RICHARD TODD
'Verbindingsman'

KLIK HIER VOOR: THE LONGEST DAY

KLIK HIER VOOR: THE DAM BUSTERS

Richard Todd

- The Longest Day -

Waarom Richard Todd 'Verbindingsman'? Deze acteur blijkt verschillende zaken met elkaar te verbinden die behandeld worden op pagina's die mijn website behelzen. Richard Todd wordt op 11 juni 1919 in Ierland geboren. Als kind brengt hij enige tijd door in India, waar zijn vader als legerarts werkzaam is. Als de familie terugkeert naar West Devon, Engeland, gaat Richard naar een militaire school te Sandhurst. Een carrière als schrijver lokt maar hij kiest uiteindelijk voor een acteurcursus aan de Italia Conta school. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt gaat Richard Todd het leger in en belandt hij bij het 7th Parachute Battalion, onderdeel van het 6th Airborne Division. Als zodanig landt hij als één van de eerste manschappen om 00.40 uur ten oosten van de Orne in Normandië op 6 juni 1944. Als versterking en vervanging van de troepen die de twee bruggen over de Orne en het Caen kanaal (Pegasus brug) hebben ingenomen komt Todd in de loop van de dag bij de brug over de Orne die die nacht tevoren door Lt. Sweeney en zijn mannen is ingenomen. Sweeney heeft dan Major Hans Schmidt gevangen genomen als deze met zijn stafwagen de brug nadert. Als bevelhebber ter beveiliging van de brug vraagt Schmidt om doodgeschoten te worden vanwege 'eerverlies' (aan het verzoek wordt niet voldaan). Vierhonderd meter verder komt Richard Todd op de Pegasus brug Lt. Sweeney tegen. De ontmoeting ging ongeveer op de volgende wijze, Lt.. Sweeney: "I met this chap on the bridge and he said,… "Hello, my name is Todd and they call me Sweeney",… So I replied,… "Hello, my name is Sweeney and they call me Tod!"

Rechts Richard Todd (als Major Howard) snoert zich in ('The Longest Day')

Richard Todd kon toen nog niet bevroeden dat 17 jaar later in 1961 hij wederom op de brug zou staan, nu als acteur in de film 'The Longest Day'. In deze film portretteert hij Major John Howard die de opdracht krijgt, 'Hold,… until relieved'. Voor Richard Todd moet dit één van zijn meest verwarrende rollen zijn geweest. Sprong hij op 6 juni 1944 uit vliegtuig 33, ditmaal, in de film, werd hij met een nagemaakte Horsa zwever 'binnengevlogen'.

Over zijn rol in de film verklaarde Richard Todd onder meer het volgende: "I think I prostituted myself a little bit with my role in that. I'm very glad I did it, but like many blockbusters, drama gets added. The set was very realistic which made it emotional, but my main gripe is that in the film, the gliders got too much kudos and not enough was given to the Paras. Too much credit went to Major Howard when the real hero of the day was our commanding officer, Lt Col Geoffrey Pine-Coffin." (The Telegraph, Helen Croydon, 7 Jun 2009)

In het midden Richard Todd (Major Howard), links Peter Lawford (Lord Lovat)

'The Longest Day' is niet de eerste oorlogsfilm waar Richard Todd een
belangrijke rol in speelt. Zijn doorbraak kwam half jaren vijftig.

- The Dam Busters -

Als in 1951 Paul Brickhill zijn boek 'The Dam Busters' verschijnt wekt dit de interesse van Associated British Pictures (ABPC). Onder contract bij deze studio is Richard Todd. Tot dan toe was er nog geen geschikt filmscript gevonden waar ABPC de acteur in kon laten optreden en zodoende 'leende' ABPC de acteur uit aan andere studio's. Maar het boek van Brickhill bevat alle elementen van heldenmoed en vindingrijkheid waar Todd perfect in paste.

Pocket uitgaven van Guy Gibson en het boek van Paul Brickhill

Michael Anderson werd aangetrokken als regisseur. In overleg met de producers werd besloten de film in zwart/wit te schieten om de 'donkere' kant van dit stukje oorlog te benadrukken. Richard Todd zou de rol van Guy Gibson gaan spelen. Een andere belangrijke rol was weggelegd voor Michael Redgrave als Dr. Barnes Wallis. Aan de hand van het boek van Brickhill en het boek van Guy Gibson, 'Enemy Coast Ahead' werd een script geschreven. Het script werd ter controle aan verschillende overlevenden van de raid voorgelegd op accuratesse.

Richard Todd (Guy Gibson) en Michael Redgrave (Barnes Wallis)

Als Richard Todd de rol accepteert stort hij zich twee jaar lang in een onderzoek naar het karakter en de mens Gibson. Todd kwam er als zodanig achter dat Gibson een 'zeemansloopje'over zich had. Puristen gaven later commentaar op het Duitse zwemvest dat Richard Todd in de film draagt. Maar historisch gezien was dit correct, Gibson droeg werkelijk een Duits zwemvest! Hij had die buitgemaakt bij de eerste bevestigde Duitse bommenwerper die hij had neergeschoten in maart 1941, toen hij bij het No. 29 nachtjager squadron diende.

Het bewijs, Guy Gibson (rechts) in een Duits zwemvest

De bommenwerpers

Een belangrijk onderdeel van de film zijn de Lancasters die de 'Upkeep' stuiterbommen naar Duitsland moesten brengen. Vijf Lancasters werden uit opslag geleend van de RAF en naar RAF Hemswell overgevlogen om omgebouwd te worden.

Richard Todd als Guy Gibson voor zijn Lancaster.

Serie nummers van de Lancasters:

  • NX673: Werd als 'Micky' Martin's AJ-P uitgevoerd.
  • NX679: Werd als Guy Gibson's AJ-G uitgevoerd (vloog in december 1945 één maand bij het 617 Squadron).
  • RT686: (Werd, samen met NX673 en NX679, omgebouwd om de 'Upkeep' te dragen)
  • NX782: (Vloog als KC-T in 1946 bij het 617 Squadron in India) In de film beeld ze het toestel van Gibson uit bij het 106 Squadron (ZN-G)
  • NX739: Dit toestel zou als AJ-A uitgevoerd zijn geweest, en vooral als standby hebben gediend. Over NX739 toestel is enige onzekerheid of dit wel de juiste Lancaster is, NX329 wordt soms ook genoemd als 'vijfde' film-Lancaster.

    Behalve NX679 werden de andere Lancasters aan beide zijdes van verschillende codeletters voorzien om meerdere toestellen te kunnen uitbeelden. NX679 was ook de enige die het juiste serienummer op de romp kreeg, 'ED932'. Barnes Wallis zijn 'Upkeep' was ten tijde van de film nog steeds 'Top Secret'. Aan de hand van wazige filmbeelden, foto's uit de oorlog worden 'props' gebouwd. Vertegenwoordigers van de geheime dienst controleerden ter plekke of de zaak niet TE veel leek op de originele bom! Vandaar dat de 'film-bom' eerder op een enorme ronde kaas leek dan op het originele kleinere 'olievat' model).

    De eerste opnames voor de film die gemaakt worden zijn de experimenten van Wallis en zijn over water ketsende stenen. Barnes Wallis leende de filmploeg de originele apparatuur. Deze experimentele apparaten zijn nu te vinden in het Bomber Command Museum te Hendon. Ook is hier de de Vickers Wellington T.10, MF628, te zien. Dit toestel is even kort te zien in de film als het een vroege test uitvoert met een stuiterbom. Tevens werd de Wellington gebruikt als camera platform (zie foto hieronder). Van Wallis werden ook originele filmfragmenten gebruikt waarop een Wellington te zien is tijdens het testen van de 'Upkeep' en de kleinere variant, de 'Highball' die door Mosquito's werd gelanceerd. In mei 1954 begonnen de vliegopnames vanaf RAF Scampton. Tot grote hilariteit van de acteurs in uniform werden deze steeds met een saluut begroet door het basispersoneel. In het begin probeerden de acteurs nog uit te leggen dat ze geen officieren waren, maar allengs gaven ze het op en groetten maar terug. Achteraf bleek het basispersoneel best te weten wie de acteurs waren, maar in het 'groeten' een leuke grap zagen.

    Richard Todd start de Merlins van de Lancaster op

    In de studio's van ABPC te Elstree werden de kantoren van Gibson, Wallis en Harris nagebouwd. Op de basis RAF Grantham werd een verstofte 'Ops room' (Operations Room) gevonden die na de oorlog totaal onveranderd achter slot was gezet. ABPC kreeg toestemming deze te fotograferen en na te bouwen in de studio. Niet alleen kantoren en dergelijke werden gebouwd ook verschillende onderdelen van de Lancaster werden nagebouwd. Een cockpitsectie stond op een beweegbaar platform dat reageerde op de beweging van de stick wat het geheel een levensecht gevoel gaf. Richard Todd herinnerde zich dat hij 's morgens om acht uur in de 'mock-up' plaats nam, om na de middag er pas weer eruit te mogen, dit vanwege het constante verplaatsten van licht en camera. Niet alleen werd Todd geleerd om de mock-up 'te vliegen', ook de echte Lancaster moest hij leren te beheersen. Hij leerde de machine opstarten en er mee te taxiën.

    Lancasters onderweg (let op de veel te grote 'film-bommen')

    Niet alleen werd de Wellington gebruikt voor het filmen van de vliegbeelden, ook een Vickers Varsity werd gebruikt om de beelden te schieten. De Lancasters werden met groot vakmanschap gevlogen door piloten die normaal op dat moment de AVRO Lincoln vlogen. Spectaculair is het vliegen op slechts enkele tientallen meters hoogte. De 'testvluchten' en de 'aanval' werden gefilmd over Lake Windermere, Derwentwater en enkele dammen in het Sheffield district. Helaas werden de Lancasters na het filmen gesloopt en versmolten in juli 1956 door British Aluminium.

    Links Robert Shaw (als Flight Engineer, Flt.Sgt.J. Pulford DFM), en Richard Todd
    (klik op de foto voor een vergroting)

    Van de verschillende dammen werden enorme modellen gebouwd. Via een ingenieuze arm, waarop de cameraman geplaatst was, kon een shot worden gemaakt om de illusie te creëren van een over het water denderend ‘vliegtuig’. Vreemd is dat in de film de aanval op de Eder Dam wel de aanvliegroute over het kasteel Waldeck heeft, maar dat deze nu op de zuidoever is gesitueerd (in plaats van op de noordoever). De Lancasters draaien in de film over stuurboord op deze dam aan. Het filmen van de speciale effecten en het afwerken nam nog een heel jaar in beslag. Het enige, maar wel één van de belangrijkste, effect wat niet echt overtuigd, was de enorme waterkolom die ontstond als een bom explodeerde.

    De eerste van de twee Koninklijke premières was op 16 mei 1955, 12 jaar na de historische aanval op de Ruhrdammen. Onder de aanwezigen waren onder andere verschillende overlevenden van de raid, zoals Martin en Foxlee. Ook aanwezig was de weduwe van Guy Gibson en zijn vader. De volgende dag was de tweede première. Ook hier waren weer verschillende oudgedienden van het 617 Squadron bij aanwezig, waaronder de Amerikaan Joe McCarthy.

    Richard Todd met de filmhond 'Nigger'

    Tegenwoordig is er een controverse over de film uitgeroepen. Aangezien de makers naar waarheid het verhaal wilden vertellen, werd de hond van Gibson, de zwarte labrador Nigger opgevoerd, mede vanwege dat het een essentieel onderdeel van het verhaal is. Vlak voor vertrek naar de dammen, kwam Gibson zijn hond om het leven door een aanrijding met een auto. Er werd besloten dat het morse codewoord 'Nigger' zou luiden als de vliegers zouden zien dat de dam zou breken. Er is al jaren sprake van een remake van The Dam Busters, maar de tijden zijn veranderd, en zoekt men een geloofwaardig alternatief voor 'Nigger',... Persoonlijk lijkt het mij geschiedvervalsing. Of een remake er ooit komt is de vraag, het is ijzig stil rond deze nieuwe productie.

    Na ruim vijftig jaar blijft de oorspronkelijke film een spannend en ijzingwekkend avontuur. De film maakt de raid niet romantisch, maar is een blijvend eerbetoon aan die paar jonge mannen die hun leven opofferden in de hoop de oorlog te verkorten.

    Voor meer over het echte No.617 Squadron; 'KLIK HIER'.

    Met dank aan Francois Prins, Flypast magazine oktober 1985

    Een DVD en een boek (over de film)

    - D-Day the Sixth of June -

    Een jaar na The Dam Busters, in 1956, contracteert Fox Todd voor de film D-Day the Sixth of June, met tegenspeler Robert Taylor. Meer een liefdesdrama dan een oorlogsfilm, zien we Richard Todd verwikkeld raken in een driehoeksverhouding. Captain Brad Parker (Robert Taylor), een Amerikaanse paratroeper die door verwondingen na een sprong op het Hoofdkwartier van het 'European Theatre of Operations' in Londen werkt, raakt verliefd op de vriendin van Lieutenant Colonel John Wynter (Richard Todd). Parker komt later terecht bij 'Special Force Six' welke de opdracht hebben om vlak voor de D-Day landingen zwaar geschut moeten uitschakelen. Voor de missie van start gaat wordt de commandant, Edmond O'Brien als Lieutenant Colonel Alexander Timmer, ontheven uit zijn opdracht vanwege dronkenschap, en vervangen door Lt.Col. Wynter (Todd).

    Richard Todd (Lt.Col. Wynter) en Robert Taylor (Captain Parker)

    Ondanks een voor die tijd acceptabel bedrag van bijna 2 miljoen dollar, moest regisseur Henry Koster gebruik maken van achtergrond projectie tijdens de actie scènes. Met slechts 80 soldaten en twee landingsboten doet het erg amateuristisch aan. Hoe anders zou dat in 1961 gaan toen The Longest Day in productie ging,...!

    Ian Fleming, de auteur van de James Bond boeken, zag in Richard Todd de acteur die Bond moest spelen in 'Dr.No'. Helaas voor Todd ging deze rol naar de toen nog onbekende Sean Connery. Richard Todd heeft ongeveer 50 films en verschillende theaterproducties op zijn naam. De meeste films waren thrillers of drama's. Andere oorlogsfilms waar Todd zijn opwachting in maakte waren 'Yangtse Incident: The Story of H.M.S. Amethyst' (1957), 'Danger Within' (1958, over krijgsgevangenschap) en een kleine rol in 'Operation Crossbow' (1965, ook van de regisseur van 'The Dam Busters', Michael Anderson). In 1987 verscheen het eerste deel van zijn memoires “Caught in the Act”. Todd sprak ook documentaires in, zoals “Wings over the World” die hem in de jaren tachtig terug bracht in de Lancaster (PA474) van The Battle of Britain Memorial Flight.

    Richard Todd op 'de bok' van Lancaster PA474

    Ook bleef Todd tot op het einde van zijn leven betrokken bij herdenkingen van de 'Dambusters' raid. In 2008 was zijn laatste herdenking bij de Derwent Dam, in gezelschap van de laatst levende piloot van de aanval op de Roerdammen, Les Munro. Richard Todd zou tweemaal trouwen (en scheiden). Twee van zijn vijf kinderen pleegden zelfmoord. Seamus Palethorpe schoot zich door het hoofd in 1997 in een depresieve toestand. Peter Todd beroofde zichzelf van het leven tijdens een huwelijkscrisis in 2005. Deze twee verliezen kwamen hard aan bij de toen reeds op leeftijd zijnde Todd. Op 3 december 2009 overleed Richard Todd op 90 jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker.

    GA TERUG