Hieronder besluiten we onze tour langs enkele onderdelen van de Maginot Linie, zoals Abri Marckolsheim en de Kazemat Dambach-Neunhoffen. Tevens enkele losse objecten die u tegen kunt komen in dat gebied,...

12 Fortificaties
van de
MAGINOT LINIE

1: Fort La Ferté
2: Fort Fremont
3: Fort Immerhof
4: Fort Galgenberg
5: Fort Hackenberg
6: Fort Bambesch
7: Fort Rohrbach
8: Fort Simserhof
9: Fort Four à Chaux
10: Fort Schoenenbourg
11: Abri Hatten en Abri Esch
12: Kazemat Marckolsheim

In de versterkte sector Colmar, in de Elzas, is nu nog één kazemat te bezoeken voor publiek. Ook hier liggen in de velden nog verschillende overwoekerde bunkers, maar die in Marckolsheim is toegankelijk dagelijks van 15 juni tot 15 september (vanaf 15 maart tot 14 juni en vanaf 16 september tot 31 oktober alleen op zon en feestdagen). In deze regio werden 53 kazematten en 14 loopschansen voor infanterie aangelegd op aanwijzingen van de Comission d'Organisation des Régions de Fortifiées. In maart 1940 werd de sector gereorganiseerd en omgedoopt tot 104de Divisie Vestinginfanterie (Division d'infanterie de Forteresse). Met ongeveer Marckolsheim in het midden van de te verdedigende sector langs de Rijn, liep het tot Diebolsheim in het noorden, tot Neuf-Brisach in het zuiden.

Er werd nog volop gebouwd aan de linie toen de Duitsers in 1940 haar offensief begon met operatie 'Kleiner Bär'. Op 15 juni zette het Duitse XXVIIde Legerkorps van het 7de Leger de aanval in met twee divisies, de 218de en 221ste, centraal op de Colmar sector, met als extra steun de 239de Infanteriedivisie op de linkerflank. Om 09.00 uur startte een artillerie bombardement en beschieting met 8.8cm kanonnen, waarna 10 minuten later de oversteek over de Rijn werd begonnen. De 218de wist bij Schoenau (ten noorden van Marckolsheim ) een doorbraak na felle tegenstand te bewerkstelligen in het zuiden. Op de linkerflank stak de 239de Infanteriedivisie de Rijn over bij Breisach die zware tegenstand te verduren had van de Fransen die bijna de Duitsers wist terug te drijven. Maar ondanks drie tegenaanvallen wist de 239de een bruggenhoofd te vormen. Een aansluiting kon niet worden gevormd met de 221ste Divisie, tegen de avond was er nog een gat van 3 kilometer te overbruggen. De 221ste Infanteriedivisie was ter hoogte van Sponeck de rivier overgestoken en na een veilig bruggenhoofd te hebben werd door de Duitse genie ter hoogte van Limbourg een brug geslagen. De 221ste wist aan het einde van de dag een gebied in handen te houden van elf kilometer breed en twee kilometer diep.

Het Duitse 1ste Bataljon van het 360ste Infanterieregiment, onderdeel van de 221ste Divisie, groef zich in voor Marckolsheim in de middag van de 15de juni. In de nacht werden 8.8cm Flak kanonnen de Rijn overgezet en in stelling gebracht. In de vroege morgen uren verschenen Stuka duikbommenwerpers en wierpen hun bommen af op de kazematten rond Marckolsheim. Het 8.8cm geschut nam Kazemat 35/3 onder vuur en plaatsten drie voltreffers op de observatie koepel. Toch moesten de Duitse aanvallers dekking zoeken toen de Fransen terug vuurden. In de middag verschenen wederom de Stuka's. Deze wisten de AM koepel onder een laag aarde te gooien (de enorme krater is heden nog zichtbaar). De GFM koepel op de kazemat werd door 8.8cm uitgeschakeld. De nu blinde kazemat werd door Duitse genisten beklommen die explosieven van bovenaf in de bunker wierpen. De hevige explosies en rook dreven de Fransen, met gasmaskers op, de kazemat uit. De Fransen probeerden de op enkele honderden meters noordelijker gelegen 34/3 te bereiken. Mitrailleurvuur van de Duisters dwong de bemanning van de kazemat zich over te geven. De Duitsers vroegen aan de commandant van 35/3, luitenant André Marois of deze telefonisch de opdracht wilde geven dat Kazemat 34/3 zich ook overgaf,… Marois weigerde.

Op 17 juni werd de aanval op Kazemat 34/3 ingezet met 8.8cm en 37 Pak kanonnen. Nadat alle koepels op de kazemat vernield waren werd een 10.5cm kanon ingezet om de kazemat tot overgave te dwingen. Een aanval van genisten dreef een groep onder leiding van adjudant Raymond Guilbot naar buiten om deze te stoppen. Maar de tegenaanval liep vast op moordend vuur van de Duisters, waarbij de helft van de groep sneuvelde, waaronder Guilbot. Het restant trok zich terug in de kazemat. De Duitse genie wist ook hier via de bovenzijde explosieven in de bunker te krijgen. Het duurde geruime tijd voordat de exploderende munitie in de bunker de Fransen naar buiten dreef. De hele binnenzijde van de bunker brandde uit. Na het uitschakelen van beide kazematten werd Marckolsheim ingenomen.

In 1971 werd na een initiatief van veteranen van het 28ste en 42ste Régiment d'Infanterie de Forteresse een herdenkingsmonument onthuld waarbij de Kazemat 35/3 de basis vormde. De kazemat was een later ontwerp van CORF en ontbeerde de tunnels naar andere bunkers. De bewapening bestond in juni 1940 uit twee 47mm AT/Reibel JM schietopeningen, twee embrasures voor lichte mitrailleurs, een GFM koepel en een AM koepel. Om eens een GFM koepel van binnen te bekijken is een GFM koepel voor het museum opgesteld. Deze is verwijderd uit een kazemat enkele kilometers ten zuiden van Marckolsheim (die in 1945 door terugtrekkende Duitsers was vernietigd).

Buiten de te bezoeken kazemat, is er buiten een interessant park ingericht. Hier is een Sherman tank met in grote witte letters getooid; 'Hartmannswillerkopf', naar de Franse oorlogsbegraafplaats uit WO1, te vinden. Het werd door het Franse leger geschonken uit de voorraden van het 501ste Tankregiment van de 2de Pantserdivisie. Een regiment dat zich mengde in de gevechten rond Marckolsheim op 31 januari 1945. Ook is er een, tot de 2de Pantserdivisie behorende M8 pantservoertuig te vinden die nodig aan opknapbeurt toe is. Tussen de Sherman en de M8 staat een M3 Halftrack. Om het voertuigpark compleet te maken is onder een afdak een GSM CCKW 353 truck te vinden in opmerkelijke goede staat. Opvallend relikwie is een Russisch kanon. Deze 152mm houwitser werd na de oorlog uit een schuur nabij Mulhausen gehaald. Vele van dit kanontype werden door de Duitsers buitgemaakt en ingezet met de aanduiding 15.2cm KH 433/l(r) (waarbij de 'r' voor Russisch staat). Dit kanon staat nu als monument voor de 140.000 Elzassers en Lotharingers die gedwongen werden in de Wehrmacht te dienen. Ook is er een gedeelte van een Bailey Brug te vinden op een ponton, een zeer interessante constructie.

Ook in 1945, tijdens de strijd om de Colmar Pocket was Marckolsheim wederom een punt van zware strijd. Meer hierover kunt u vinden op een speciale pagina over de Colmar Pocket waar ook de heldendaad van Audie Murphy (hij ontving er de Medal of Honor voor) wordt besproken.

Dat deze hoek in de Elzas een strategies punt was blijkt ook uit het feit dat hier en daar kleine manschapbunkers zomaar langs de kant van de weg zijn te vinden. Als voorbeeld zijn hierboven twee van de vier exemplaren afgebeeld die tussen Wickerschwihr en Riedwihr aan de D45 zijn te vinden.

Een ander los staand bunkertje (hierboven), welke zwaar beschadigd is door granaat inslagen, kan gevonden worden aan de D300, enkele honderden meters ten noordwesten van Jebstein. Deze route brengt u ook langs het Colmar Pocket Monument, zo'n 500 meter vanaf Jebstein.

In de nabijheid van verschillende grote(re) Ouvrages, liggen verschillende kleinere forten en bunkers. Deze dienden ter bescherming van de open liggende gaten tussen de grotere complexen. Deze kleinere forten zijn over het algemeen nu verlaten betonnen restanten in het hoge gras en struiken. Maar soms zijn ze geconcerveerd en opengesteld voor het nageslacht vanwege hun historische belang.

Zo zijn er meer van kleine verrassingen te vinden langs de gehele Maginot Linie die niet in reisfolders staan. Een voorbeeld van zo'n 'vergeten' bunker, maar wel op zondagen te bezoeken van 15 juni tot 15 september, is de kazemat van Dambach-Neunhoffen aan de D 853 (13 km ten noorden van Niederbronn). Iets ten zuiden van de te bezichtigen bunker zijn langs het riviertje de Schwarzbach in de vallei nog twee aan hun lot overgelaten bunkers tussen de bossen te vinden.

Zoals u onderhand wel begrepen heeft, is er nog zeer veel te vinden van de originele Maginot Linie. Vaak zijn de overwoekerde vergeten objecten interessant genoeg om even voor uit de auto te komen, en weg te dwalen naar de donkere juni dagen van 1940 en het begin 1945 dat de oorlog om deze complexen woede. De discussie zal altijd blijven bestaan of de Maginot Linie een verdedigingslijn was die alleen maar geld heeft gekost en weinig of van geen nut was tijdens de Blitzkrieg die de Duitsers er op los lieten. Vaak wordt aangehaald dat de Duitsers er omheen trokken om zonder slag of stoot Frankrijk binnen te 'wandelen'. Maar zoals aangegeven in voorgaande woorden was de Maginot Linie een harde te kraken noot waar vele Duitse divisies op af werden gestuurd (en niet omheen).

Achteraf is gebleken dat de Duitse aanvaller weinig moeite had om de complexen te overmeesteren, 8,8cm Flak kanonnen en Stuka duikbommenwerpers waren wapens die grote schade toebrachten zonder gebruik te hoeven maken van kwetsbare infanterie. Waarna de genie vaak door enkele goed geplaatste explosieven de bemanning naar buiten wist te drijven. Maar het was de Franse verdediger er alles aan gelegen om niet zonder slag of stoot de Duitse aanvaller zomaar langs de Maginot Linie te laten trekken en het is bewezen dat de Franse soldaat zich buitengewoon goed teweer heeft gesteld. Maar ook dat toch wel bewezen was dat vaste fortificaties in de moderne oorlogsvoering niet meer thuis hoorden.