Starfighters over Vietnam
Zoals reeds aangegeven zag de Starfighter beperkt actie over Vietnam. Hiertoe waren drie squadrons
van de 479th TFW uitgerust met, van de National Guard teruggevorderde, F-104C's. De 'C' was uitgerust
met een installatie om in de lucht bij te tanken om escortemissies te maken. Maar het
bereik bleef beperkt. De Noord-Vietnamese verdediging wachtte tot de F-104 terugkeerde voor brandstof
en vloog dan op de aanvallende bommenwerpers af. Als aanvalsbommenwerper was het toestel ook ongeschikt
met slechts twee af te werpen wapens.
F-104C-5-LO, 56-0883, 436th TFS/479th TFW, DaNang
(neergehaald door een MiG-19 op 20-9-1965, piloot POW, vrijgekomen in 1973)
Het enige waar de F-104C haar 'goede' steentje over Vietnam in
bijdroeg was het in de lucht lokken van de MiG jagers tijdens Operation Bolo op 2 januari 1967.
MiG's die achter de F-104 aan gingen, kregen dan te maken met de F-4 Phantom.
De F-104 werd tweemaal uitgezonden naar Vietnam. Tijdens de eerste uitzending, tussen april-november 1965,
gingen twee F-14C's verloren door grondvuur en één, de 56-0883, door een aanval van een Chinese Mig-19
toen het toestel te dicht aan de grens van China kwam. Tijdens deze schermutseling gingen nog twee
Starfighters verloren toen deze tegen elkaar aan vlogen. De tweede uitzending was van juni 1966 tot juli 1967.
Tijdens deze periode gingen wederom twee F-14C's verloren door grondvuur en drie door SAM raketten. Vier andere
kisten gingen verloren door mankementen.
Twee Amerikaanse F-104C's (let op de brandstofpijp bij de cockpit)
De Starfighter zag niet alleen strijd in Vietnam. In 1965 werden Pakistaanse F-104's ingezet tegen
buurland India. Starfighter wisten vier Indiase vliegtuigen te scoren, maar verloren er zelf ook twee.
Door een wapenembargo van Amerika kreeg Pakistan geen vervangende Starfighters, waarop Pakistan een aantal van
Jordanië overnam. Toen de gevechten in 1971 weer losbarstten waren de Pakistani in de minderheid, en
India scoorde met haar MiG-21's zeven F-104's.
Italiaanse F-104S vlogen aan het einde van hun carrière in fraaie kleuren
(foto: K. Tokunaga/ItAF)
Italië was de laatste operationele gebruiker van de Starfighter. Hier stond de straaljager bekend onder de
bijnaam 'Spillone' (hoedenspeld). Toen het einde van de Starfighter voor Italië ten einde liep, werden verschillende
toestellen van de laatste drie squadrons, 9°, 10° and 20° Gruppo, in speciale kleuren gespoten.
Dit land besloot haar laatste F-104S pas in 2005 uit te faseren.
'Missile with a man in it'
Eén van de bijnamen van de Starfighter was 'A Missile with a Man'. Om de F-104 naar nog grotere hoogte
te doen stijgen in zo kort mogelijke tijd (en ook de naam 'raket' eer aan te doen), werd de
NF-104A ontwikkeld. Deze versie, waar slechts drie van werden gebouwd (56-0756, 0760 & 0762),
was bedoeld om piloten te laten wennen aan gewichtloosheid. De toestellen waren uitgerust met
een LR121 Rocketdyne booster raket in de staart. Om het toestel in de ijle lucht te sturen waren
er op verschillende plaatsten kleine straalpijpjes aangebracht, zoals op de uiteinden van de
verlengde vleugels. Ook was het kielvlak vergroot zoals bij de F-104G en waren de inlaatkegels
naar voren gebracht. De NF-104A haalde meer dan 100.000 voet (30 km) hoogte waar de piloot dan
90 seconden gewichtloos was.
NF-104A, 56-0756 stijgt naar grote hoogte!
Ook Chuck Yeager maakte verschillende vluchten met de NF-104A.
Op 10 december, 1963, ging
het mis op 31.7000 meter toen hij de controle over het toestel verloor. Ondanks zijn schietstoel
en veilige landing, raakte Yeager deerlijk gewond door brandwonden in het gezicht (deze episode is
huiveringwekkend nagespeeld in de speelfilm 'The Right Stuff'). Yeager bleef een testvlieger en vloog nog op
hoge leeftijd. Op 26 oktober 2002, als generaal Chuck Yeager 80 jaar is, maakt hij zijn laatste
militaire vlucht in een F-15D Eagle. Daarna vloog Yeager nog enige tijd, het liefst in een P-51D, een toestel
waarmee hij in de Tweede Wereldoorlog een 'ace in a day' werd (vijf vijandelijke toestellen neergeschoten op één dag).
Yeager, een taaie rakker, overleed op 97 jarige leeftijd op 7 december 2020 (toevallig op de National Pearl Harbor
Remembrance Day).
Chuck Yeager in een NF-104A, 4 december, 1963 (6 dagen voor zijn bijna fatale crash)
Met de Koude Oorlog op haar hoogtepunt in de jaren zestig, realiseerde West-Duitsland
zich dat haar vliegvelden kwetsbaar waren. Om evenzogoed haar eigen nucleaire macht
te kunnen inzetten werd onderzocht om de Starfighter zonder startbaan te laten opstijgen.
Op Edwards AFB, in Amerika werd hiertoe een Duitse F-104G, DA + 102 van JBG31, vanaf juni
1963 getest. De F-104G was voorzien van een Rocketdyne motor. Dit zogenaamde Zero Length
Launch (ZELL) systeem moest zorgen dat een Starfighter vanaf een onder een hoek geplaatste
schans 'afgeschoten' werd.
'ZELL' F-104G, DB + 102, wordt gelandceerd vanaf Edwards AFB
In Duitsland, op de vliegbasis Lechfeld werden de proefnemingen
verder voortgezet met twee andere F-104G's (DB + 127 & DB + 128). Het was de bedoeling dat
na de start de raketmotor afgeworpen werd en dat er eventueel geland zou worden, na de missie, op de snelweg(en).
het ZELL systeem is nooit operationeel gebruikt. De F-104G DB + 127 is bewaard gebleven, en is te vinden
in het Luftwaffen Museum in Gatow bij Berlijn.
'ZELL' F-104G DB + 127 is bewaard gebleven,...
... en is te bezichtigen in het Luftwaffen Museum in Gatow bij Berlijn
Een instituut dat ook bekend staat om haar raket technologie, is de NASA (National Space Agency).
Ook deze heeft over een periode van bijna veertig jaar met 11 F-104's geopereerd.
Vanaf 1984 werd de F-104 vervangen door de eerste F-18's die op Dryden arriveerden.
De eenzitter F-104G, N826NA, maakte op 3 februari 1990 de laatste van 1415 vluchten.
De laatste twee trainer TF-104's beëindigden hun carrière bij de NASA in september 1995.
De NASA F-104G, N826NA tijdens een experimentele vlucht in 1990
(Foto: https://www.nasa.gov)
Bewaard gebleven Starfighters
Tegenwoordig is de F-104
alleen nog een museumstuk met nog enkele vliegwaardige particuliere exemplaren in de Verenigde Staten.
In Nederland zijn nog 16 exemplaren te vinden, waaronder enkele afkomstig uit Duitsland. Jarenlang was
de TF-104G D-5805 te vinden in het
Museum 'Bevrijdende Vleugels' in Best. Maar deze ging in 2010 in opslag in Soesterberg, waarna het in 2013 verdween
naar Canada, naar het Alberta Aviation Museum. Hier werd het toestel geheel terug gebracht naar een glimmende
alluminium huid en uitgerust als de Royal Canadian Air Force Cf-104 Starfighter '104651'.
Deze TF-104G stond tot 2010 in het Museum Bevrijdende Vleugels
In Duitsland, een zeer groot gebruiker, zijn ook nog 26 Starfighters te vinden. In het
Technik Museum in Speyer bijvoorbeeld zijn er drie te vinden. Eén op pilaren in de kleuren van de
Marine (zie foto lager), en een TF-104G op pilaren in de kleuren van de Luftwaffe.
Het is een wonder dat er nog zoveel Starfighters bewaard zijn gebleven in
Duitsland vanwege het enorme verlies aan aan deze straaljagers.
Een derde opvallende Starfighter is deels ontdaan van huidplaten
en staat te verpieteren in weer en wind (zie hieronder). Ook in het Luftwaffen Museum in Gatow zijn,
naast de eerder genoemde ZELL F-104G, nog twee F-104G Starfighters te vinden
Een 'naakte' F-104G in het Technik Museum in Speyer
(Klik op de foto voor de TF-109G in het museum)
Ook in België zijn 14 stuks bewaard gebleven, waarvan 13 van de Belgische luchtmacht, en 1 Duitse F-104G
(de 26 + 47). De 26 + 47 zou de eerste door Fokker gebouwde F-104G (c/n 683D-8001) zijn geweest.
In de Verenigde Staten zijn er drie vliegwaardig, en twee in restauratie tot vliegwaardig,
en 59 in tentoonstellingen, waaronder een prototype van een YF-104A, 55-2961, in het Smithsonian Museum in Washington.
Turkije heeft ook veel Starfighters op haar grondgebied bewaard, maar liefst 74 Stuks. Italië, als één van de
laatste grote gebruiker, heeft er meer dan 100 bewaard. In Japan zijn er meer dan 50 bewaard gebleven.
De enige in Europa met een vliegwaardig exemplaar, een CF-104D, is Noorwegen, naast 12 in tentoonstellingen,
waarvan 10 stuks Canadese versies zijn (CF-104). Wereldwijd zijn er 26 CF-104's bewaard gebleven,
waarvan er 10 stuks in Canada zelf.
Een Duitse Marine F-104G in het Technik Museum in Speyer
Onderstaande gegevens hebben
betrekking op de F-14G Starfighter.
Fabrikant |
Lockheed |
Ontwerper |
Clarence L.
‘Kelly’ Johnson |
Gebruik |
Eénpersoons
daginterceptor (A, C), Tweezits trainer (B, D),
Aanvalsjager (G), Aanvals-verkenner (CF), Tweezits
trainer (TF), Ieder weertype interceptor (F104S),
Verkenner (RF, RTF), onbemand doelvliegtuig (QF) |
Motor |
1 x General
Electric J79 |
Vermogen |
(A) J79-3B; 6713
kg, (C, D, F, J) J79-7A; 7165 kg, (G, RF/RTF, CF)
J79-11A; 7165 kg, (S) J79-19; 8120 kg |
Spanwijdte |
zonder tiptanks,
6,68 m |
Lengte |
16,69 m |
Hoogte |
4,11 m |
Vleugeloppervlakte |
18,22 m² |
Klimvermogen |
244 m/sec |
Gewicht |
leeg |
6387 kg |
Geladen |
13.054 kg |
Snelheid |
max. |
2330 km/u (Mach 2.2) |
Geladen |
|
Plafond |
(dienstplafond)17.680 m, (zoemvluchtplafond)
27.400 m |
Bereik |
483 km (volle
wapenlast), met vier hulptanks; 2200 km |
Bewapening |
In de romp één
20mm M61 Vulcan meerloops kanon, centraal ophangpunt 907
kg, vleugel ophangpunten elk 454 kg, AA Sidewinders aan
romp, vleugeltips of onder de vleugel |
Bemanning |
1 (2 in B, D,
TF) |
Eerste
vlucht |
28 februari
1954 |
Aantal
gebouwd |
296 voor USAF,
ruim 2200 (inclusief conversies) voor en door NAVO
partners |
BRONNEN
Klik hieronder om naar de homepage te gaan
OF GA TERUG
|