Op de komende pagina worden nog enkele landen eruit gelicht die opvallende gebruiker zijn of waren met de Phantom. Verder is er aandacht voor de in Nederland gestationeerde Phantoms en hoe deze grote machine als demonstratie toestel dienst deed. Maar eerst de Phantoms van Israel,...

Aangezien Israel in een constante strijd om haar bestaan is gewikkeld, zijn de juiste gegevens over de defensie van dat land slechts bij benadering te achterhalen. Maar vast staat dat op 5 september 1969 Israel de eerste vier F-4E van de 44 toestellen aankocht, plus zes RF-4E's. De eerste toestellen gingen naar het nieuw opgerichte 201 Squadron 'Ahat'. De Israëlische Luchtmacht ontving in totaal 206 F-4E's en 18 RF-4E's.

Israel zette de Phantom gelijk in tegen Egypte en Syrië. In oktober en december 1969 werden SAM verdedigingswerken aangevallen waarbij systematisch het luchtverdedigingsnetwerk vernietigd werd. Eén van de meest opvallende missies was op 5 november 1969 toen twee F-4E's boven Cairo door de geluidsbarrière gingen en een zogenaamde 'Boom-flight' uitvoerde. Maar niet alles ging vlekkeloos. Op 2 april 1970 ging een F-4E verloren toen deze door een Egyptische MiG-21 werd neergehaald. De bemanning werd gevangen genomen. Eerder die maand was al een andere F-4E neergestort vanwege mechanische problemen, maar die bemanning kon met de schietstoel boven Israel het toestel verlaten.

Op 7 augustus 1970 werd een wapenstilstand overeengekomen waarbij een einde aan de schermutselingen tussen Egypte en Syrië moest komen. Maar incidenten bleven zich opvolgen, zoals het neerschieten van twee Syrische Su-7's boven de hoogte van Golan, op 9 september 1972, en vier MiG-21's op 8 januari 1973 in dezelfde omgeving. Op 21 februari werd een Lybische Boeing 727, van de Lybian Arab Airlines door twee F-4E's neergeschoten toen deze weigerde hen te volgen naar Refidim. Er kwamen 105 mensen om het leven (als door een wonder overleefden 5 dit incident).

Israël was dan wel vol lof over de F-4 maar het verloor ook F-4's. Voor de Jom Kipoer oorlog begon had Israel al 8 F-4E's verloren. tegen 11 overwinningen op MiG's. Toen de Jom Kipoer losbarste in oktober 1973, liepen de verliezen aardig op. Alleen al de SAM-raketten namen 22 Phantoms voor hun rekening. In totaal zou Israël toegeven 55 Phantoms te hebben verloren tijdens het gebruik in gevechten (buiten de vredesverliezen). Om de verliezen op te vangen werden 36 F-4E's overgenomen van de USAF, waarbij de toestellen vaak hun Amerikaanse camouflage behielden en alleen de Israëlische kentekens er provisorisch overheen geschilderd werden.

In 1980 werd een voorstel gedaan om de overgebleven F-4's op te waarderen (8 miljoen dollar per stuk). Het liefst had men de F-18 Hornet aangeschaft, maar die bleek te duur. Aangezien de F-4 al als de Kurnass (Zware Hamer) bekend stond binnen de IDF/AF, werd het project de naam gegeven Kurnass 2000. De toestellen werden uitgerust met een nieuwe HUD van Kaiser, en de Elbit missie computer van de F-16. Ook de motoren zouden vervangen worden door Pratt & Whitney PW1120. Deze motor bleek tijdens testen zo goed dat er geen naverbrander nodig is om Mach 1 te halen. De klimsnelheid nam toe tot 36%. Maar deze laatste aanpassing werd niet doorgezet, vanwege de enorme kosten, en de standaard J79 werd gehandhaafd. De eerste ge-update machine vloog op 15 juli 1987 en werd overgedragen op 11 augustus 1987.

Japan is een geval apart. Dit land ontving 154 Phantoms, waarvan 141 door Mitsubishi gebouwd, voor haar zelfverdedigings luchtmacht. De eerste twee, nog door McDonnel geproduceerde toestellen, F-4EJ's, kwamen aan op Komaki op 25 juli 1971. McDonnel leverde verder 11 Phantoms in onderdelen om geassembleerd te worden door Mitsubishi. Tevens werden er twee voorstukken met cockpitsectie geleverd.

Het eerste door Japan gebouwde toestel (27-8303) vloog op 12 mei 1972. De laatste werd geleverd aan de JASDF (Japan Air Self-Defense Force) op 20 mei 1981 (toen was de productie in Amerika allang gestopt). Veertien RF-4EJ's werden aangeschaft als verkenners, deze kwamen wel van de Amerikaanse productielijn. Opgewaardeerde F-4EJ's van Japan kregen de toevoeging 'Kai' (wat zoveel betekend als; plus).

Ook in Nederland was de Phantom geen onbekende, ook al vlogen ze nooit in Nederlandse dienst. Op de vliegbasis Soesterberg was een Amerikaanse sector genaamd 'Camp New Amsterdam'. Dit was de thuishaven van het USAF 32nd Tactical Fighter Squadron, de 'Wolfhounds'. In 1959 had het 32nd TFS de signatuur ontvangen van 'Koninklijk', waarbij een krans en een kroontje op het embleem werd geplaatst. Dit was uniek in de Amerikaanse luchtmacht, maar toonde aan de nauwe betrokkenheid bij de verdediging van Nederland en de band met de Nederlandse Koninklijke Luchtmacht.

De eerste twee F-4E Phantoms, met de registraties; 68-0401, 68-0405, kwamen op 6 augustus 1969 aan in Nederland. Ze werden onder andere opgewacht door één van de beroemdste Amerikaanse piloten, brigade-generaal Charles 'Chuck' Yeager, de man die als eerste de geluidsbarrière doorbrak op 14 oktober 1947. Yeager was zelf naar Soesterberg gevlogen met een F-4D Phantom en overhandigde, als begroeting de eerste vliegers van de Phantoms, in de beste traditie, een pijp met Nederlands bier.

Op 14 November 1969 verloor de 32nd TFS de eerste Phantom, de F-4E 68-0422, toen deze neerstorte tijdens het aanvliegen van de Aviano luchtmacht basis in Italy. Het toestel had zijn brandstof verbruikt voor het aan de grond kon worden gezet. De beide vliegers wisten met hun schietstoel zich in veiligheid te brengen. Op 21 juni 1971 ging het mis met de F-4E 68-0433 toen deze neerstortte nabij Maurik. De piloot had getracht vogels te ontwijken, het kostte beide vliegers het leven. Vanaf maart 1976 ontving het 32nd de verbeterde versie FY1974 F-4E ter vervanging van de oudere Phantoms. Ondanks deze verbeterde versie waren deze toestellen niet onfeilbaar. Op 22 augustus 1977 ging F-4E 74-1051 verloren boven de Noordzee nabij Terschelling, vanwege een zogenaamde 'flame out', oftewel de branstof werd niet meer ontstoken in de straalmotor. In de crash kwamen beide vliegers om het leven.

Het 32ste opereerde onder het door de Koninklijke Luchtmacht vallende Combat Reporting Center in Nieuw-Milligen (Dutch Mill), en als zodanig stuurde de Nederlandse luchtmacht de Amerikanen. Een uniek systeem waardoor het 32nd TFS zich als een elite eenheid zag onder de USAF in Europa, de 17de Amerikaanse Luchtmacht, dat in de jaren zeventig met 230 F-4's opereerde.

De F-4E van het 32nd TFS vlogen soms ook met de ECM (Electronic Countermeasures), AN/ALQ-101(V) onder de bakboorvleugel. Andere opvallende zaken bij de latere versies van de F-4E Phantoms bij de 32rd TFS, was de TISEO, 'Target Identification Sensor Electro Optical'.

In oktober van 1977 werd besloten dat de Phantoms van het 32nd TFS zouden worden ingewisseld voor de McDonnell Douglas F-15 Eagle als onderdeel van 'Project Ready Eagle'. En zo vertrokken de meeste F-4E's vanaf 15 september 1978 naar Ramstein (West-Duitsland) naar de 86th Tactical Fighter Wing, en een deel ging naar de Spangdahlem Air Base en Hahn Air Base. Negen jaar lang had het 32nd TFS gevlogen met een sterkte van 18 F-4E's. Op 6 oktober 1978 vertrokken de laatste vier F-4E's Soesterberg.

De Phantom is niet gelijk een vliegtuig waar je bij zou gaan denken om die in te zetten bij een demonstratie-team. Toch namen de Amerikaanse Blue Angels de stap om in januari 1969 met de F-4J te gaan vliegen. In augustus 1973 gingen zes F-4's verloren waarbij drie piloten omkwamen. In 1974 gingen de Blue Angels, mede door de brandstof crisis, over op de veel kleinere en efficiëntere A-4 Skyhawk .

Ook het USAF demoteam, The Thunderbirds (vernoemd naar de heilige 'Dondervogel' die de Amerikaanse indianen verafgoden), gingen over op de Phantom (zie foto hieronder). De F-100 Super Sabre werd omgeruild in juni 1969 voor de F-4E. Wat ook bij de Blue Angels gold, ging ook op voor de Thunderbirds; vanwege de brandstof crisis begin jaren '70, de veiligheid en dat het toestel erg onderhoudsgevoelig was, werd in 1974 door de Thunderbirds overgestapt op de T-38 Talon.

Van de meer dan 5000 gebouwde Phantom II's vliegen er heden ten dage nog heel wat rond. Als jachtbommenwerper zijn haar dagen geteld, maar als de RF-4 (verkenner-jager) en als 'Wild Weasel' (het storen van radarstations en het vernietigen daarvan) kan het toestel nog jaren mee. In 2020, 62 jaar na de eerste vlucht van de F-4 Phantom, zijn er nog steeds enkele in dienst, Zuid-Korea zou er bijvoorbeeld nog bijna zeventig in dienst hebben. Zuid-Korea is bezig met de ontwikkeling van de KAI KF-X, waarvan er 120 zijn besteld, welke in de toekomst de F-4 Phantoms en de Northrop F-5E/F Tiger II, moeten gaan vervangen. Ook Iran zou nog ruim 60 F-4's in dienst hebben, al is de staat van de toestellen onzeker. In ieder geval waren ze in 2019 in de strijd tegen terreurbeweging ISIS nog actief. De laatste gebruiker in Europa tegenwoordig (2021) is de Griekse luchtmacht met 36 Phantoms die electronisch gemoderniseerd zijn met het programma 'Peace Icarus 2000'. Deze zijn gestationeerd op Andrabida luchtmacht basis (bij de 117 Combat Wing, 338 & 339 Squadrons met de respectievelijke aanduidingen 'Aris' en 'Aias') en op de basis Larissa (bij de 110 Combat Wing, bij het 337 'Ghost' en bij het 348 Squadrons 'Eyes'). Sinds de upgrade hebben de Griekse F-4Es 'Aegean Ghost' camouflage, terwijl de Griekse RF-4Es de 'Vietnam' camouflage dragen.

Tot slot, wat doet men met al die oude afgeschreven Phantoms? Verscheidene staan ingepakt opgeslagen nabij Tuscon, Arizona, of worden gesloopt. Er zijn wereldwijd verschillende gedoneerd aan musea. Maar er zijn ook ruim 100 F-4's gebruikt als onbemande target drones. In eerste instantie werden daar F-4B's voor gebruikt met de aanduiding QF-4B welke onder meer werden begeleid door het Naval Missile Center (zie de letters 'NMC' op de staart van de vuurrode QF-4B afgebeeld op bovenstaande foto). In totaal werden 44 F-4B's aangepast om als doelwit te dienen voor air-to-air en surface-to-air raketten. De opvolger van de F4-B, die beperkt was in haar manoeuvres, was de QF-4N. De voorste cockpit bleef intact voor bemande vluchten, verder was het toestel geheel aangepast voor NOLO (No Living Operator Configuration). In totaal werden 60 van deze toestellen gebouwd.

OF GA TERUG

---