Consolidated B-24
Liberator
(het vervolg)

De B-24 en de Nose-Art

Zoals zoveel geallieerde bommenwerpers, en dan met name de Amerikaanse, werd ook de B-24 regelmatig uitgerust met de meest uiteenlopende 'Nose-Art'. Het was ook een mooi vlak en vooral groot canvas waar de geïnspireerde artiest van de bemanning of van de onderhoudsploeg zich op kon uitleven. De derde foto van bovenaf op deze pagina, is een fraai voorbeeld van deze vorm van 'kunst'. Menig schilderwerk was kleurig en ook vaak gewaagd. Toch werd er een grote vrijheid gegeven door de staf van de USAAF (en dat voor een zeer puriteins Amerika).

Een geliefd onderwerp, de dames in bevallige posities,
de B-24H, 42-50303 'Our Hobby', 461 BG, 765 BS, zegt genoeg!

Verschillende voorbeelden van schaars geklede dames werden uit tijdschriften overgenomen, of vanaf kalenders. Eén van deze kunstenaars was Gil Elvgren. Zijn werk kwam op menig bommenwerper te staan (twee voorbeelden staan hieronder). Een andere kunstenaar, en wellicht de grootste inspiratiebron, bleek de Peruviaans geboren artiest, Joaquin Alberto Vargas y Chavez (1896-1982) die ook beroemd werd door zijn vaak bijna naakte dames. Menige bommenwerper kreeg een replica van één van zijn creaties onder de cockpit geschilderd. Soms verbluffend goed, vaak vrij ruw en tegen het perverse aan. Meer over Vargas behandel ik op de Nose-Art pagina van de B-25 Mitchell; 'KLIK HIER'

Ook tekeningen van Gil Elvgren bleken een inspiratie voor Nose-Art

Het inspireert nog steeds om 'nose-art' aan te brengen op hedendaagse gevechtsvliegtuigen, maar er is maar één canvas waar ze echt het meest tot hun recht komen, op een B-24. Het inspireerde zelfs de schrijver van dit artikel ook eens een replica te schilderen (op schaal). Hiertoe had ik eerst verschillende stukken aluminium op een plaat genageld met honderden kleine spijkertjes. De randen ingesmeerd met olie en toen het 'palet' zwart gespoten. Het moest zo lijken dat het overkwam op de kijker of de nose-art uit het toestel gesneden was. Hierop de tekening aangebracht en de tekst. Omdat ik toch wel trots ben op het resultaat, hieronder een afbeelding er van.

'Sack Time'
(Pieter Jutte)

Een geheel andere manier van B-24 toestellen opschilderen had niets van doen ter 'verfraaiing' of het verpersoonlijken van een vliegtuig. Sommige oude oorlogsmoede, en van bewapening ontdane, B-24 toestellen werden kleurig opgeschilderd zodat tijdens het verzamelen van de eenheden in de lucht bemanningen van bepaalde groepen snel hun eigen formatie konden herkennen en vormen. Op deze manier bleef de radiostilte gehandhaafd. Eenmaal geformeerd en onderweg naar het vasteland van Europa, verlieten de 'assembly ships' de formaties.

'assembly ship' (verzamel) B-24D, 42-40127 'First Sergeant'

Hierboven is een interessante 'assembly' Liberator te zien. Hierboven is het uitgerust met 12 inch (30,48cm) grote blauwe en rode cirkels en stond onder het commando van het 754th Bomb Squadron van de 458th Bomb Group, en droeg de naam 'First Sergeant'. Origineel was de B-24D, 42-40127 bommenwerper ondergebracht bij de 93rd Bomb Group en droeg toen de naam 'Bucket of Bolts'. Toen het werd overgedragen aan de 458th Bomb Group kreeg het de naam 'Thar She Blows Again', om uiteindelijk als 'verzamelaar' 'First Sergeant' dienst te gaan doen.

B-24D, 41-23699 'Lemon Drop', 68th Bomb Squadron, 44th Bomb Group
(Illustratie: Ferene Szegedi)


Lt.Col. James Stewart

Buiten kijf staat dat iedere vliegenier op bommenwerpers helden waren, want je besliste niet over je eigen lot, alles hing onder andere af van hoe jou piloot het schip door de lucht stuurde, of hoe de vijand jou behandelde, of de techniek je niet in de steek zou laten, etc,… allemaal factoren die onzeker waren. De meeste vliegeniers op deze kisten waren onbekende jongen mannen die zich geroepen voelden om hun plicht te doen voor vrijheid. Toch wil ik één man uit deze groep halen, de acteur James Stewart. Hollywood zat niet te wachten om een publiektrekker als deze acteur aan gevaarlijke situaties bloot te stellen, als het nodig was nam een stuntman dat van de acteur over. Aan de andere kant had Amerika propaganda nodig om de oorlog onder de aandacht van de bevolking te brengen en tevens jonge mannen te rekruteren om ten strijde te trekken.

James Stewart

James Stewart die altijd een luchtvaart enthousiast was geweest en een privé brevet bezat, trad in maart 1941 toe tot de Army Air Corps op Moffett Field. Om te voldoen aan Air Corps reglementen, moest Steward 100 uur extra vliegtijd volmaken, welke hij op eigen kosten volbracht. In januari 1942 werd Stewart als 2nd Lieutenant naar Mather Field in Californië gestuurd als instructeur op viermotorige bommenwerpers, zoals de B-17 en de B-24. Na bijna twee jaar aandringen op een post overzee, werd zijn verzoek eindelijk gehonoreerd en kreeg Stewart, nu een Captain en Operation Officer een positie aangewezen in het 703rd Bomb Squadron, 445th Bombardment Group van de Eighth Air Force, in Tibenham, Engeland. In maart 1944 werd Stewart overgeplaatst naar De 453rd Bombardment Group op Old Buckenham (Old Buc). Gedurende zijn tijd in Europa vloog Stewart als leidende vlieger op de B-24 Liberator. Hij maakte twintig gevechtsmissies naar onder andere Berlijn, Bremen, Frankfurt en Schweinfurt. Stewart zijn belangrijkste vlucht maakte hij als leidende commandant tijdens een zogenaamde ‘1000 vliegtuigen’ missie naar Berlijn.

Lieutenant Colonel James Stewart (rechts) praat met een vliegenier na een missie

Op 3 juni 1944 werd Jimmy Stewart gepromoveerd tot Lieutenant Colonel en op 1 juli overgeplaatst naar de 2nd Bomb Wing, als executive officer voor Brigadier General Edward J. Timberlake. Zijn officieel aantal missies stond toen op 20 stuks, maar Stewart zou nog een aantal, niet officiële, missies maken met het pathfinder squadron van de 389th Bombardment Group, zijn voormalige Groups en de 20th Combat Bomb Wing. Op 29 maart 1945 werd Stewart gepromoveerd tot Colonel, en werd commandant van de 2nd Bomb Wing, een positie die hij bekleedde tot 15 juni 1945. James Stewart was één van de weinige Amerikanen die van Private naar Colonel opklom binnen vier jaar.

James Stewart in Strategic Air Command als Robert ‘Dutch’ Holland

Het was niet de laatste oorlog waar Stewart bij betrokken was. Als Brigadier General vloog James Stewart een missie in 1966 met een B-52 bommenwerper als waarnemer over Vietnam. Na 27 jaar, ging Stewart op 31 mei 1968 met pensioen als Major General. Met een verleden als vliegenier was Jimmy Stewart de aangewezen persoon ook in films te spelen waarin vliegtuigen een belangrijke rol vertolkten. In 1955 speelde Stewart in Strategic Air Command als Robert ‘Dutch’ Holland. In deze film zijn mooie beelden verwerkt van de B-36 en B-47 Stratojet. In 1957 werd Stewart weer gecast als piloot, in de rol van Charles Lindbergh voor de film The Spirit of St. Louis. Ook in 1965 werd Jimmy Stewart weer een drijvende kracht in een spannend vliegavontuur, The Flight of the Phoenix.


B-24 Verliezen

Heel veel Liberators gingen verloren, alleen al bij de Eight Air Force in Europa gingen er 2112 B-24's verloren. Bij veel bemanningen had de B-24 dan ook de bijnaam 'Flying Coffin', want er waren weinig ontsnappings mogelijkheden, daar er ook maar één toegang tot de bommenwerper was, achterin het toestel. Enkele B-24's zijn ook in de voormalige Zuiderzee neergekomen, welke tijdens de drooglegging van de polders in het IJsselmeer letterlijk boven water kwamen.

B-24H, 42-94812 Little Warrior, gaat in vlammen op (zie hieronder)

Van B-24 bommenwerpers die over vijandelijk gebied werden neergeschoten bestaan heel veel foto's. Sommige laten zien hoe vleugels afbreken, of met een lang rookspoor uit een motor verder vliegen. Maar ook foto's van naar beneden tollende bommenwerpers of Liberators in brand. Eén van deze brandende B-24's is hierboven afgebeeld. De meeste bemanningen vreesden vooral brand in hun vliegtuig, en hierboven is zo'n nachtmerrie in beeld. Het betreft hier de door Ford gebouwde B-24H-20-FO Liberator, 42-94812, Little Warrior welke onderdeel was van het 861st Bomb Squadron, 493rd Bomb Group, 8th Air Force. Little Warrior was bezig aan een missie naar Fallersleben, Duitsland op 29 juni 1944. De foto werd genomen vanuit een andere B-24, de Green Hornet op het moment dat de brandstoftanks explodeerden. Op één na kwam de gehele bemanning om het leven in de crash. De enige die wist te ontsnappen per parachute werd omgebracht door Duitse burgers toen hij neerkwam.

B-24M-10-FO, 44-50838 Red Bow van de 448th BG breekt in twee stukken

Was bij Little Warrior één overlevende (die gedood werd door Duitse burgers), ook bij bovenstaande incident zou slechts één het overleven (die in gevangeschap verdween). Hier betreft het de door Ford gebouwde B-24M-10-FO, 44-50838, Red Bow, (714th Sqn, 448th Bomb Group) welke tijdens een missie naar Parchim (het alternatieve doel, Wesendorf, werd gebombardeerd) op 4 april 1945 door Me 262 straaljagers werd neergeschoten. Deze bekende foto werd genomen vanuit de B-24, 42-51246 Frisco Frisky. Deze dag gingen acht B-24 verloren, waaronder drie van 448th BG.

B-24, 44-49710, Stevonovitch II rolt over als de stuurboordvleugel bezwijkt

Een andere B-24 die neergehaald werd en waarvan slechts één bemanningslid het overleefde, was van bovenstaande Liberator, de B-24, 44-49710, Stevonovitch II van de 464 Bomb Group, 15th Air Force, die verloren ging op 10 april 1945 tijdens een missie nabij Lugo, Italië. Het was een zogenaamde 'milk-run', oftwel, een missie waarbij geen zware opositie te verwachten viel. Maar de luchtafweer was effectief en trof de stuurboordvleugel van de bommenwerper waarvan Col. James Gilson de commandant was. De smalle lange vleugel bezweek tussen de twee motoren waardoor de bommenwerper omrolde en naar de aarde tolde. Een romp boordschutter werd vrijgegooid en overleefde het drama waarbij de overige negen bemanningsleden omkwamen.

B-24H-30-FO, 42-95379, Extra Joker aangeschoten door Fw 190 jagers

Hierboven ook een afschuwelijke foto genomen door Sergeant Leo Stautsenberger die normaliter meevloog als cameraman aan boord van de in vlammen gehulde Liberator, de Extra Joker. Precies op deze dag was Stautsenberger gevraagd met een ander toestel mee te vliegen zodat hij foto's kon nemen van Extra Joker tijdens de missie. Over Oostenrijk, nabij Turnitz, werd de formatie bommenwerpers aangevallen door Duitse Fw 190 jagers en wisten Extra Joker te treffen. De vlammen brachten uiteindelijk de bommenwerper naar de grond waarbij alle 10 bemanningsleden het leven lieten.

Maar één van de meest opmerkelijkste en bekendste crashes van een Liberator is die van de B-24D, 41-24301 Lady be good * welke neerkwam in de woestijn van Libië. Op 4 april 1943 voerde het toestel, als onderdeel van 514th Bomb Squadron, 376th Bomb Group, een missie uit naar Napels, Italië. De missie faalde mede doordat negen toestellen terug moesten keren, naar hun basis Soluch in Libië, vanwege een zandstorm. Slechts vier van de tweede groep bereikten Napels, maar het doelwit was ontrokken door bewolking. Twee gooiden hun bommen op andere doelen, de andere twee gooiden hun lading in de Middelandse-Zee. Toen de Lady be good niet terugkeerde, nam men aan dat het gecrasht was in de Middelandse-Zee.

* (ik schrijf Lady be good met kleine letter (behalve Lady), daar dit zo op de romp van de B-24D was aangebracht).

De Lady be good is teruggevonden

Maar de 'radio-direction finder' werkte niet, en inplaats de basis aan te vliegen, vloog de Lady be good nog twee uur verder het binnenland van Libië in. De bemanning besloot de bommenwerper per parachute te verlaten. De B-24D vloog nog meer dan 25 kilometer verder voor het een harde landing maakte in de woestijn, waarbij het in twee stukken brak. Er werd een zoektocht opgezet maar van het vliegtuig en haar bemanning werd geen spoor gevonden. Op 9 november 1958 werd de Lady be good ontdekt door medewerkers van een Brits oliemaatschappij, maar werd alleen op een kaart opgetekend, maar meer niet. Op 26 mei 1959 werd de Liberator voor het eerst onderzocht. Het bleek dat het toestel nog steeds werkbare machinegweren aan boord had, plus water en voedsel, maar van de bemanning geen spoor, net als de parachutes.

De bemanning van Lady be good: 1st Lt. W.J. Hatton, 2nd Lt. R.F. Toner,
2nd Lt. D.P. Hays, 2nd Lt. J.S. Woravka, T/Sgt H.J. Ripslinger, T/Sgt R.E. LaMotte,
S/Sgt. G.E. Shelley, S/Sgt. V.L. Moore en S/Sgt. S.E. Adams

In februari 1960 werd officieel gezocht naar de bemanning, waarop vijf lichamen werden gevonden, van Hatton, Toner, Hays, LaMotte en Adams, op 130 km van de crash site. Op 12 mei 1960 werd een lichaam gevonden op 38 km ten noordwesten van zijn collega's. Het bleken de stoffelijke resten van Staff Sgt. Shelley. Op 17 mei werd ontdekte een Amerikaanse helikopter Tech.Sgt. Ripslinger welke omgekomen was 42 km ten noordwesten van Shelley. In augustus 1960 werden de stoffelijke resten gevonden van het laatste bemanningslid, Lt. Woravka. Eén bemanningslid is nooit gevonden, het lichaam van S/Sgt Moore. Wel is er een vermoeden dat een lichaam geborgen en begraven in 1953, door een Britse woestijn patrouille, dat van Moore zou zijn geweest.

In de door zand geschuurde rugkoepel steken de .50 machinegeweren,...
Enkele jaren later alle glas kapotgeslagen en leeggeroofd door souvenirjagers

Verschillende onderdelen werden tijdens de eerste onderzoeken meegenomen. Sommige onderdelen kregen een tweede leven in andere vliegtuigen, maar daar kwamen spookverhalen uit voort, toen vliegtuigen neerstortten waarin deze onderdelen waren ondergebracht. In verschillende musea zijn delen van Lady be good te vinden, maar het grootste deel, de twee stukken romp, de vleugels met motoren liggen nu opgeslagen in Tobroek. Over de jaren, nadat het wrak werd ontdekt, werd het naast de 'officiele' onderzoeken, gesloopt en leeggehaald door souvenirjagers.

Opgeslagen bij een museum in Tobruk,... de laatste restanten vanLady be good
(foto: https://ww2aircraft.net, T. Bolt)


De luchtwaardige B-24J, 44-44052 Witchcraft

Wereldwijd zijn nog enkele exemplaren van de B-24 te vinden. In Amerika vliegen er nog twee rond, de B-24A, 40-2366 Diamond Lil (eerder Ol' 927 geheten) van de Commemorative Air Force en de B-24J, 44-44052 Witchcraft van de Collings Foundation. Onder restauratie tot luchtwaardig is de ex-India B-24J, 44-44272 Joe bij Fantasy of Flight in Polk City, Florida. Verder zijn in de Verenigde Staten de volgende complete B-24's te vinden:

  • B-24D, 41-23908, Hill Aerospace Museum op Hill AFB in Utah.
  • B-24D, 42-72843 Strawberry Bitch, National Museum of the United States Air Force op Wright-Patterson AFB in Dayton, Ohio.
  • B-24J, 44-44175 Bungay Buckaroo, Pima Air & Space Museum, in Tucson, Arizona.
  • B-24J, 44-48781 Louisiana Belle II,- Eighth Air Force Museum op Barksdale AFB in Louisiana.
  • B-24M, 44-41916 Shady Lady, Castle Air Museum (voormalige Castle Air Force Base) in Atwater, Californië.

    Op Castle AFB, California VS staat de B-24M, 44-41916 Shady Lady

    Verder zijn nog twee complete toestellen als wrakken opgeslagen en wachten op restauratie.

  • LB-30, AL557 is opgelagen in Fort Collins, Colorado.
  • B-24D, 40-2367 is een compleet wrak te vinden in Atka, Alaska.

    De B-24J, 44-44175 Bungay Buckaroo van Pima Air & Space Museum

    In Europa zijn slechts twee complete B-24's te vinden (naast het wrak in Turkije van B-24D, 41-24311, Hadley’s Harem). De B-24L 44-50206 B.VI (ex-KN751 van de RAF en ex-HE807 van de Indiase luchtmacht) stond jarenlang in het museum in Cosford, maar is nu te vinden in het RAF Museum, in Hendon. De andere B-24 is ook in Engeland te vinden, namelijk in het Imperial War Museum, Duxford, daar staat de B-24M 44-51228 (als 44-50493 Dugan weergegeven).

    In de jaren negentig van de vorige eeuw nog in het museum in Cosford,
    nu is B-24L 44-50206 te vinden in Hendon, in het RAF Museum

    In Australië is B-24M 44-41956 onder restauratie bij het Liberator Memorial Fund in Melbourne, Victoria. In Canada is B-24L 44-50154 tentoongesteld in het National Aviation Museum in Rockcliffe Park, Ontario. Ook in India is een complete B-24 te vinden, de B-24J 44-44213, en staat in het Indian Air Force Museum op de Palam Air Base, New Delhi. Ook van de op de B-24 gebaseerde Privateer zijn er nog enkele te vinden. In Chino bij het Yanks Air Museum staat P4Y-2G, 66300.

    PB4Y-2, 259819 Privateer, hier nog in het Lone Star Museum, Texas

    Hierboven staat de PB4Y-2, 259819 Privateer, in het Lone Star Museum in Texas. Kort na deze foto is een grote restauratie ter hand genomen om het toestel weer luchtwaardig te maken. Onderwijl is een geschutskoepel weer in de neus aangebracht. Maar na de zware storm, Hurricane Ike, was er overal zoveel schade aan sommige toestellen dat de Privateer samen met een Catalina, werden verkocht aan het Pima Air & Space Museum waar het tentoongesteld is.

    Douglas B-23 (C-67) Dragon in de tentoonstelling van Castle Air Museum

    Tot slot,... aangezien het kielvlak van de Privateer gebaseerd is op die van de Douglas B-23 Dragon laat ik ook een exemplaar van dit toestel zien dat bewaard is gebleven in het Castle Air Museum in Californië. Van dit toestel zijn er slechts 38 gebouwd, waarvan er 12 omgebouwd werden in 1943 tot UC-67 als transportvliegtuig en zweefvliegtuig trekker. Later in 1943 kreeg het de aanduiding 'C-67'. Eén van deze 12 tot UC-67 omgebouwde B-23's, de 39-0047, staat in het Castle museum. In totaal zijn er 9 B-23 (C-67) bewaard gebleven (plus een wrak in Loon Lake, Idaho), waarvan twee onder restauratie tot luchtwaardig.

    Onderstaande gegevens hebben betrekking op de B-24D Liberator.

    Fabrikant Consolidated
    Ontwerper M.'Mac'Laddon
    Gebruik bommenwerper/transport
    Motor 4 x Pratt & Whitney R-1830-43 Twin Wasp
    Vermogen 1200 pk
    Spanwijdte 33,52 m
    Lengte 20,22 m
    Hoogte 5,46 m
    Vleugeloppervlakte 97,36 m²
    Gewicht leeg 15.413 kg Geladen 27.261 kg
    Snelheid max. 488 km/u
    Plafond 8.535 m
    Bereik 3380 km, met 2268 kg bommen; 1730 km
    Bewapening 8 of 11 (1 of 3 in neus) x .50 inch Browning machinegeweren + interne bommenlast van 3629 kg
    Bemanning 10
    Eerste vlucht XB-24; 29 december 1939
    Aantal gebouwd 18.188 (in ongeveer 15 varianten)

    BRONNEN

    Klik hieronder om naar de homepage te gaan

    OF GA TERUG