dit soort incidenten, ook beschoot een Britse Apache helikopter Britse paratroepers in Afghanistan een jaar eerder, op 9 juli 2008, waarbij negen gewond raakten, waarvan één ernstig.

Van een hele andere orde van het gebruik van de videoapparatuur aan boord van de Apache, liet een Nederlandse bemanning zien die aan het trainen was op 1 februari 2003 nabij Fort Hood, in Texas. De bemanning verklaarde later dat ze op de hoogte waren dat de space shuttle ‘Columbia’ terug zou keren naar de aarde, en keken ook met grote belangstelling hier naar uit. Terwijl de bemanning op lage hoogte aan het manoeuvreren waren, zagen ze een explosie van licht aan de hemel. De camera werd er op gezet, en ze legden het uiteenvallen van de space shuttle ‘Columbia’ vast (waarbij de zeven astronauten het leven lieten). De beelden zouden later als zeer belangrijk bewijs gebruikt worden, aangezien tot op de seconde nauwkeurig, en de positie waar zich alles afspeelde duidelijk in beeld is te volgen.

Klik voor 'copyright-disclaimer'

Onderstaande gegevens betreft de Boeing AH-64 Apache

Fabrikant	Hughes, McDonnell Douglas, Boeing
Ontwerper	Hughes
Gebruik	Aanvalshelikopter
Motor	2 x General Electric T700-GE-701
Vermogen	2 x 1.265 kW
Spanwijdte rotors	14,63 m
Lengte	14,97 m, met draaiende rotor ; 17,76 m
Hoogte	4,66 m
Stijgsnelheid	762 m p/min
Gewicht	leeg	5165 kg	Geladen	9526 kg
Snelheid max.	293 km/u
Plafond	6300 m
Bereik	482 km (met externe brandstof ; 1800 km)
Bewapening	1 X 30mm Hughes M230 kanon. Ongeleide 69,85mm raketten, AGM-114 Hellfire raketten
Bemanning	2
Eerste vlucht	30 september 1975
Aantal gebouwd	ruim 2400+ (nog steeds in productie, 2021)

Hierboven de schutter ruimte, en hieronder de achterste cockpit (piloot)

BRONNEN

Klik hieronder om naar de homepage te gaan

OF GA TERUG

---