-Bf 109G 'Gustav'
-
Aan het einde van de zomer van 1942 verscheen de Bf 109G,
of zoals de Duitse vliegers haar noemde; de Gustav.
Waren de eerste voorproductie modellen nog uitgerust met de DB
601E motoren, de machines die daarop volgenden hadden de 1475
pk sterke DB605A. De Bf 109G-1 werd met een drukcabine
uitgevoerd. Van deze versie was er ook een Bf 109G-1/Trop die
voor het warme stoffige Afrika ontwikkeld werd.
Een Bf 109G-2 met tropenaanpassingen
In februari 1943 verscheen de Bf 109G-6. De MG 17's waren vervangen voor 13mm MG 131. Aangezien deze
machinegeweren grotere sluitstukken hadden, werden er opvallende uitstulpingen op de motorkappen aangebracht,
waardoor deze versie al snel de bijnaam Beule (Bult) kreeg. Vanwege deze aanpassing was de snelheid met 9km p/u terug gelopen. Er verschenen verschillende versies van de Bf 109G-6Gustav, waarvan de Bf 109G-5 een variant was met een DB 605D motor met MW-50 watermethanol vermogensverhoging waardoor de motor tot 1800 pk
kon worden 'opgestookt'. Tevens had de G-5 een cockpit onder druk. Van de G-5 werden 475 gebouwd.
De cockpit van een aan Zwitserland geleverde Bf 109G-6 in 1944
(let op het Walter 4002 seinpistool aan de rechterkant)
Ook werden uit de Bf 109G-6 jachtbommenwerpers, verkenners, en de bommenwerpervernietiger, de Bf 109G-6/R2, geproduceerd.
De G-6/R2 was uitgerust met twee Wgr 210 'Dodel' 21 cm raketten die de Rüstsatz pakketten onder de vleugels vervingen. Meer dan 12.000 Bf 109G-6 Gustav's zouden van de band rollen. De Me 109G-7 werd nooit ontwikkeld. De Bf 109G-8 was een verkenningsjager.
Bf 109G-6 met Rüstsatz VI kanonnen onder de vleugels
(let ook op de 'uitstulpingen' voor de 13mm MG 131 achter de motorkap)
De snelste Gustav was de Bf 109G-10,
die ontwikkeld was uit de Bf 109G-5/R2. Om de slingerbeweging
tijdens de start tegen te gaan werd van de Bf 109G-5/R2 het
richtingroer verhoogd en het staartwiel verlengd wat in de
productie Bf 109G-10 standaard werd. Aan het einde van 1943 verscheen een nieuwe driedelige,
Erla Haube cockpitkap, vernoemd naar de Erla Maschinenwerk, een subcontractor die nieuwe toestellen bouwde, maar oudere Bf 109's moderniseerden. Soms wordt de Erla Haube cockpitkap in publicaties de Galland-cockpitkap genoemd, maar dat is een na-oorlogse benaming. De topsnelheid van deze machine lag
rond de 690 km/u op 7400 meter hoogte.
Bf 109G-6/RG, van III./JG 1, Hptm. Eberle, met de Erla Haube cockpitkap
De Bf 109G-12 was een trainerversie met een dubbele
cockpit. De laatste productie versie was de Bf 109G-14 die
lichter gemaakte vaste bewapening had en voorzieningen om
kanonnen onder de vleugels te dragen, of bommen of de Wgr 210
raketten. De bepantserde Bf 109G-16 jachtbommenwerper voor
lage hoogte ging wel in productie, maar kwam niet meer in
actie.
Een Bf 109G-12, de trainerversie
Voor operaties op grote hoogte werd de Bf 109H ontwikkeld,
een F-serie toestel met vergrote spanwijdte. Op 10.100 meter
lag de snelheid op 750 km/u. Maar door de vleugeltrillingen
werd de verdere ontwikkeling stopgezet.
Een Daimler-Benz DB 605E voor een Bf 109G
Ter vergelijking een DB 605D voor een Bf 109K
De Bf 109K serie was de laatste belangrijke variant. De
opgevoerde Daimler-Benz DB 605 ASCM/DCM motoren brachten 2000 pk voort om
de Bf 109K2 en de Bf 109K-4 (met drukcabine) met een snelheid
van over de 700 km/u voort te stuwen. Had de Bf 109K-4 één
30mm kanon en twee 15mm mitrailleurs, de Bf 109K-6 was
uitgerust met drie 30mm kanonnen en twee 15mm mitrailleurs.
Bf 109K-4, WNr334176, van II/JG 3
De
laatste echte productiemachines, twee stuks, van de Bf 109K-14
werden nog voor het einde van de oorlog aan het II./JG 52
geleverd. Uitgerust met de DB 605L die de Bf 109K-14 een
topsnelheid gaf van 725 km/u zagen deze toestellen in april
1945 naar het schijnt nog beperkte actie.
De Bf 109 voor andere
doeleinden
Bf 109E D-IBFD (GH+NT), WNr 1783, als prototype voor de Bf 109T-01
(Let op de vanghaak onder de romp)
Met een productie van meer dan 30.000 Bf 109's, waren er
ook voldoende om met deze jager te experimenteren. Ontwikkeld
uit de Bf 109E werden er tussen 1939 en 1941 tien toestellen
gebouwd als de Bf 109T om als vliegdekschipjager dienst te
gaan doen. Hiertoe waren opvouwbare vleugels aangebracht, een
remhaak en katapultspoelen. Maar ze werden niet verder
ontwikkeld toen de bouw van het vliegdekschip Graf
Zeppelin gestaakt werd.
De eerste Mistel combinatie, Bf 109F-4 ‘CI+MX’ en een Ju
88A-4, voorjaar 1944
Een opvallend experiment, codenaam Beethoven, was het plaatsen van een Bf 109
(of een FW 190) via stijlen op een tweemotorige Junkers Ju 88
bommenwerper. De onbemande bommenwerper was voorzien van vier ton aan explosieven. De piloot in de jager, de Mistel, moest de combinatie van jager en bommenwerper, wat dan de Huckepack of Beethoven-Gerät en ook wel Vati und Sohn genoemd werd. Via een duikvlucht werd dan op het doel
aangevlogen, losgekoppeld waarna de bommenwerper te pletter
sloeg op het doel. Het idee was een uitvloeisel van een eerder
idee om op deze manier zweefvliegtuigen, DSF-230's, met
manschappen beladen naar het doel over te brengen, in plaats
van een sleepvliegtuig.
De Bf 109 en DSF-230 combinatie
Verschillende bronnen hanteren ook verschillende aantallen gebouwde Bf 109's. Maar over het algemeen
wordt geaccepteerd dat het meer dan 30.000 stuks zijn geweest. De meest 'betrouwbare' bron, 'Broken Swastika', van
de schrijver Baumbach, geeft de volgende aantallen:
1939: 449
1940: 1667
1941: 2764
1942: 2657
1943: 6013
1944: 12.807
1945: 2798
Bovenstaande geeft een totaal van 'slechts' 29,155 stuks, maar er zijn bronnen die uiteenlopende aantallen
geven, zoals bijvoorbeeld één van 33,675 jagers en 1325 verkenners.
Bf 109G-6's onder constructie bij Erla in Leipzig, najaar 1943
- Export
-
De Bf 109 werd ook afgenomen door het buitenland. Een
grote afnemer was Bulgarije die 19 Bf 109E en 145 Bf 109G's in gebruik nam.
Een andere belangrijke koper was het neutrale Zwitserland. Deze hadden 10 Bf 109E en 80 Bf 109G's in dienst.
Finland, de meest succesvolle
buitenlandse afnemer, had 70 Bf 109G's in dienst. De Finse piloot Lentomestari
Eino Juutilainen behaalde 94 overwinningen waarvan 59 in de
Gustav. Hongarije maakte gebruik van 3 Bf 109D's, 40 Bf 109E's en 59 Bf 109G's.
Bf 109G's in Finland
Licentieproductie van de Bf 109G werd gedaan bij Avia (als de CS199 Mezecs) in Praag
en bij IAR te Brasov in Roemenië. Bij Avia werden maar liefst 422 toestellen gebouwd, waaronder
58 twee-zitters en 129 stuks bij Letov. De Tsjechische luchmacht vloog met dit type, maar was weinig geliefd.
Roemenië vloog uiteindelijk met 69 Bf 109E's en 70 Bf 109G's.
Ook Joegoslavië vloog met de Bf 109E, in totaal 73 stuks. Rusland vloog ook nog enige tijd met 5 Bf 109E's.
Een Bf 109G in Zwitserse dienst
Er werden ook vijf onbewapende Bf 109E-7's in 1941 naar Japan gestuurd ter evaluatie.
De toestellen werden getest door het leger en door Kawasaki, maar de Japanners waren weinig
enthousiast over de jager. De DB 601 werd wel geadopteerd en vond haar weg in de Ki-61 Tony.
Een Bf 109E-7 in Japan
Het klinkt onwaarschijnlijk maar is waar, Israël gebruikte
een aantal door Tsjechië gebouwde Bf 109's, nu met de aanduiding S-199 en met de Tsechische naam Mezecs (ezel) in 1948 in de strijd tegen Egypte. Vanwege een gebrek aan DB 605 motoren werden er Junkers Jumo 211F motoren ingebouwd. Deze zijn dan ook te herkennen aan de compressor inlaat aan stuurboordzijde (bij de met DB 501/6 zit de compressor inlaat aan bakboordzijde). Ook vanwege de Jumo motor verviel het kanon dat door de propellernaaf schoot. Avia zou uiteindelijk 550 S-199 bouwen. Israël kocht er 25 bij Avia, waarvan er 23 in operationele dienst kwamen. Op 29 mei 1948 werd de eerste missie gevlogen tegen het Egyptische leger tussen Isdud en de Ad Halom brug ten zuiden van Tel Aviv. Op 3 juni werden twee C-47's van de Egyptische luchtmacht door S-199 jagers neergeschoten. Door onder andere de vliegeigenschappen, de Jumo zorgde voor trillingen, was Israël niet zo gelukkig met de S-199, waar het toestel als de 'Sakeen' (mes) bekend stond (maar in de volksmond in Israël 'Messer' genoemd werd, een verwijzing naar 'mes' en de oorspronkelijke bouwer, Messerschmitt). En door het onderhoud waren er meestal slechts vijf operationeel. Aan het einde van 1948 werden de toestellen eigenlijk niet meer ingezet.
De Bf 109's (S-199) in Israël, let op de compressor inlaat, aan de rechterzijde
Spanje had reeds na de burgeroorlog de overgebleven Bf 109's overgenomen
en ontving later nog eens 15 Bf 109g's. Tijdens de oorlog bouwde
Spanje ook in licentie de Bf 109G-2 en gebruikte, door gebrek aan de
DB 601 motor, de Hispano-Suiza 12Z 89 motor en kreeg de aanduiding HA-1109-J1L.
Met de Hispano-Suiza 12Z 17 kreeg het de aanduiding HA-1109-K1L. Na
de oorlog werd door het gebrek aan Spaanse motoren de Rolls-Royce
Merlin ingebouwd. De zo ontstane Bf 109's stonden bekend als
de Hispano HA 1112-M1L Buchon. Meer hierover is te vinden op
de tweede pagina aangaande de speelfilm Battle of Britain.
En zo is het verhaal rond, begonnen met een Rolls-Royce
Kestrel, en geëindigd met een Rolls-Royce Merlin. Een
duidelijkere overwinning voor de Britse industrie op de Duitse
is niet aan te geven.
Hispano HA 1112-M1L's van de Spaanse Ejército del Aire Ala 7
Twaalf originele Bf 109E's zijn bewaard gebleven, waarvan één luchtwaardig in Groot-Brittannië en één in de Verenigde Staten. Verder zijn er vier Bf 109F en 13 originele Bf 109G's in de wereld te vinden (waarvan één vliegwaardig is, in de Verenigde Staten). Van de Avia S-199 zijn er twee bewaard gebleven in Tsjechië (waaronder één CS199, tweezitter), en één S-199 in Israël.
Bewaard gebleven Bf 109
MUSEUM STATISCH |
OPSLAG/RESTAURATIE |
VLIEGWAARDIG |
DEEL DISPLAY |
29 |
32 |
3 (2 'E', 1 'G') |
2 |
Bf 109G-4, Werk.Nr. 19310, 'Nesthäkchen' - Technikmuseum Speyer (klik op de foto voor een detail van de DB605D motor)
Van de bewaard gebleven Bf 109's, zijn de Spaans gebouwde Bf 109G versies, de HA-1112-M1L Buchon het meest te vinden, vijfendertig stuks verdeeld over verschillende musea in de wereld, waarvan sommige in de tentoonstelling en anderen wachtende op restauratie. Van deze vijfendertig Buchons zijn er negen stuks luchtwaardig (2021), en waarvan enkelen een DB605 motor ontvangen hebben.
Bewaard gebleven HA-1112-M1L
MUSEUM STATISCH |
OPSLAG/RESTAURATIE |
VLIEGWAARDIG |
DEEL DISPLAY |
12 |
15 |
9 |
? |
De HA-1112-M1L c/n 186 C.4K-122 (met DB601) in The Champlin Fighter Museum
(nu te vinden in het Museum of Flight, Seattle, Washington)
In de jaren 90 kwam ik bovenstaande Bf 109 tegen, in The Champlin Fighter Museum in Mesa, Arizona, Verenigde Staten. Het bleek een omgebouwde HA-1112-M1L te zijn. Men wilde er graag een Bf 109G van maken, maar een DB605 was niet te lokaliseren, dus werd er een DB601 uit Zwitserland ingezet waarmee het een Bf 109E-3 werd. Nadat het museum de deuren sloot werden de meeste vliegtuigen uit de collectie overgedaan aan het Museum of Flight, Seattle, Washington, waaronder deze Bf 109E-3. In het Technikmuseum Sinsheim, Duitsland, is ook een HA-1112-M1L te vinden, deze heeft wel een DB605 motor waarmee het lijkt op een Bf 109G (het toestel is aan één zijde kaal en opengewerkt en heeft ook een Erla Haube cockpitkap).
HA-1112-M1L (als Bf 109G-6 met DB605) - Auto & Technikmuseum Sinsheim (klik op de foto voor de andere zijde)
Ook in Nederland is een Bf 109 te vinden, namelijk in het Vliegend Museum Seppe, bij Breda. Deze Bf 109G-5 Werk.Nr. 15343, is een ex-5./JG 53 welke op 4 december 1943 door een Amerikaans P-47 Thunderbolt neergeschoten werd boven Moerkapelle. Het wrak is opgegraven en geheel gerestaureerd als statische kist. In Nederland zijn meerdere wrakken geborgen van de Bf 109, waarvan interessante stukken in tentoonstellingen liggen, zoals bijvoorbeeld in het Museum Deelen, aan de Delenseweg 20. De restanten, een deel van de cockpitkap en de indrukwekkende DB605 motor, zijn van een Bf 109G-6 van de Duitse Luftwaffe eenheid 5./JG 77. Het vliegtuig, Werk.Nr. 440673, verongelukte op 27 september 1944 nabij Doornenburg, waarbij de piloot Horst Ullmann omkwam.
Wrakstukken van Bf 109G-6, Werk.Nr. 440673 te zien in Museum Deelen
Onderstaande technische gegevens
hebben betrekking op de Bf 109E
Fabrikant |
Bayerische
Flugzeugwerke |
Ontwerper |
olv. Willy
Messerschmitt |
Gebruik |
Jachtvliegtuig,
jachtbommenwerper, jachtverkenner |
Motor |
Daimler-Benz DB
601N |
Vermogen |
1200 pk |
Spanwijdte |
9,86 m |
Lengte |
8,74 m |
Hoogte |
3,40 m |
Vleugeloppervlakte |
16,16 m² |
Klimvermogen |
1006
m/p.min. |
Gewicht |
leeg |
2014 kg |
Geladen |
2767 kg |
Snelheid
max. |
578 km/u op 3749
m |
Plafond |
11.125 m |
Bereik |
1094 km |
Bewapening |
Bf 109E-7; 1 x
naafkanon MG FF/M 20mm, twee MG 17 7,9mm mitrailleurs in
vleugels en twee MG 17's boven de motor |
Bemanning |
1 |
Eerste
vlucht |
eind mei,
1935 |
Aantal
gebouwd |
30.000+ alle
varianten |
BRONNEN
Klik hieronder om terug te keren naar
www.strijdbewijs.nl
|